Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ýurdumyzda giňden ýaýbaňlandyrylan düýpli özgertmeleriň hemmesi adamlaryň saglygy baradaky aladanyň ähli zatdan ileri tutulýandygyny bütin dünýä ýaýýar. Bu ynsanperwerligi halkymyz eziz Diýarymyzda amala aşyrylýan her bir tutumly işlerde aýdyň görýär. Gahryman Arkadagymyzyň jöwher zehininden dörän «Türkmenistanyň dermanlyk ösümlikleri» atly köp jiltli ylmy-ensiklopedik eseriniň täze, XVI jildiniň ýakynda giň okyjylar köpçüligine gowuşmagy munuň ýene-de bir subutnamasy boldy.

Ber­ka­rar döw­le­tiň tä­ze eý­ýa­my­nyň Gal­ky­ny­şy döw­rün­de luk­man­lar Gahryman Arkadagymyzyň bu uly göw­rüm­li yl­my işi­ni oka­ma­ga, on­da be­ýan edil­ýän yl­my ga­ra­ýyş­la­ry çuň­ňur öw­ren­mä­ge, on­da­ky gym­mat­ly tek­lip­le­ri yn­san sag­ly­gy­ny ber­kit­mek işin­de peý­da­lan­mak­da giň müm­kin­çi­lik­le­ri tap­ýar­lar. Çuň­ňur yl­my der­ňew­le­re da­ýan­ýan eser ýur­du­myz­da bar­ha kä­mil­leş­ýän, dün­ýä ül­ňü­le­ri­niň de­re­je­sin­de uly ösü­şe eýe bol­ýan luk­man­çy­lyk işin­de, şeý­le-de ýur­du­my­zyň ösüm­lik dün­ýä­si­ni yl­my esas­da öw­ren­mek ba­ba­tyn­da is­len­dik oky­jy üçin yg­ty­bar­ly gol­lan­ma bo­lup hyz­mat ed­ýär. Bu yl­my eser ata Wa­ta­ny­myz­da yl­my ös­dür­mek­de, ýaş­la­ry­my­za mu­kad­des top­ra­gy­myz­da bit­ýän ösüm­lik­ler, il­kin­ji no­bat­da, der­man­lyk ösüm­lik­ler ba­ra­da yl­my mag­lu­mat­la­ra esas­lan­ýan bi­li­mi ber­mek­de ba­ha­sy­na ýe­tip bol­ma­jak gym­mat­ly mas­la­hat­çy bo­lup dur­ýar. Bu gym­mat­ly yl­my işiň sag­ly­gy go­ra­ýyş­da giň­den peý­da­la­nyl­ma­gy, olar­da­ky ýur­du­myz­da ös­ýän der­man­lyk ösüm­lik­le­riň peý­da­sy­nyň sag­lyk üçin örän äh­mi­ýet­li­di­gi ba­ra­da­ky yl­my ga­ra­ýyş­la­ryň dün­ýä ýurt­la­ryn­da uly gy­zyk­lan­ma dö­ret­me­gi eziz Di­ýa­ry­my­zyň te­bi­ga­tyn­da bit­ýän ösüm­lik­le­riň der­man­lyk hä­si­ýet­le­ri­niň bü­tin dün­ýä­de yk­rar edil­me­gi­dir.

Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­my­zyň köp jilt­li yl­my-en­sik­lo­pe­dik ese­ri­niň sa­hy­pa­la­ryn­da der­man­lyk ösüm­lik­le­riň be­je­riş aý­ra­tyn­lyk­la­ry, ola­ry yl­my we halk luk­man­çy­ly­gyn­da peý­da­lan­ma­gyň usul­la­ry ba­ra­da gi­ňiş­le­ýin gür­rüň be­ril­ýär. Bu yl­my ese­riň yl­my taý­dan aý­ra­tyn wa­jyp­dy­gy far­ma­sew­ti­ka yl­my­nyň ös­dü­ril­me­gi­ne, aras­sa çig mal esa­syn­da ýo­ka­ry hil­li der­man se­riş­de­le­ri­niň dö­re­dil­me­gi­ne, luk­man­çy­lyk tej­ri­be­si­ne ga­dy­my ýö­rel­ge­le­riň hem-de hä­zir­ki za­man in­no­wa­si­ýa­la­ryň ut­gaş­dy­ryl­ma­gy, hu­su­san-da fi­to­te­ra­pi­ýa we şy­pa­ha­na-dynç alyş be­jer­gi­sin­de oňyn tä­sir ed­ýän der­man se­riş­de­le­ri­niň dö­re­dil­me­gi­ne ýar­dam ed­ýän­di­gi­dir.

Sa­ha­wat­ly türk­men top­ra­gy­nyň der­man­lyk hä­si­ýet­le­ri özün­de jem­le­ýän, dür­li ke­sel­le­ri be­jer­mek­de peý­da­la­nyl­ýan ösüm­lik­le­re baý­dy­gy asyr­lar­bo­ýy mä­lim­dir. Gahryman Arkadagymyz «Türk­me­nis­ta­nyň der­man­lyk ösüm­lik­le­ri» at­ly köp jilt­li yl­my-en­sik­lo­pe­dik ki­ta­by­nyň üs­ti bi­len ýur­du­my­zyň der­man­lyk te­bi­gy go­ru­nyň be­je­ri­ji­lik hä­si­ýet­le­ri­ni, halk luk­man­çy­ly­gyn­da we yl­my taý­dan peý­da­la­ny­ly­şy­ny, der­man­lyk ösüm­lik­ler ar­ka­ly nä­sag­la­ry be­jer­me­giň aý­ra­tyn­lyk­la­ry­ny açyp gör­kez­ýär. Der­man­lyk ot­la­ryň ýüz­ler­çe gör­nü­şi­niň, ösüm­lik­le­riň kök­le­ri­niň, mi­we­le­ri­niň hä­si­ýet­le­ri gi­ňiş­le­ýin be­ýan edil­ýän bu düýp­li yl­my iş oky­jy­la­ry türk­men hal­ky­nyň luk­man­çy­lyk yl­my­na uly go­şant goş­mak­da­ky kö­pa­syr­lyk tej­ri­be­si we däp­le­ri bi­len hem ta­nyş­dyr­ýar. Der­man­lyk ösüm­lik­le­riň at­la­ryn­dan yba­rat söz­lü­gi, der­man­lyk iç­gi­le­ri taý­ýar­la­ma­gyň, ola­ry ýyg­na­ma­gyň usul­la­ry ba­ra­da­ky mag­lu­mat­la­ry özün­de jem­le­ýän­di­gi bol­sa bu ese­riň yl­my taý­dan örän äh­mi­ýet­li bol­ma­gy­ny üp­jün ed­ýär. Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­my­zyň türk­men, rus, iň­lis dil­le­rin­de ne­şir edi­len «Türk­me­nis­ta­nyň der­man­lyk ösüm­lik­le­ri» at­ly köp jilt­li yl­my-en­sik­lo­pe­dik ki­ta­by hä­zir­ki wagt­da dün­ýä­niň sag­ly­gy go­ra­ýyş ul­ga­myn­da uly ses­len­me dö­red­ýär. Ki­tap­da türk­men te­bi­ga­ty­nyň ösüm­lik­ler dün­ýä­si­niň yn­san­la­ra şy­pa be­ri­ji der­man­lyk hä­si­ýe­ti yl­my taý­dan esas­lan­dy­ryl­ýar hem-de be­je­ri­ji­lik äh­mi­ýe­ti giň­den açy­lyp gör­ke­zil­ýär. Ýur­du­my­zyň şy­pa­ha­na­la­ryn­da ki­tap­da ag­zal­ýan der­man­lyk ösüm­lik­ler­den mel­hem çaý­lar taý­ýar­la­nyp, sag­ly­gy­ny ber­kit­mä­ge gel­ýän­le­re hö­dür­le­nil­ýär. Ýur­du­my­zyň äh­li şy­pa­ha­na­la­ry ge­çen san­ly­ja ýyl­la­ryň için­de döw­re­bap­laş­dy­ryl­dy, tä­ze bi­na­lar gu­rul­dy. Eş­ret­li dur­muş­da ýa­şa­ma­ga, ha­lal zäh­met çek­mä­ge, ýo­ka­ry hil­li dynç al­ma­ga, sag­ly­gy­ňy ber­kit­mä­ge giň müm­kin­çi­lik­le­ri dö­re­dip ber­ýän Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­my­za, Ar­ka­dag­ly Gah­ry­man Ser­da­ry­my­za köp sag­bol­sun aýd­ýa­rys.

Aman­my­rat GOÇ­MY­RA­DOW,

Myrat Garryýew adyndaky Türkmenistanyň Döwlet lukmançylyk uniwersitetiniň Patalogiki anatomiýa kafedrasynyň assistenti.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА