Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miziň dö­red­ýän her bir ese­ri­niň hä­zir­ki za­man dün­ýä me­de­ni­ýe­tin­de uly or­na eýe bol­ýan­dy­gy­ny hem­me­ler yk­rar ed­ýär. Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­my­zyň mer­da­na hal­ky­my­zyň şöh­rat­ly geç­miş ta­ry­hyn­dan, mil­li mi­ra­syn­dan, ede­bi, me­de­ni gym­mat­lyk­la­ryn­dan we beý­le­ki dür­li ugur­la­ryn­dan söh­bet aç­ýan ki­tap­la­ry tä­ze fakt­la­ra baý­dy­gy bi­len dün­ýä oky­jy­la­ry­nyň ün­sü­ni özü­ne çek­ýär. Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň tä­ze­lik­de oky­jy­la­ra gow­şup, çuň­ňur söý­gä eýe bo­lan “Türk­me­nis­tan – Be­ýik Ýü­pek ýo­lu­nyň ýü­re­gi” at­ly ki­ta­by hem şeý­le mö­hüm gym­mat­lyk­la­ra, tä­ze pi­kir­le­re eýe­dir. Be­ýik Ýü­pek ýo­lu­nyň ta­ry­hy­ny jan­lan­dyr­ýan mag­lu­mat­la­ra hem-de ro­wa­ýat­la­ra giň orun be­ril­ýän ki­tap geç­mi­şe şu gü­nüň na­za­ry­ýe­ti bi­len ga­ra­ma­ga giň ýol aç­ýar. On­da ata Wa­ta­ny­my­zyň dün­ýä­de da­ba­ra­lan­ýan dos­ta­na gat­na­şyk­la­ry­nyň, öza­ra bäh­bit­li hyz­mat­daş­ly­gy­nyň göz­baş­la­ry ha­kyn­da gy­zyk­ly söh­bet edil­ýär.
Be­ýik Ýü­pek ýo­ly mi­la­dy­dan öň­ki II asyr­da Hy­taý­dan baş­la­nyp­dyr. Go­ja ta­ry­hy­myz­da ga­lan ýaz­gy­lar Türk­me­nis­ta­nyň çä­gin­den bu ga­dy­my ýo­luň en­çe­me şa­ha­la­ry­nyň ge­çen­di­gi­ni be­ýan ed­ýär. Ol Hy­ta­ýy Rim bi­len bag­la­nyş­dy­ryp­dyr, si­wi­li­za­si­ýa­la­ryň we döw­let­le­riň ara­bag­la­ny­şy­gy­ny üp­jün edip­dir. Türk­me­nis­tan XVI asy­ra çen­li Be­ýik Ýü­pek ýo­lu­nyň esa­sy hal­ka­syn­da mö­hüm äh­mi­ýe­te eýe bo­lup­dyr.
Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz tä­ze ki­ta­byn­da geç­mi­şiň şan­ly ta­ry­hy­ny al­ny­myz­da aç­ýar. Al­ty bö­lüm­den yba­rat bo­lan ki­ta­by­ň her bir bö­lü­min­de hä­zir­ki dö­wür­de uly ösüş­le­re eýe bol­ýan we­la­ýat­la­ry­my­zyň ga­dy­my ta­ry­hy, ola­ryň dür­li ugur­lar­da­ky ösü­şi­ be­ýan ed­ilýär.
Ki­ta­byň bi­rin­ji bö­lü­mi “Jeý­hu­nyň ýa­ka­sy” diý­lip at­lan­dy­ry­lyp, ol ýur­du­my­zyň gün­do­gar se­bi­tin­de ýer­leş­ýän Le­bap we­la­ýa­ty­nyň ta­ry­hy, me­de­ni­ýe­ti ba­ra­da gür­rüň ber­ýär. On­da Amu­lyň, Köý­ten­da­gyň, Amy­der­ýa­nyň ke­naryn­da­ky be­ýik şä­her­le­riň, türk­men­le­riň Be­ýik Ýü­pek ýo­lu­nyň ug­run­da­ky söw­da gat­na­şyk­la­ryn­da­ky or­ny ba­ra­da söh­bet açyl­ýar.
Ga­dy­my Merw – ýur­du­my­zyň şan­ly ta­ry­hy, dün­ýä me­de­ni­ýe­ti­niň al­tyn ojak­la­ry­nyň bi­ri­dir. Ki­ta­byň ikin­ji bö­lü­mi “Ga­dy­my Merw” diý­lip at­lan­dy­ry­lyp­dyr. Ta­ryh­da Amul­dan gün­ba­ta­ra çyk­ýan ýol bu ga­dy­my kün­je­ge ge­lip­dir. Ga­dym­da “Hi­jaz­da Mek­ge, Ho­ra­san­da Merw şä­her­le­riň ene­si­dir” di­ýen be­ýik aň­lat­ma eýe bo­lan Merw söw­da we me­de­ni gat­na­şyk­la­ryň ösen kün­je­gi bo­lup­dyr. Be­ýik Ýü­pek ýo­lu­nyň ýa­ka­sy­ny sy­ryp, bu kün­je­ge ge­len tä­jir­ler me­de­ni­ýet­le­riň bir­leş­me­gin­de uly hyz­mat­la­ry bi­ti­rip­dir­ler.
Be­ýik Ýü­pek ýo­ly Merw­den ga­dy­my Ahal ýaý­la­sy­na ta­rap, ýag­ny Sa­rah­sa ta­rap uzap­dyr. Or­ta asyr­la­ryň iň iri şä­her­le­ri­niň bi­ri bo­lan Sa­rahs bi­len Änew ara­ly­gyn­da söw­da gat­na­şyk­la­ry da­ba­ra­la­nyp­dyr. Şo­nuň üçin ki­ta­byň üçün­ji bö­lü­mi “Sa­rahs bi­len Äne­wiň ara­ly­gyn­da” diý­lip at­lan­dy­ry­lyp, on­da bu şä­her­ler­den dün­ýä ýurt­la­ry­na uzan gat­na­şyk­lar dog­ru­syn­da giň dü­şün­je ber­lip­dir.
Ki­ta­byň dör­dün­ji bö­lü­mi “Nu­saý­dan De­his­ta­na çen­li” diý­lip at­lan­dy­ryl­ýar. On­da an­tik döw­rü­niň iň kuw­wat­ly döw­let­le­ri­niň bi­ri bo­lan Par­fi­ýa­nyň şöh­rat­ly ta­ry­hy ha­kyn­da söh­bet açyl­ýar. Nu­saý, De­his­tan, Ha­zar deň­zi ga­dy­my dö­wür­de ker­wen ýo­lu­nyň esa­sy ug­ry hök­mün­de bel­li bo­lup­dyr.
Ki­ta­byň bä­şin­ji bö­lü­mi “Da­şo­gu­zyň ga­dy­my top­ra­gyn­da” diý­lip at­lan­dy­ry­lyp, on­da ga­dy­my Da­şo­guz top­ra­gy­nyň dün­ýä ýaň sa­lan şan­ly ta­ry­hy, me­de­ni­ýe­ti, ta­ry­hy ýa­dy­gär­lik­le­ri, şä­her me­de­ni­ýe­ti­niň dur­mu­şyn­da mö­hüm rol oý­nan ker­wen ýol­la­ryn­da­ky gat­na­şyk­lar ha­kyn­da gür­rüň be­ril­ýär. Ki­ta­byň “Er­te­ki­ler dün­ýä­sin­de” diý­lip at­lan­dy­ry­lan al­tyn­jy bö­lü­min­de ne­sil­le­ri öz top­ra­gy­nyň ru­hun­da ter­bi­ýe­le­mek­de mö­hüm äh­mi­ýe­te eýe bo­lan er­te­ki­ler ha­kyn­da gym­mat­ly pi­kir­ler öňe sü­rül­ýär.
Öz döw­rün­de Be­ýik Ýü­pek ýo­ly Gün­ba­ta­ryň we Gün­do­ga­ryň öza­ra gat­na­şy­gyn­da uly or­ny eýe­läp, ha­ryt­la­ryň söw­da­sy­na, ylym we bi­lim­le­riň, me­de­ni hem-de ru­hy gym­mat­lyk­la­ryň ýaý­ra­ma­gy­na uly iter­gi be­rip­dir. Be­ýik Ýü­pek ýo­lu­nyň geç­ýän ugur­la­ry sy­ýa­sy yla­la­şy­gyň, öza­ra dü­şü­niş­me­giň, yk­dy­sa­dy dip­lo­ma­ti­ýa­nyň mö­hüm se­riş­de­si bo­lup­dyr.
Ber­ka­rar döw­le­ti­mi­ziň bag­ty­ýar­lyk döw­rün­de mil­li Li­de­ri­mi­ziň baş­lan­gyç­la­ry bi­len he­mi­şe­lik Bi­ta­rap ýur­du­my­zyň pa­ra­hat­çy­ly­gy sö­ýü­ji­lik sy­ýa­sa­ty bar­ha da­ba­ra­lan­ýar. “Açyk ga­py­lar” sy­ýa­sa­ty­na eýer­ýän ýur­du­myz­da pa­ra­hat­çy­lyk­ly gat­na­şyk­la­ry­myz dün­ýä gi­ňiş­li­gin­de gyz­gyn gol­da­wa eýe bol­ýar. Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­my­zyň ta­gal­la­sy bi­len Türk­me­nis­tan – Hy­taý trans­mil­li tur­ba­ ge­çi­ri­ji­si­niň we Türk­me­nis­tan – Eý­ran ug­ry bo­ýun­ça ikin­ji gaz ge­çi­ri­ji­si­niň işe gi­ri­zil­me­gi, Türk­me­nis­tan – Ow­ga­nys­tan – Pa­kis­tan – Hin­dis­tan (TOPH) gaz ge­çi­ri­ji­si­niň gur­lu­şy­gy­ny ama­la aşyr­mak bo­ýun­ça hyz­mat­daş­ly­gyň ýaý­baň­lan­ma­gy, gu­ry­ýer ulag­la­ry, suw ulag­la­ry, ho­wa ulag­la­ry ba­bat­da ulag-üs­ta­şyr ge­çel­ge­le­ri­ni ös­dür­mek­de giň müm­kin­çi­lik­le­riň dö­re­dil­me­gi, “De­mir­ga­zyk – Gü­nor­ta”, “Gün­ba­tar – Gün­do­gar” ugur­la­ry bo­ýun­ça bar bo­lan müm­kin­çi­lik­le­ri dur­mu­şa ge­çir­mek ba­bat­da al­nyp ba­ryl­ýan uly möç­ber­li iş­ler Be­ýik Ýü­pek ýo­lu­nyň ug­run­da tä­ze iş­le­ri dur­mu­şa ge­çir­mek ba­bat­da­ky çe­me­leş­me­le­riň uly ösüş­le­re eýe bol­ýan­dy­gy­ny gör­kez­ýär.
Mil­li Li­de­ri­mi­ziň “Türk­me­nis­tan – Be­ýik Ýü­pek ýo­lu­nyň ýü­re­gi” at­ly ki­ta­by geç­miş ta­ry­hy­my­zy, yn­san­per­wer gat­na­şyk­la­ry­my­zy, şu gü­nü­mi­ziň ösüş­le­ri­ni öw­ren­mek­de ba­ha­sy­na ýe­tip bol­ma­jak gym­mat­ly­ga eýe­dir.

Mah­bu­ba GA­FU­RO­WA,
Türk­men döw­let ma­li­ýe
ins­ti­tu­ty­nyň uly mu­gal­ly­my.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА