Ka­na­da­ly bi­ler­men­ler 600 ýyl mun­dan ozal ýa­zy­lan “Woý­ni­çiň ma­nusk­rip­ti” diý­lip at­lan­dy­ryl­ýan gol­ýaz­ma­nyň sy­ry­ny aý­dyň­laş­dyr­ma­gyň ug­ru­na çyk­dy­lar. Or­ta asyr­la­ra de­giş­li bu gol­ýaz­ma­nyň ma­ny­sy we mak­sa­dy he­ni­ze çen­li nä­bel­li­li­gi­ne gal­ýar. Bi­ler­men­ler ki­ta­byň haý­sy­dyr bir zat­da utuş ga­zan­mak mak­sa­dy bi­len ýa­zy­lan bol­ma­gy­nyň müm­kin­di­gi­ni öňe sür­ýär­ler. Gol­ýaz­ma­nyň 240 sa­hy­pa­syn­da hem syr­ly şe­kil­le­re nä­bel­li dil­de dü­şün­di­riş be­ril­ýär. Golýazma 1912-nji ýyl­da ony sa­tyn alan an­tik­war Wilf­red Woý­ni­çiň ady­ny gö­ter­ýär. Hä­zir­ki wagt­da golýazma ABŞ-nyň Ýel uni­wer­si­te­ti­niň ki­tap­ha­na­syn­da sak­la­n­ýar.
Bar­lag ge­çi­ri­ji­ler Woý­ni­çiň gol­ýaz­ma­sy ga­dy­my iw­rit di­lin­de ýa­zy­lyp­dyr di­ýen ne­ti­jä gel­di­ler. Gol­ýaz­ma­nyň gi­ri­şi­niň bi­rin­ji söz­le­mi­ni şeý­le ter­ji­me et­di­ler: “Ol ru­ha­na, öý eýe­si­ne, ma­ňa we beý­le­ki­le­re mas­la­hat sal­dy”. Ka­na­da­ly alym­lar gol­ýaz­ma­ny der­man­la­ry taý­ýar­la­mak, sak­la­mak, bar­la­mak we beý­le­ki­ler hak­da der­man­ha­na iş­gär­le­ri­niň ka­nun­lar ýy­gyn­dy­sy­nyň gol­lan­ma­sy ha­sap­la­ýar­lar. Hä­zir­lik­çe bu çak­la­ma se­re­sap­ly­lyk bi­len çe­me­leş­ýär­ler, ýö­ne ol mu­ňa ga­ra­maz­dan, bü­tin dün­ýä­ni gy­zyk­lan­dy­ryp ýe­tiş­di. Bu çak­la­ma pro­fes­sor Grek Kond­ra­kyň we onuň ýar­dam­çy­sy Bred­li Haue­riň bar­lag­la­ry­nyň ne­ti­je­sin­de äş­gär edil­di.
Mun­dan ozal, Is­pa­ni­ýa­nyň iň iri ne­şir­ýat­la­ry­nyň bi­ri ABŞ-nyň Ýel uni­wer­si­te­ti­niň seý­rek gol­ýaz­ma­lar sak­lan­ýan ki­tap­ha­na­sy bi­len uza­ga çe­ken gep­le­şik­ler­den soň­ra, ga­dy­my gol­ýaz­ma­ny çäk­li nus­ga­da çap et­mek hu­ku­gy­na eýe bo­lup­dy. Woý­ni­çiň gol­ýaz­ma­sy dün­ýä­de iň syr­ly ki­tap­la­ryň bi­ri ha­sap­lan­ýar. Gol­ýaz­ma 17×24 san­ti­metr öl­çe­gin­dä­ki 246 per­ga­ment sa­hy­pa­dan yba­rat bo­lup, dür­li reňk­ler­de çe­ki­len su­rat­la­ry, ýyl­dyz­la­ryň şe­kil­le­ri­ni we zo­dia­kal ala­mat­la­ry bi­len ta­pa­wut­lan­ýar. Kal­lig­ra­fik harp­lar bi­len ýa­zy­lan bu golýazmada dür­li reňk­ler bi­len çe­ki­len su­rat­lar bo­lup, on­da dür­li ösüm­lik­ler şe­kil­len­di­ril­ýär. Ýö­ne hä­zi­re çen­li ola­ryň bi­ri­ni hem anyk­la­mak ba­şart­mandy. Iň esa­sy zat hem, onuň haý­sy dil­de ýa­zy­lan­dy­gy­ny hiç kim bil­me­ýär­di. On­da 1666-njy ýyl diý­len se­ne goý­lup­dyr. Bu golýazma XVI ýüz­ýyl­ly­gyň ahyr­la­ryn­da Bo­ge­miýanyň ko­ro­ly (Çe­hi­ýa) Ru­dolf II ta­ra­pyn­dan sa­tyn al­nyp­dyr. Ol adam­da we kos­mos­da syr­ly güý­jüň bar­dy­gy­na yna­nyp­dyr we ki­ta­by nä­bel­li tä­jir­den şol dö­wür­de uly pul bo­lan 600 du­ka­ta sa­tyn alyp­dyr. Henize çenli köp san­ly bar­lag ge­çi­ri­ji­ler bu or­ta asyr gol­ýaz­ma­sy­nyň sy­ry­ny aý­dyň­laş­dyr­mak mak­sa­dy bilen dürli barlaglary amala aşyrýarlar. Için­dä­ki şe­kil­le­rin­den çen tut­saň, ki­tap bäş bö­lüm­den yba­rat. Bi­rin­ji bö­lüm bo­ta­ni­ka, ikin­ji kos­mo­lo­gi­ýa, üçün­ji adam bio­lo­gi­ýa­sy­na, dör­dün­ji far­ma­sew­ti­ka, bä­şin­ji hem ast­ro­lo­gi­ýa ba­gyş­la­nypdyr.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА