Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz 19-njy mart­da gö­ni ara­gat­na­şyk ar­ka­ly ge­çi­ri­len wi­deo­şe­kil­li iş mas­la­ha­tyn­da adam ha­kyn­da ala­da­nyň döw­le­ti­mi­ziň esa­sy we­zi­pe­le­ri­niň bi­ri­di­gi­ni bel­läp, dü­ýe süý­dü­niň te­bi­gy ýag­daý­da tur­şa­ma­gy­nyň ne­ti­je­sin­de alyn­ýan süýt tur­şy önü­mi bo­lan dü­ýe ça­ly­nyň hä­si­ýet­le­ri­ne ün­si çek­di. Çal­da mik­roe­le­ment­ler hem-de ýo­kum­ly mad­da­lar köp­dür. Mil­li Li­de­ri­miz bu­lar ba­ra­da aýt­mak bi­len, ke­sel­le­riň öňü­ni al­ma­gyň dür­li usul­la­ry bi­len bir ha­tar­da, be­jer­gi al­ýan­la­ryň iý­mi­ti­niň sa­na­wy­na be­je­riş hä­si­ýet­li bu iç­gi­niň go­şul­ma­gy­nyň göz öňün­de tu­tul­ma­gy­nyň mak­sa­da­la­ýyk bol­jak­dy­gy­ny nyg­ta­dy. Onuň yzy­gi­der­li ula­nyl­ma­gy zä­her­leý­ji mad­da­la­ryň he­re­ke­ti­ni pe­seld­ýär, be­de­niň gar­şy­ly­gy­ny ýo­kar­lan­dyr­ýar we şu­ňa meň­zeş peý­da­ly tä­sir­le­re eýe bo­lup dur­ýar.
Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz dü­ýe ça­ly­nyň halk luk­man­çy­ly­gyn­da giň­den ula­ny­lan­dy­gy­ny aý­dyp, dür­li sö­kel­lik­le­re em bol­ýan­dy­gy­na ün­si çek­di. Şu­nuň bi­len bag­ly­lyk­da, döw­let Baş­tu­ta­ny­myz sag­ly­gy go­ra­ýyş we der­man se­na­ga­ty mi­nist­ri­ne, şeý­le hem we­la­ýa­tyň hä­ki­mi­ne we go­ran­mak mi­nist­ri­ne bu ba­bat­da, şol san­da dü­ýe­dar­çy­lyk fer­ma­la­ry­ny hem-de ça­lyň önüm­çi­li­gi bo­ýun­ça kär­ha­na­la­ry gur­mak ba­bat­da de­giş­li tek­lip­le­ri taý­ýar­la­ma­gy tab­şyr­dy.
Ýur­du­myz­da dü­ýe süý­di esa­sy dü­ýe ça­ly­ny taý­ýar­la­mak üçin ula­nyl­ýar. Bu çal in­çe­ke­sel, aş­ga­zan, öý­ken­dir böw­rek ke­sel­le­ri­niň hem bi­re-bir emi ha­sap­lan­ýar. Dü­ýe süý­dün­den çal­dan baş­ga-da aga­ran, süz­me, gurt ýa­ly süýt tur­şy önüm­le­ri we mes­ge taý­ýar­la­nyl­ýar. Bula­ryň hem­me­si-de ada­myň gün­de­lik ýa­şaý­şyn­da giň­den ula­nyl­ýar.
Dü­ýe ça­ly dü­ýe süý­di tur­şa­dy­lyp alyn­ýar. Çal taý­ýar­la­mak üçin tä­ze sa­g­lyp al­nan dü­ýe süý­di ze­rur­dyr. Süýt içi gorly küý­ze­le­re gu­ýul­ýar. Di­ňe şon­dan soň­ra üs­tü­ne 1,5-2 es­se köp bo­lan möç­ber­de suw gu­ýul­ýar. Şeý­le­lik­de, ýo­kar­da gör­ke­zi­len go­şun­dy­la­ryň di­ňe bir ga­ryş­dy­ryl­ma­gy däl, eý­sem, onuň kis­lo­rod bi­len baý­laş­dy­ryl­ma­gy bi­len birwag­tyň özün­de ar­tyk­maç kü­kürt tur­şu­ly gaz­dan azat edil­me­gi hem ga­za­nyl­ýar. Şol wagt ka­ze­in (süýt­dä­ki pro­te­in) we kö­pür­jik gör­nüş­li beý­le­ki ýag­lar ýo­ka­ry gö­te­ri­lip, aga­ran bo­lup, ga­ryn­dy­nyň ýü­zü­ne çyk­ýar.
Dü­zü­min­de aý­dy­lan­la­ryň ujyp­syz muk­da­ry­ny sak­la­ýan su­wy bol­sa, çal gör­nü­şin­de aşak­da gal­ýar. Şon­dan soň­ra süý­di öz-özün­den gaz­lan­dyr­mak we tur­şat­mak üçin 4-12 sa­gat­lap 20-25 dereje gyz­gyn­lyk­da ba­sy­ry­lyp go­ýul­ýar. Aga­ra­nyň tur­şu­ly­gy ýe­ten­de, şeý­le hem özü­ne mah­sus ýa­kym­ly ysy peý­da bo­lan­da çal taý­ýar diý­lip ha­sap edil­ýär. Şon­dan soň­ra ga­by­ny hiç bir ta­ra­pa goz­ga­man, se­re­sap­lyk bi­len ýü­zü­niň aga­ra­ny alyn­ýar, çal bol­sa, şol ga­byň için­de gal­dy­ryl­ýar. Şeý­le­lik­de, türk­me­niň ga­dy­my we gym­mat­ly süýt tur­şy önü­mi, ýag­ny dü­ýe ça­ly taý­ýar bol­ýar.
Dü­ýe süý­di ada­myň be­de­ni­niň ber­ke­me­gin­de ba­ha­sy­na ýe­tip bol­ma­jak te­bi­gy iç­gi ha­sap­lan­ýar. Onuň dü­zü­min­de dür­li ýag­lar bar. My­sal üçin, on­da C we D ýo­kum­ly mad­da­lar sy­gyr süý­dün­dä­ki­den üç es­se köp­dür, şo­ňa gö­rä-de çal köp ke­sel­le­riň öňü­ni al­mak­da örän peý­da­ly­dyr. Dü­ýe ça­ly türk­men­ler ta­ra­pyn­dan di­ňe bir teş­ne­li­gi­ňi gan­dyr­mak üçin ula­nyl­man, eý­sem, halk luk­man­çy­ly­gyn­da dert­li­le­riň der­di­ni dep et­mek üçin der­de der­man hök­mün­de hem giň­den ula­ny­lyp­dyr.

Ka­dyr My­ra­dow,
S. A. Ny­ýa­zow adyn­da­ky TOHU-nyň
mu­gal­ly­my, pro­fes­sor.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА