Köp ýyl­lar­dan soň­ra ýe­ne-de Be­ýik Ýü­pek ýo­ly ýurt­la­ry, se­bit­le­ri, halk­la­ry bir­leş­di­ri­ji bir güýç hök­mün­de öňe çyk­dy. Ýö­ne bu ge­zek onuň de­re­je­si has ta­pa­wut­ly bol­dy. Bu ugur­da teh­no­lo­gi­ýa hem-de in­tel­lek­tu­al ösüş­ler we öz­ge­riş­lik­ler ga­za­nyl­dy. Ýüz­ler­çe ýyl mun­dan ozal­ky üs­ti ha­ryt­dan do­ly ha­tar-ha­tar ker­wen ge­çen ýol­lar­da hä­zir hem ha­ryt­lar hem-de teh­no­lo­gi­ýa­lar he­re­ket ed­ýär. Ine, şu iş­jeň he­re­ket ul­ga­myn­da Türk­me­nis­ta­na hem mö­hüm orun de­giş­li­dir. Hut şo­nuň üçin hem 2018-nji ýyl “Türk­me­nis­tan – Be­ýik Ýü­pek ýo­lu­nyň ýü­re­gi” ýy­ly diý­lip yg­lan edil­di.
Ber­ka­rar döw­le­ti­mi­ziň bag­ty­ýar­lyk döw­rün­de ýur­du­my­zy ösü­şiň tä­ze be­lent­lik­le­ri­ne alyp bar­ýan hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Türk­me­nis­ta­ny Ýew­ra­zi­ýanyň, ga­ly­ber­se-de tu­tuş dün­ýä­niň iri lo­gis­ti­ka mer­ke­zi­ne öwür­mek­de uly iş­le­ri alyp bar­ýar hem-de hal­ka­ra baş­lan­gyç­lar bi­len çy­kyş ed­ýär. Mä­lim bol­şy ýa­ly, mil­li Li­de­ri­mi­ziň hal­ka­ra ulag baş­lan­gyç­la­ry­nyň ne­ti­je­sin­de BMG-niň ho­wan­dar­ly­gyn­da 2016-njy ýy­lyň no­ýab­ryn­da Aş­ga­bat­da Dur­nuk­ly ulag ul­ga­my bo­ýun­ça il­kin­ji Äh­lu­mu­my mas­la­ha­ty ge­çi­ril­di. Mas­la­ha­tyň ne­ti­je­le­ri bo­ýun­ça mö­hüm res­mi­na­ma hök­mün­de Aş­ga­bat Be­ýan­na­ma­sy ka­bul edil­di. Ulag-ara­gat­na­şyk ul­ga­myn­da ne­ti­je­li hyz­mat­daş­ly­gy has-da pug­ta­lan­dyr­ma­ga we ös­dür­mä­ge ýar­dam ber­jek ýe­ne-de bir hal­ka­ra ulag fo­ru­my­ny ge­çir­mä­ge taý­ýar­lyk gö­rül­ýär. Bu ba­ra­da hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň ýol­baş­çy­ly­gyn­da şu ýy­lyň 6-njy ap­re­lin­de ge­çi­ri­len Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti­niň mej­li­sin­de ha­bar be­ril­di. Şu ýy­lyň maý aýy­nyň baş­la­ryn­da ge­çi­ril­jek fo­ru­myň çäk­le­rin­de ulag we lo­gis­ti­ka ul­gam­la­ryn­da öza­ra bäh­bit­li hal­ka­ra hyz­mat­daş­ly­gy ös­dür­mä­ge, hu­su­san-da, port­la­ryň, şeý­le hem sy­ýa­hat­çy­ly­gyň kuw­wa­tyn­dan ne­ti­je­li peý­da­lan­mak, ma­ýa go­ýum işi­ni hö­wes­len­dir­mek ar­ka­ly gat­na­şyk­la­ry ös­dür­mä­ge de­giş­li me­se­le­le­riň bir­nä­çe­si ara al­nyp mas­la­hat­laş­ma­gyň göz öňün­de tu­tul­ma­gy ýur­du­myz­da bu ugur­da al­nyp ba­ryl­ýan ulag-kom­mu­ni­ka­si­ýa ul­ga­myn­da­ky iş­le­re uly iter­gi be­rer. Şeý­le hem “Awa­za” mil­li sy­ýa­hat­çy­lyk zo­la­gyn­da Yk­dy­sa­dy hyz­mat­daş­lyk gu­ra­ma­sy­nyň ag­za ýurt­la­ry­nyň ulag mi­nistr­le­ri­niň no­bat­da­ky IX mej­li­si­ni ge­çir­mek ba­ra­da­ky tek­li­bi be­ýan et­di. Bu fo­rum hem ulag ul­ga­myn­da hal­ka­ra hyz­mat­daş­ly­gy­ny ös­dür­mek üçin örän ne­ti­je­li mas­la­hat­la­ryň bi­ri­ne öw­rü­ler.
Mah­la­sy, Türk­me­nis­tan se­bi­tiň esa­sy hal­ka­ra hyz­mat­daş­ly­gy­nyň ara al­nyp mas­la­hat­la­şyl­ýan ýe­ri­ne öw­rül­ýär. Mil­li Li­de­ri­mi­ziň baş­lan­gy­jy bo­ýun­ça Ýew­ra­zi­ýa yk­ly­myn­da bir­nä­çe ulag-ara­gat­na­şyk ge­çel­ge­le­ri­ni dö­ret­mek bo­ýun­ça yzy­gi­der­li iş­ler ama­la aşy­ryl­ýar. Mun­dan baş­ga-da, ýur­du­myz­da-da bu ugur­da iri tas­la­ma­lar dur­mu­şa ge­çi­ril­ýär. Türk­men­ba­şy şä­he­rin­de tä­ze Hal­ka­ra de­ňiz por­tu­nyň gur­lu­şy­gy ta­mam­laý­jy tap­gyr­da al­nyp ba­ryl­ýar. Bu port Azi­ýa bi­len Ýew­ro­pa­nyň ara­syn­da­ky ulag gat­naw­la­ryny bag­la­nyş­dy­ry­jy mer­kez bo­lar.
Türk­men­ba­şy şä­he­rin­de Hal­ka­ra de­ňiz por­tu­ny gur­mak ba­ra­da­ky tas­la­ma­nyň ama­la aşy­ryl­ma­gy 2500-den gow­rak iş orun­la­ry­nyň dö­re­dil­me­gi­ni üp­jün eder. Tä­ze por­tuň her ýyl­da­ky ge­çi­ri­ji­lik uky­by 17-18 mil­li­on ton­na deň­dir. Ozal he­re­ket ed­ýän port bi­len ha­sa­ba ala­ny­myz­da, bu gör­ke­zi­ji 25-26 mil­li­on ton­na deň bo­lar. Tä­ze Hal­ka­ra de­ňiz por­tu­nyň tas­la­ma­sy­nyň çäk­le­rin­de pa­rom, ýo­lag­çy we ýük ter­mi­nal­la­ry gu­rul­dy. Mun­dan baş­ga-da, po­lip­ro­pi­len ter­mi­na­ly hem-de gä­mi gur­lu­şyk we gä­mi abat­la­ýyş za­wod­la­ry top­lu­myň çä­gin­de hyz­mat eder. Hal­ka­ra pa­rom we ýo­lag­çy por­ty bir ýyl­da 300 müň ýo­lag­ça hem-de 75 müň treý­le­re hyz­mat eder.
Mer­ke­zi Azi­ýa se­bi­ti­niň esa­sy “de­ňiz der­we­ze­si­niň” we­zi­pe­si­ni ýe­ri­ne ýe­tir­jek bu Hal­ka­ra de­ňiz por­tu­nyň işe gi­ri­zil­me­gi bi­len Ýü­pek ýo­lu­nyň ug­ry bo­ýun­ça Azi­ýa we Ýu­waş um­ma­ny ýurt­la­ryn­dan Türk­men­ba­şa gel­ýän ýük­le­ri soň­ra Rus­si­ýa­nyň, Azer­baý­ja­nyň we Eý­ra­nyň port­la­ry­nyň üs­ti bi­len Ýew­ro­pa ýurt­la­ry­na ug­rat­ma­ga uly müm­kin­çi­lik­ler açy­lar. Tä­ze de­ňiz men­zi­li se­na­gat we ulag dü­zü­mi­niň ös­dü­ril­me­gi­ne, ma­ýa go­ýum­la­ryň çe­kil­me­gi­ne iter­gi be­rer, “Awa­za” mil­li sy­ýa­hat­çy­lyk zo­la­gy­na gel­ýän sy­ýa­hat­çy­la­ryň art­ma­gy­na ýar­dam be­rer.
Hä­zir­ki wagt­da Türk­me­nis­tan tä­ze se­bit we se­bi­ta­ra ulag-ara­gat­na­şyk dü­zü­mi­ni eme­le ge­tir­me­giň mö­hüm hal­ka­sy bo­lup çy­kyş ed­ýär. Mil­li Li­de­ri­mi­ziň baş­tu­tan­ly­gyn­da iş­le­nip taý­ýar­la­nan we üs­tün­lik­li dur­mu­şa ge­çi­ril­ýän ulag ul­ga­my­nyň mad­dy-teh­ni­ki bin­ýa­dy­nyň pug­ta­lan­dy­ryl­ma­gy­na we top­lum­la­ýyn döw­re­bap­laş­dy­ryl­ma­gy­na gö­nük­di­ri­len uzak ­möh­let­le­ýin mil­li mak­sat­na­ma­lar mu­nuň aý­dyň su­but­na­ma­la­ry­dyr. Her ýyl­da 10-12 mil­li­on ton­na ýük da­şa­ma­ga ukyp­ly Ga­za­gys­tan-Türk­me­nis­tan-Eý­ran halkara de­mir ýo­lu­nyň ulan­ma­ga ber­lip, bu ugur­da Hy­taý­dan Eý­ra­na çen­li bir­nä­çe ge­zek ýük kon­teý­ner­le­ri­niň he­re­ket et­me­gi, Azi­ýa hal­ka­ra de­mir ýol ulag ge­çel­ge­si­niň bi­rin­ji tap­gy­ry bo­lan Ker­ki-Ymam­na­zar-Aki­na ýo­lu­nyň açyl­ma­gy, Ser­he­ta­bat-Tur­gun­dy po­lat ýo­lu­nyň döw­re­bap de­re­jä ýe­ti­ril­me­gi, ulag ul­ga­myn­da­ky hal­ka­ra hyz­mat­daş­ly­gyň ösüş ýo­lun­da­dy­gy­nyň su­but­na­ma­la­ry­dyr.
Hal­ka­ra baş­lan­gyç­la­ry bi­len ýur­du­my­zyň dün­ýä jem­gy­ýet­çi­li­gin­dä­ki ab­ra­ýy­ny has-da be­len­de gal­dyr­ýan, äh­li ugur­lar­da iş­jeň hyz­mat­daş­ly­gyň berk bin­ýa­dy­ny düz­ýän Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­my­zyň ja­nynyň sag, alyp bar­ýan döw­let iş­le­ri­niň my­da­ma ro­waç bol­ma­gy­ny ar­zuw ed­ýä­ris.

Ogulnäzik HAPISOWA,
S.A.Ny­ýa­zow adyn­da­ky TOHU-nyň mugallymy.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА