Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Gurbanguly Berdimuhamedow: “Türk­me­nis­tan bagt­ly ça­ga­la­ryň, iň ar­zy­ly is­leg­le­riň ha­syl bol­ýan ýur­du­dyr” di­ýip, örän jaý­dar bel­läp geç­ýär. Ha­ky­kat­dan-da, Ber­ka­rar döw­le­ti­mi­ziň bag­ty­ýar­lyk döw­rün­de mil­li Li­de­ri­mi­ziň pa­ra­sat­ly baş­tu­tan­ly­gyn­da ça­ga­la­ryň asu­da, bo­le­lin dur­muş­da ýa­şa­ma­gy, ola­ryň ylym­ly-bi­lim­li, edep-ek­ram­ly, yn­san­per­wer, wa­tan­sö­ýü­ji ne­sil­ler bo­lup ýe­tiş­me­gi üçin ägirt uly iş­ler dur­mu­şa ge­çi­ril­ýär. Mu­nuň özi, il­kin­ji no­bat­da, ata Wa­ta­ny­my­zyň yk­ba­ly­nyň, onuň bag­ty­ýar gel­je­gi­niň öňün­dä­ki jo­gap­kär­çi­li­ge esas­lan­ýar. Şeý­le bo­lan­soň, ça­ga­lar ba­bat­da al­nyp ba­ryl­ýan döw­let sy­ýa­sa­tyn­da ola­ryň ru­hy, me­de­ni, ylym-bi­lim, hü­när taý­dan kä­mil bo­lup ýe­tiş­mek­le­ri, be­den taý­dan sag­dyn bol­ma­gy hem-de ola­ryň dö­re­di­ji­lik kuw­wa­ty­nyň tu­tuş jem­gy­ýe­tiň bäh­bit­le­ri­ni gur­şap al­ma­gy üçin dur­muş-yk­dy­sa­dy, hu­kuk, gu­ra­ma­çy­lyk şert­le­ri ke­pil­lik­le­ri göz öňün­de tu­tu­lan­dyr.
Bil­şi­miz ýa­ly, Türk­me­nis­tan 1994-nji ýyl­da BMG-niň “Ça­ga­nyň hu­kuk­la­ry ha­kyn­da­ky” Kon­wen­si­ýa­sy­ny tas­syk­la­ma­gy hem ça­ga­la­ryň go­rag­ly­ly­gy­ny üp­jün et­mä­ge gö­nük­di­ri­len ädim­le­riň bi­ri bol­dy. Türk­me­nis­ta­nyň Esa­sy ka­nu­ny­na –Kons­ti­tu­si­ýa­sy­na la­ýyk­lyk­da, ha­ky­ky de­mok­ra­tik, dün­ýe­wi döw­le­te mah­sus bo­lan ça­ga hu­kuk­la­ry Türk­me­nis­ta­nyň Mej­li­si ta­ra­pyn­dan ka­bul edi­len we hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz ta­ra­pyn­dan tas­syk­la­nyp gol çe­ki­len “Bi­lim ha­kyn­da”, “Ýaş­lar ba­ra­da döw­let sy­ýa­sa­ty ha­kyn­da”, “Ýaş­la­ryň zäh­met çek­mä­ge bo­lan hu­ku­gy­nyň ke­pil­len­dir­me­si ha­kyn­da”, şeý­le hem 2014-nji ýy­lyň 3-nji ma­ýyn­da ka­bul edi­len “Ça­ga­nyň hu­kuk­la­ry­nyň döw­let ke­pil­lik­le­ri ha­kyn­da” Türk­me­nis­ta­nyň Ka­nun­la­ry, 2012-nji ýy­lyň 1-nji ap­re­lin­den güý­je gi­ren Türk­me­nis­ta­nyň Maş­ga­la Ko­dek­sin­de, 2009-njy ýy­lyň 1-nji iýu­lyn­dan güý­je gi­ren Türk­me­nis­ta­nyň Zäh­met ko­dek­sin­de, 2013-nji ýy­lyň 1-nji ýan­wa­ryn­dan güý­je gi­ren Türk­me­nis­ta­nyň ila­ty dur­muş taý­dan go­ra­mak ha­kyn­da ko­dek­sin­de we beý­le­ki hu­kuk na­ma­la­ryn­da öz be­ýa­ny­ny tap­dy. Bil­şi­miz ýa­ly, ýaş ne­sil­le­ri­mi­ziň bi­li­mi­ne we ola­ryň be­den taý­dan sag­dyn ter­bi­ýe­len­me­gi­ne gö­nü­den-gö­ni de­giş­li bo­lan ka­da-ka­nun­la­ryň üs­tü­niň “Ça­ga­nyň ir­ki ösü­şi we ony mek­de­be taý­ýar­la­mak bo­ýun­ça 2011-2015-nji ýyl­lar üçin Türk­me­nis­ta­nyň Mil­li mak­sat­na­ma­sy” bi­len ýe­ti­ri­len­di­gi­ni bel­le­mek ge­rek. Bu Mak­sat­na­ma ça­ga­ny hem­me­ta­rap­la­ýyn we saz­la­şyk­ly ös­dür­mä­ge, mil­li we umu­ma­dam­zat ru­hy gym­mat­lyk­la­ry esa­syn­da ter­bi­ýe­le­mä­ge gö­nük­di­ri­len­dir. Türk­me­nis­tan 1992-nji ýy­lyň 2-nji mar­tyn­da BMG-niň do­ly hu­kuk­ly ag­za­sy bol­mak bi­len, BMG-niň Ça­ga­lar gaz­na­sy­nyň hem (UNI­SEF-iň) ag­za­sy bol­dy.
2012-nji ýy­lyň 1-nji ap­re­lin­den güý­je gi­ren Türk­me­nis­ta­nyň Maş­ga­la ko­dek­sin­de (12-nji bap) ça­ga­nyň hu­kuk­la­ry­nyň we ka­nu­ny bäh­bit­le­ri­niň go­ral­ma­gy ba­bat­da döw­let we­zi­pe­le­ri­ni ýe­ri­ne ýe­tir­me­giň mö­hüm­li­gin­den, onuň sag­dyn we hem­me­ta­rap­la­ýyn ös­me­gi­niň hu­kuk taý­dan üp­jün edil­me­gin­den ugur alyp, il­kin­ji ge­zek ça­ga­nyň maş­ga­la gat­na­şyk­la­ryn­da­ky hu­kuk­la­ry­ny saz­la­ýan düz­gün­ler göz öňün­de tu­tu­lan­dyr.
Ça­ga­nyň öz pi­ki­ri­ni be­ýan et­mä­ge, is­len­dik ka­zy­ýet we ad­mi­nist­ra­tiw sel­je­ri­şiň bar­şyn­da diň­le­nil­mä­ge hu­ku­gy bar­dyr. On ýa­şy­na ýe­ten ça­ga­nyň pi­ki­ri­niň na­za­ra alyn­ma­gy, onuň iň go­wy bäh­bit­le­ri­ne gar­şy gel­ýän ýag­daý­lar­dan baş­ga ha­lat­lar­da hök­man­dyr. Hos­sar­lyk we ho­wan­dar­lyk eda­ra­sy ýa-da ka­zy­ýet ol ýa-da baş­ga çöz­gü­di, di­ňe on ýa­şy­na ýe­ten ça­ga­nyň ra­zy­ly­gy bi­len ka­bul edip bi­ler. Bu ýag­daý Türk­me­nis­ta­nyň Maş­ga­la ko­dek­si­niň 81-nji mad­da­syn­da bel­le­ni­len­dir.
Ko­deks­de ça­ga­nyň fa­mi­li­ýa, ada we ata­sy­nyň ady­na we ola­ry üýt­get­mä­ge bo­lan hu­ku­gy göz öňün­de tu­tu­lan­dyr. (82, 83-nji mad­da­lar). Ça­ga­nyň ka­nu­ny bäh­bit­le­ri­ni üp­jün ed­ýän hu­kuk­la­ry­nyň ara­syn­da, onuň em­läk hu­kuk­la­ry hem bar­dyr. (84-nji mad­da). Ça­ga­nyň öz ata-ene­sin­den we maş­ga­la­nyň beý­le­ki ag­za­la­ryn­dan ata-ene­si­ne (be­ýe­le­ki ka­nu­ny we­kil­le­ri­ne) ge­lip go­wuş­ýan we ça­ga­ny ek­le­mek, ter­bi­ýe­le­mek we oňa bi­lim ber­mek üçin harç­la­nyl­ýan ali­ment­ler gör­nü­şin­de ek­lenç al­ma­ga, şeý­le hem onuň öz alan gir­de­ji­le­ri­ne, sow­gat ýa-da mi­ras al­mak ter­ti­bin­de alan em­lä­gi­ne em­läk hu­ku­gy bar­dyr.
Bi­ziň ýur­du­myz­da ça­ga­ly ene­le­re döw­let ta­ra­pyn­dan uly gol­daw be­ril­ýär. Olar en­çe­me ýe­ňil­lik­ler­den, luk­man­çy­lyk hyz­mat­la­ryn­dan peý­da­lan­ýar­lar.Ça­ga üç ýa­şa­ýan­ça ene­le­riň iş ýe­ri­ni sak­la­mak şer­ti bi­len ola­ra pul kö­me­gi hem be­ril­ýär. Has­sa­ha­na­lar­da kör­pe­le­re mugt hyz­mat edil­ýär. In­di bir­nä­çe ýyl­dan bä­ri Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­my­zyň hut özü­niň çöz­gü­di bi­len köp ça­ga­ly maş­ga­la­la­ryň en­çe­me­si­ne giň otag­ly, için­de äh­li amat­lyk­la­ry bo­lan ýa­şa­ýyş jaý­la­ry ber­lip, ola­ryň açar­la­ry da­ba­ra­ly ýag­daý­da gow­şu­ryl­ýar.
Soň­ky ýyl­lar­da Ar­ka­dag Pre­zi­den­ti­mi­ziň ýa­kyn­dan ala­da et­me­gin­de paý­tag­ty­myz­da, we­la­ýat, şä­her, et­rap mer­kez­le­ri­miz­de, şä­her­çe­le­ri­miz­de, oba­la­ry­myz­da gu­rul­ýan jaý top­lum­la­ryn­da hä­zir­ki za­ma­nyň iň kä­mil en­jam­la­ry bi­len do­ly üp­jün edi­len or­ta mek­dep­le­riň, sport mek­dep­le­ri­niň, meý­dan­ça­la­ry­nyň, sta­di­on­la­ryň, sport, sa­gal­dyş mer­kez­le­ri­niň müň­ler­çe­si­niň gur­lup ula­nyl­ma­ga be­ril­ýän­di­gi mer­da­na hal­ky­myz­da çuň­ňur ka­na­gat­lan­ma dö­red­ýär.
Ar­ka­dag Pre­zi­den­ti­miz her tä­ze okuw ýy­ly­nyň ba­şyn­da 1-nji syn­pa oku­wa bar­ýan­la­ryň äh­li­si­ne mugt komp­ýu­ter sow­gat ber­ýär. Ýe­tim ga­lan ça­ga­lar paý­tag­ty­my­zyň iň gö­zel ýe­rin­de bi­na edi­len Döw­let­li­ler köş­gün­de ýa­şa­ýyş üçin iň ýo­ka­ry amat­lyk­la­ry, sport meý­dan­ça­la­ry, des­ga­la­ry bo­lan ka­şaň bi­na­da ýa­şa­mak şer­tin­de or­ta mek­de­bi ta­mam­la­ýan­ça­lar ýa­şa­ýar­lar. Soň­ra olar ýo­ka­ry mek­dep­ler­de okap, ar­zy­ly kär­le­ri­niň eýe­le­ri bol­ýar­lar.
Her ýyl bag­ty­ýar ça­ga­la­ry­my­zyň to­mus­ky dynç alyş wag­ty­ny şa­ga­laň- şow­hun­ly ge­çir­mek­le­ri, sport, aý­dym-saz bi­len meş­gul­lan­mak­la­ry üçin gö­zel jül­ge Gök­de­re­de, Awa­za­da, we­la­ýat, et­rap mer­kez­le­ri­miz­de gur­lan dynç alyş mer­kez­le­rin­de ýo­ka­ry de­re­je­li şert­ler dö­re­di­len­dir. Ýur­du­myz­da her ýy­lyň 1-nji iýu­nyn­da Ça­ga­la­ry go­ra­ma­gyň hal­ka­ra gü­ni uly da­ba­ra­lar bi­len bel­le­ni­lip ge­çil­ýär.
Goý, bag­ty­ýar ça­ga­la­ry­my­zyň hu­kuk­la­ry­ny üp­jün et­mä­ge gö­nük­di­ri­len mak­sat­na­ma­la­ryň, de­giş­li ka­nun­çy­lyk na­ma­la­ry­nyň ka­bul edil­me­gi, ola­ryň bag­ty­ýar dur­muş­da ýa­şa­ma­gy üçin taý­syz ta­gal­la­la­ry ed­ýän mäh­ri­ban Ar­ka­da­gy­my­zyň ja­ny sag, öm­ri uzak, il-halk bäh­bit­li iş­le­ri el­my­da­ma ro­waç bol­sun!

Aşyr­gel­di Ju­ma­ýew,
Mag­tym­gu­ly adyn­da­ky TDU-nyň do­sen­ti,
ýu­ri­di­ki ylym­la­ryň kan­di­da­ty.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА