Ga­dy­my Çynma-­çyn ýur­dun­dan göz­baş alyp gaýd­ýan Be­ýik Ýü­pek ýo­ly onuň ug­run­da ýer­le­şen ýurt­la­ryň yk­dy­sa­dy­ýe­ti­niň ös­me­gin­de uly äh­mi­ýe­te eýe bol­mak bi­len, halk­la­ryň ara­syn­da­ky gat­na­şyk­la­ryň ýyg­jam­laş­ma­gy­na oňyn tä­si­ri­ni ýe­ti­rip­dir. Bu ýo­luň ug­run­da tä­zä-tä­ze ker­wen­sa­raý­lar­dyr ba­zar­lar gur­lup­dyr, söw­da gat­na­şyk­la­ry gi­ňäp­dir.
Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miziň “Türk­me­nis­tan – Be­ýik Ýü­pek ýo­lu­nyň ýü­re­gi” ki­ta­by ga­dy­my ker­wen ýo­lu­nyň ta­ry­hy kök­le­ri­ni yzar­la­mak bi­len, öz­bo­luş­ly na­za­ry­ýe­ti özün­de jem­le­ýär. Ki­tap or­ta asyr yl­my dün­ýä­si, ir­ki we soň­ra­ky dö­wür­ler­de ýa­zy­lan ki­tap­lar, ola­ryň aw­tor­la­ry, sy­ýa­hat­çy­lar, alym-ula­ma­lar, et­nog­raf­lar ba­ra­da gy­zyk­ly we yg­ty­bar­ly mag­lu­mat­la­ra örän baý­dyr. On­da­ky ro­wa­ýat­lar, owadan su­rat­lar, aý­ra­tyn hem il­kin­ji ge­zek köp­çü­li­ge ýe­ti­ri­len kar­ta çyz­gy­sy oky­jy­lar­da öz ta­ry­hy­na, mert, eder­men, us­sat pe­der­le­ri­ne bo­lan buý­sanç duý­gu­sy­ny art­dyr­ýar. Mu­kad­des Ga­raş­syz­ly­gy­my­zyň şan­ly 27 ýyl­ly­gy­nyň öňü­sy­ra­syn­da bol­sa, hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň “Türk­me­nis­tan – Be­ýik Ýü­pek ýo­lu­nyň ýü­re­gi” at­ly ese­ri­niň ikin­ji ki­ta­by­nyň oky­jy­la­ra go­wuş­ma­gy bi­len, hal­ky­my­zyň ež­dat-pe­der­le­ri­mi­ziň ta­ryh­da yz go­ýan ýol­la­ry­na, dost-do­gan­lyk gat­na­şyk­la­ry­na bo­lan gu­wan­jy has-da art­dy.
Öz döw­rü­niň mö­hüm ulag-ara­gat­na­şyk ul­ga­my bo­lan Be­ýik Ýü­pek ýo­lu­nyň hal­ky­my­zyň mil­li me­de­ni­ýe­ti­niň we ylym-bi­lim ul­ga­my­nyň ös­me­gin­de hem-de dün­ýä halk­la­ry bi­len ys­ny­şyk­ly dost-do­gan­lyk gat­na­şyk­la­ry sak­la­ma­gyn­da äh­mi­ýe­ti diý­seň uly bo­lup­dyr. Gün­do­gar bi­len Gün­ba­ta­ry bir­leş­di­ren Be­ýik Ýü­pek ýo­lu­nyň Jeý­hun bi­len bah­ry-Ha­zar ara­ly­gyn­da ýa­ýy­lyp ýa­tan bu ga­dy­my top­ra­gyň üs­tün­den geç­me­gi ýur­du­my­zyň çä­gin­de en­çe­me şä­her­le­riň, ga­la­la­ryň we ker­wen­sa­raý­la­ryň dö­re­me­gi­ne ge­ti­rip­dir. Ol ýer­ler­de eke­ran­çy­lyk, mal­dar­çy­lyk, se­net­çi­lik, söw­da alyş-çal­şy­gy bi­len bir ha­tar­da ylym-bi­lim we me­de­ni ojak­la­r dö­räp, dün­ýä si­wi­li­za­si­ýa­sy­nyň ösü­şi­ne go­şant go­şup­dyr. Be­ýik Ýü­pek ýo­lu­nyň ug­run­da dün­ýä yl­my­nyň, ta­ry­hy­nyň we me­de­ni­ýe­ti­niň gül­läp ös­me­gi­ne sal­dam­ly go­şant go­şan Merw, Nu­saý we Kö­ne­ür­genç öz ça­wy­ny ja­ha­na ýa­ýyp­dyr.
Ki­tap­da Be­ýik Ýü­pek ýo­lu­nyň bi­rin­ji ug­ru­nyň De­mir­ga­zy­gy na­zar­lap, Týan-Şan dag­la­ry ta­rap­dan gaý­dyp, Ta­rim der­ýa­sy bo­ýun­ça Kaş­ga­ra, soň­ra Pa­mir da­gy­nyň üs­ti bi­len Fer­ga­na jül­ge­si­ne, Sa­mar­kant et­rap­la­ry­na, Amu­la, on­dan soň Amy­der­ýa­nyň aşak aky­my bi­len Aral deň­zi­ne, Wol­ga­nyň aşak akym­la­ry­nyň üs­ti bi­len Ga­ra deň­zi­niň de­mir­ga­zyk et­rap­la­ry­na hem-de on­dan aňyr­ky se­bit­le­re uzap gi­den­di­gi bel­le­nil­ýär. Ikin­ji ugur bol­sa Gü­nor­ta ta­ra­pa öw­rü­lip, Kun­lun da­gy­nyň de­mir­ga­zyk ýap­gy­dy­nyň ug­ry bo­ýun­ça Ho­ta­na, Ýar­ken­de, Bakt­ri­ýa, Türk­me­nis­ta­nyň çäk­le­rin­den ge­çip, Ge­ka­tom­pi­le, Ek­ba­ta­na, soň­ra bol­sa Ahe­me­ni­ler döw­le­ti­niň çä­gin­den ge­çip, Si­ri­ýa döw­le­ti­ne ta­rap uzap­dyr. Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­my­zyň çuň­ňur ma­ny-maz­mun­ly bu ki­ta­byn­da Be­ýik Ýü­pek ýo­lu­nyň Türk­me­nis­tan­dan geç­ýän ýe­ne bir şa­ha­sy­nyň De­mir­ga­zyk Hin­dis­ta­na, baş­ga bir ug­ru­nyň Ha­zar deň­zi­niň üs­ti bi­len Gün­ba­tar­da­ky döw­let­le­re ba­ryp ýe­ten­di­gi ba­ra­da gy­zyk­ly mag­lu­mat­lar be­ril­ýär.
Ki­tap­da Hy­taý­dan gaýd­ýan Be­ýik Ýü­pek ýo­lu­nyň Türk­me­nis­ta­nyň çä­gin­den ge­çi­şi, esa­sy söw­da ha­ryt­lar, ýol ug­run­da­ky gur­lan ga­la­lar, ker­wen­sa­raý­lar, dür­li bi­na­lar­dyr ýa­dy­gär­lik­ler ba­ra­da­ky ro­wa­ýat­lar­dyr ta­ry­hy mag­lu­mat­lar öz be­ýa­ny­ny tap­ýar. Be­ýik Ýü­pek ýo­lu­nyň şöh­rat­ly ta­ry­hy bi­len aý­ryl­maz bag­la­ny­şyk­ly bo­lan Nu­saý, Aby­wert, Sa­rahs, Ha­we­ran, Ma­şat-Mis­se­ri­an, De­his­tan, Merw, Amul, Ür­genç ýa­ly ga­dy­my şä­her­le­ri­mi­ziň at­la­ry­nyň ge­lip çy­ky­şy ha­kyn­da, umu­man, ýer-ýurt at­la­ry dog­ru­syn­da ki­tap­da ylmy mag­lu­mat­lar ge­ti­ril­ýär.
Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň “Türk­me­nis­tan – Be­ýik Ýü­pek ýo­lu­nyň ýü­re­gi” ki­ta­byn­da Wa­ta­ny­myz­da hä­zir­ki wagt­da ama­la aşy­ryl­ýan we dün­ýä­niň lo­gis­tik ul­ga­my­nyň saz­la­şyk­ly ösü­şi­ne tä­sir ed­ýän hä­zir­ki za­man tas­la­ma­la­ry­nyň ga­dy­my nus­ga­la­ry ha­kyn­da gür­rüň be­ril­ýär.
Hä­zir­ki wagt­da Türk­me­nis­tan­da ga­dy­my Ýü­pek ýo­ly trans­mil­li gaz ge­çi­ri­ji­ler, döw­re­bap hal­ka­ra aw­to­mo­bil, de­mir we ho­wa ýol­la­ry gör­nü­şin­de gaý­ta­dan di­kel­dil­ýär. Be­ýik Ýü­pek ýo­ly bi­len ga­bat gel­ýän bu ugur­lar yk­lym­da da­şa­ry yk­dy­sa­dy gat­na­şyk­la­ry ber­kit­mä­ge, üs­ta­şyr ýük da­şa­ly­şy­ny art­dyr­ma­ga, me­de­ni hem sy­ýa­hat­çy­lyk gat­na­şyk­la­ry­ny gi­ňelt­mä­ge ýar­dam ed­ýär. Ata Wa­ta­ny­my­zy goň­şy do­gan­lyk döw­let­ler bi­len bir­leş­dir­ýän Ga­za­gys­tan – Türk­me­nis­tan – Eý­ran, Te­jen – Sa­rahs – Ma­şat de­mir ýol­la­ry­nyň gur­lup ulan­ma­ga be­ril­me­gi, şeý­le-de, Türk­me­nis­tan – Hy­taý gaz ge­çi­ri­ji­si­niň gu­rul­ma­gy, Türk­me­nis­tan – Ow­ga­nys­tan – Pa­kis­tan – Hin­dis­tan gaz ge­çi­ri­ji­si­niň gur­lu­şy­gy­na gi­ri­şil­me­gi mil­li Li­de­ri­mi­ziň ga­dy­my Ýü­pek ýo­lu­nyň gaý­ta­dan di­kel­dil­me­gi ug­run­da umu­ma­dam­zat bäh­bi­di­ni ara­ýan be­ýik iş­le­ri dur­mu­şa ge­çir­ýän­di­gi­niň aý­dyň gü­wä­si­dir.
Ki­tap yn­san üçin ýa­kyn syr­daş, ba­ha­syz baý­lyk hem so­wat­ly­ly­gyň çeş­me­si ha­sap­la­nyl­ýar. Goý, bi­ze şeý­le gym­mat­ly ru­hy baý­ly­gy peş­geş ber­en hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň ja­ny sag, öm­ri uzak, döw­let­li iş­le­ri he­mi­şe ro­waç bol­sun!

Mer­gen AMA­NOW,
Hal­ka­ra ne­bit we gaz uni­wer­si­te­ti­niň
mu­gal­ly­my.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА