… Şol gün Oguz­han adyn­da­ky “Türk­men­film” ki­nos­tu­di­ýa­sy diý­seň köp adam­ly bol­updy. Çün­ki ol gün bu ýe­re paý­tag­ty­my­zyň we we­la­ýat­la­ry­my­zyň teatr­la­ry­nyň ar­tist­le­ri gel­ýär­di­ler. Şol wagt­lar Türk­me­nis­ta­nyň halk ar­tis­ti ki­no­re­žiss­ýor Ka­kow Oraz­sä­he­do­wyň su­ra­ta dü­şü­ren “Ça­kan aga” at­ly tä­ze çe­per fil­mi­niň taý­ýar­lyk döw­ri gid­ýär­di. Ka­kow aga film­de keşp jan­lan­dyr­jak ar­tist­le­ri su­ra­ta alyş sy­nag­la­ryn­dan ge­çir­ýär­di. Şol ar­tist­le­riň için­den bol­sa, gys­ga boý­lu­rak, dol­maç ýüz­le­ri gü­lüp du­ran bir adam me­niň gö­zü­me kak­lyş­dy. Göw­nü­me bol­ma­sa, men ony öňem bir ýer­de gö­ren ýa­ly­dym. Şon­dan kän wagt geç­män­kä-de haý­sy keş­be haý­sy ar­tis­tiň bel­le­ni­len­di­gi anyk­lan­dy. Fil­miň baş gah­ry­ma­ny Ça­kan aga­nyň keş­bi­ni jan­lan­dyr­mak häl­ki ada­ma yna­ny­l­dy. Gö­rüp otur­sam, ol te­at­r ar­tis­ti, sah­na us­sa­dy Nur­my­rat An­na­my­ra­dow bol­sa nät­jek.

Ýi­ti ze­hin­li, päk ýü­rek­li, ha­ly­pa ar­tist Nur­my­rat An­na­my­ra­dow is­le te­at­ryň sah­na­syn­da bol­sun, is­le­-de ki­no­film­de el­my­da­ma keşp jan­lan­dyr­mak­lyk yna­ny­lan­da, re­žiss­ýo­ryň yna­my­ny öde­jek bo­lup, ja­ny-te­ni bi­len ýa­py­şar­dy. Ol her hi­li ýag­daý bo­la­n­da-da, şol keşp­den baş alyp çyk­ma­gy ba­şar­ýar­dy, ugur­ta­py­jy­dy, ja­nyp­keş­di. Şo­nuň üçin hem ol özü­niň yh­las edip dö­re­den keşp­le­ri ar­ka­ly hal­kyň aňyn­da gal­ma­gy ba­şa­ryp­dy. Ol ýa­şan döw­rün­de hal­ky­my­za päk ýü­rek­den me­de­ni­ýet­li hyz­mat et­di. Her bir yn­san bu dün­ýä­de ýa­şan wag­tyn­da, ha­ýyr­ly iş edip hal­kyň aňyn­da ga­lyp bil­se, ol döw­let­li­lik­den ny­şan, ol ada­my­ halk hem hiç wagt unut­ma­ýar.
Nur­my­rat An­na­my­ra­dow 1947-nji ýy­lyň iýun aýyn­da Köpetdagyň etegindäki Kö­şi oba­syn­da ene­den do­gul­ýar. Nur­my­ra­dyň ýaş­ly­gy Be­ýik Wa­tan­çy­lyk ur­şun­dan soň­ky kyn­çy­lyk­ly ýyl­la­ra ga­bat gel­ýär. Ol ýaş­lyk­dan ar­tist bol­ma­gy ar­zuw ed­ýär. Şol ar­zuw hem ony 1966-njy ýyl­da Daş­ken­diň Ost­rows­kiý adyn­da­ky te­at­ral çe­per­çi­lik ins­ti­tu­ty­na alyp barýar. Nur­my­rat ba­da-bat ins­ti­tu­tyň dra­ma ki­no akt­ýo­ry bö­lü­mi­ne res­mi­na­ma­la­ry­ny tab­şyr­ýar we döw­let sy­nag­la­ryn­dan üs­tün­lik­li ge­çip, ta­lyp­ly­ga ka­bul edil­ýär. Ol ins­ti­tut­da Türk­me­nis­ta­nyň halk ar­tist­le­ri Re­jep Gur­ba­now, Wel­my­rat Ama­now, Türk­me­nis­ta­nyň at ga­za­nan ar­tis­ti Aşyr Işan­gu­ly­ýew, şeý­le-de ar­tist Hur­ma Is­ken­de­ro­wa, Türk­men te­le­wi­de­ni­ýe­si­niň re­žiss­ýo­ry Aman Re­je­pow da­gy bi­len bir kurs­da oka­ýar. Ola­ryň to­pa­ry­na akt­ýor us­sat­ly­gy sa­pa­gyn­dan Mark Ru­benş­teýn, sah­na dil sa­pa­gyn­dan bol­sa, us­sat pe­da­gog Na­zi­ra Ali­ýe­wa we beý­le­ki mu­gal­lym­lar tä­lim ber­ýär­ler.
Okuwy­nyň soň­ky ýy­lyn­da dip­lom işi üçin Nur­my­ra­dyň oka­ýan to­pa­ry rus ýa­zy­jy­sy A. S. Puş­ki­niň “Ki­çi tra­ge­di­ýa­lar” at­ly ese­rin­den bir bö­le­gi sah­na­laş­dyr­ýar­lar. Şol oýun­da Nur­my­rat baş gah­ry­man Ri­çar­dyň og­ly Alber­diň, kurs­da­şy Wel­my­rat bol­sa, Ri­çar­dyň keş­bin­de çy­kyş ed­ýär­. Ol keşp­ler ins­ti­tu­tyň pe­da­gog­la­ry ta­ra­pyn­dan oňat ka­bul edi­lip, my­na­syp ba­ha al­ýar. Şeý­le­lik­de, Nur­my­rat 1970-nji ýyl­da oku­wy ta­mam­lap, Mol­la­ne­pes te­at­ryn­da ýaş ar­tist hök­mün­de işe baş­la­ýar. Ol şol wagt­lar Aş­ga­ba­dyň ete­gin­de ýer­leş­ýän Kö­şi oba­syn­da ýa­şan­soň, te­at­ryň ar­tist­le­ri oňa Nur­my­rat kö­şü­li di­ýip ýüz­le­nip­dir­ler. Hut me­niň özü­me-de Nur­my­rat aga bi­len ki­no­film­de bi­le­lik­de çy­kyş et­mek bag­ty mi­ýes­ser edip­di. Men ol wagt­lar Türk­men te­le­wi­de­ni­ýe­sin­de iş­le­ýär­dim. Bir gün hem şol wagt­lar te­le­wi­de­ni­ýä­niň baş re­žiss­ýo­ry bo­lup iş­le­ýän Türk­me­nis­ta­nyň at ga­za­nan ar­tis­ti Oraz Çer­ke­zow “Ýu­sup-Ah­met” fil­mi­ni su­ra­ta dü­şür­mä­ge baş­la­mak­çy­dy­gy­ny, şol film­de bol­sa ma­ňa hem keş­p jan­lan­dyr­ma­gy ynan­ýan­dy­gy­ny aýt­dy. Soň­ra ol film su­ra­ta dü­şü­ri­lip baş­lan­dy. Nur­my­rat aga hem bir keşp berildi.
Nur­my­rat aga teatr­da iş­län döw­ri ha­ly­pa ar­tist­ler So­na My­ra­do­wa, Sa­byr Ata­ýe­wa, Ma­ma Ba­ba­ýe­wa, Mu­ham­met Çer­ke­zow, An­na­my­rat Ber­di­ýew, Aman Gur­ban­dur­dy­ýew, Baý­ram Sa­dy­kow, Gün­dog­dy Hak­gy­ýew da­gy­dan akt­ýorlyk us­sat­ly­gy­nyň in­çe til­sim­le­ri­ni öw­ren­di. Ol te­at­ryň sah­na­syn­da dür­li kär­dä­ki dür­li hä­si­ýet­li, dür­li yk­bal­ly keşp­le­riň en­çe­me­si­ni bi­ri-bi­ri­ne meň­zet­män jan­lan­dy­ryp, to­ma­şa­çy­laryň söý­gü­si­ni ga­zan­ma­gy ba­şa­ryp­dy. Ola­ryň ara­syn­dan, esa­san, “Il og­lun­da” Aý­ta­kow, “Ha­nu­ma­da” Mi­kiç, “Şa­gal­la­ryň pi­rin­de” Ba­ba­ýew, “Tü­peň­li adam­da” Çi­ba­sow, “Iki aga­nyň hyz­mat­kä­rin­de” hyz­mat­kär, “Ha­zar han we onuň ogul­la­ryn­da” Al­ty­jan, “Suw dam­ja­sy – al­tyn dä­ne­sin­de” An­zar At­da­ýe­wiç, “Ba­tyr Je­ren­de” nö­ker­ba­şy, “Gyz sal­gy­dyn­da” Ha­now Şa, “Yk­bal­da” Di­wal, “Ge­lin­le­riň goz­ga­la­ňyn­da” Kä­mil, “Keý­mir kör­de” Ah­met, “Ke­rem­li ki­tap­da” Agöý­li, “Sö­ýüň ga­ra göz­le­rim­de” Gö­rog­ly, “Syn­maz erik­de” Çin­giz han ýa­ly keşp­ler teatr muş­dak­la­ry­my­zyň gyz­gyn söý­gü­si­ni ga­za­nan keşp­ler­dir.
Nur­my­rat aga teatr­da iş­län dö­wür­le­ri esa­sy işi­niň da­şyn­dan döw­let de­re­je­sin­de ge­çi­ril­ýän me­de­ni çä­re­ler­den hem çet­de dur­ma­ýar. Ol “Türk­men­film” ki­nos­tu­di­ýa­sy, şeý­le-de Türk­men te­le­wi­de­ni­ýe­si bi­len el­my­da­ma ara­gat­na­şyk sak­lap, özü­niň us­sat akt­ýor­ly­gy­ny äş­gär edip, en­çe­me keşp­le­ri jan­lan­dyr­ýar. Nur­my­rat An­na­my­ra­dow ýaş ar­tist­ler bi­len hem ýa­kyn ara­gat­na­şyk sak­lap, olar­dan özü­niň ha­ly­pa­lyk mas­la­hat­la­ry­ny gysganmaýar.
Nur­my­rat aga ki­no sun­ga­tyn­da di­ňe bir Ça­kan aga­nyň keş­bini jan­lan­dyr­man, eý­sem, baş­ga-da en­çe­me film­ler­de dür­li keşp­le­ri ýe­ri­ne ýe­tir­di. “Gy­zyk­ly ge­ze­lenç”, “Deň­ziň dä­li ga­ýa­la­ry”, “Mer­te­be”, “Şaý­ly ge­lin”, “Ge­daý bag­şy”, “Ka­zy­lyk at”, “Söý­gi­niň bir pur­sa­ty” ýa­ly çe­per film­ler­de dö­re­den keşp­le­ri ki­no muş­dak­la­ry­nyň uly söý­gü­si­ne my­na­syp bol­dy. Nur­my­rat aga türk­men ki­no sun­ga­tyn­da di­ňe bir keşp jan­lan­dyr­mak bi­len çäk­len­män, eý­sem, film­le­ri türk­men di­li­ne ge­çir­me­giň hem us­sa­dy­dy. Onuň sa­da­dan sy­pa­ýy, my­la­ýym se­si bar­dy. Ol aý­dym aý­dyp, saz çal­ma­gyň hem höt­de­sin­den gel­ýär­di.
Nur­my­rat aga my­la­ýym, gu­la­ga ýa­kym­ly se­si bi­len en­çe­me da­şa­ry ýurt­ly ar­tist­le­ri türk­men­çe gep­le­dip­di. Nur­my­rat An­na­my­ra­do­wyň türk­men teatr hem ki­no sun­ga­ty­na go­şan ön­jeý­li go­şan­dy, en­çe­me ýyl­la­ryň do­wa­myn­da çe­ken dö­re­di­ji­lik­li zäh­me­ti göz öňün­de tu­tu­lyp, Türk­me­nis­ta­nyň at ga­za­nan ar­tis­ti, Türk­me­nis­ta­nyň halk ar­tis­ti di­ýen be­lent at­lar da­kyl­ýar. Şo­nuň ýa­ly-da, ol Mag­tym­gu­ly adyn­da­ky hal­ka­ra baý­ra­gy­nyň, “Wa­ta­na bo­lan söý­gü­si üçin”, “Gaý­rat” me­dal­la­ry­nyň hem eýe­si­dir.
Türk­me­nis­ta­nyň halk ar­tis­ti Wel­my­rat Ama­now kurs­da­şy Nur­my­rat An­na­my­ra­do­wy buý­sanç bi­len ýat­la­ýar:
— Nur­my­rat ins­ti­tut­da oka­ýar­ka-da diý­seň ze­hin­li­di, ter­tip­li­di. Şo­nuň üçin hem kurs­dan-kur­sa ge­çiş sy­nag­la­ry tab­şyr­ylan­da, akt­ýor us­sat­ly­gy sa­pa­gy bo­ýun­ça sah­na­laş­dy­ryl­ýan oýun­la­ry­myz­da mu­gal­ly­my­myz her ge­zek Nur­my­ra­da baş keş­bi jan­lan­dyr­ma­gy ynan­ýar­dy. Nur­my­ra­dyň akt­ýor­çy­lyk ze­hi­nin­den da­şa­ry aý­dym aýt­mak, saz çal­mak­da­nam ba­şy çyk­ýar­dy. Onuň bag­şa mah­sus oňat se­si bar­dy. Şo­nuň üçi­nem oku­wu­my­zyň ýar­ysy­na ba­ra­ny­myz­da mu­gal­lym­la­ry­myz oňa oku­wy­ny kon­ser­wa­to­ri­ýa ge­çir­dip, aý­dym-saz ug­run­dan hü­när al­mak­ly­gy-da tek­lip edip­di­ler. Em­ma Nur­my­ra­dyň ar­tist­çi­lik kä­ri­ne bo­lan yh­la­sy­dyr hö­we­si on­dan üs­tün gel­ýär­di. Ol te­at­ryň sah­na­syn­da jan­lan­dyr­ýan keşp­le­rin­de aý­dym aý­dyp, saz çal­ma­ny hem ba­şar­ýar­dy. “Sö­ýüň ga­ra göz­le­rim”, “Har­man dä­li” ýa­ly spek­takl­lar­da­ky ýe­ri­ne ýe­ti­ren Gö­rog­ly­nyň keş­bin­de aý­dy­ma-da hiň­len­ýär­di.
Nur­my­rat akt­ýor hök­mün­de-de, ýol­daş hök­mün­de-de örän ýa­kym­ly­dy. Ol el­my­da­ma şa­dy­ýan­dy. Onuň bi­len ýol­daş bol­saň kö­sen­jek gü­ma­nyň ýok­dur. Çün­ki, Nur­my­rat ukyp­ly­ly­gy bi­len ugur­ta­py­jy­dy, iş ba­şar­jaň­dy. Umu­man, Nur­my­rat An­na­my­ra­dow ha­kyn­da nä­çe öw­gü­li söz­leri aýt­saň hem bär­den gaýd­ýar. Se­bä­bi onuň be­ýik adam­kär­çi­lik­li sy­pat­la­ry bar­dy.
Hawa, Nur­my­rat aga ba­ra­da onuň bi­le iş­le­şen ýol­daş­la­ry-da, kär­deş­le­ri-de mahlasy ony ta­na­ýan­la­ryň äh­li­si di­ňe öw­gü­li söz­le­ri aýd­ýar­lar. Ony ýag­şy­lyk­da ýat­la­ýar­lar.
Bu gün­ki gün Nur­my­rat aga­nyň bagt­ly maş­ga­la­syn­da dört og­ly, dört gy­zy, do­kuz sa­ny-da ag­ty­gy bar. Ýe­ri ge­len­de, Nur­my­rat aga­nyň uly og­ly Ça­ry­ýar An­na­my­ra­do­wyň “Ata kes­bi og­la ha­lal” di­ýen pä­hi­me eýe­rip, ka­ka­sy­nyň kes­p-kä­ri­ni ýö­re­dip ýö­ren­li­gi­ni-de aýt­ma­gy­myz ge­rek. Ol Alp Ars­lan adyn­da­ky mil­li dra­ma te­at­ryn­da ze­hin­li akt­ýor­la­ryň ha­ta­ryn­da ta­nal­ýar. 2017-nji ýy­lyň iýun aýyn­da ge­çi­ri­len Me­de­ni­ýet gün­le­ri­ne ga­bat­lap te­at­ryň sah­na­syn­da sah­na­laş­dy­ry­lan “Gö­rog­ly we Aga­ýu­nus” at­ly tä­ze spek­takl­da Ça­ry­ýar An­na­my­ra­dow baş keşp — Gö­rog­ly­nyň keş­bi­ni us­sat­lar­ça jan­lan­dy­ryp, teatr muş­dak­la­ry­my­zyň gyz­gyn söý­gü­si­ne my­na­syp bol­dy.
Uly gy­zy Gur­ban­gül An­na­my­rat aga­nyň öz zäh­met çe­ken te­at­ry Sa­par­my­rat Türk­men­ba­şy adyn­da­ky Baş dra­ma te­at­ryn­da ar­tist­le­re ge­ýim geý­di­ri­ji bo­lup zäh­met çek­ýär. Nur­my­rat aga­nyň kör­pe gy­zy Çy­nar bol­sa, Türk­men döw­let me­de­ni­ýet ins­ti­tu­ty­ny ta­mam­lap, öz ug­run­dan zäh­met çek­ýär.
Köp­le­riň ha­ly­pa­sy, us­sat akt­ýor, Türk­me­nis­ta­nyň halk ar­tis­ti, Mag­tym­gu­ly adyn­da­ky Hal­ka­ra baý­ra­gy­nyň eýe­si Nur­my­rat An­na­my­ra­dow 2012-nji ýy­lyň few­ral aýyn­da ara­dan çyk­ýar. Köp­le­riň söý­gü­si­ni ga­za­nan päk ýü­rek­li yn­san bi­ziň ýü­rek­le­ri­miz­de el­my­da­ma ýa­şar.

Ak­my­rat Ho­ja­ber­di­ýew,
Teatr sun­ga­ty­ny öw­re­ni­ji.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА