Su­was­ty dün­ýä­si­niň iň äpet jan­da­ry hasaplanýan kit­le­riň ses çy­kar­ýan­dy­gy, bi­ri-bi­ri bi­len ha­bar­laş­ýan­dy­gy ozal­dan mä­lim­dir. Em­ma hä­zi­re çen­li bu jan­dar­la­ryň nä­hi­li eşid­ýän­di­gi anyk­lan­man­dy. Kit­le­riň äpet bol­ma­gy ola­ry öw­ren­mek­de kyn­çy­lyk dö­red­ýär. Murt­ly kit­le­riň öz süňk ul­ga­my bi­len bi­te­wi gu­lak gur­lu­şy bar. Hü­när­men­ler bu ýag­da­ýy göz öňün­de tu­tup, ola­ryň süň­kü­nde eşit­mek uky­by­nyň bo­lup bil­jek­di­gi­ni çak edip­dir­ler. Bu çak­la­ma bi­len ge­çi­ri­len bar­lag­lar­da de­ňiz jan­dar­la­ry­nyň süň­kü­ni an­ten­na hök­mün­de ulan­ýan­dy­gy ýü­ze çy­ka­ry­lyp­dyr. Hü­när­men­le­riň Ka­li­for­ni­ýa­da ge­çi­ri­len yl­my mas­la­ha­ta hö­dür­län mag­lu­ma­tyn­da kit­le­riň 10-200 gers ara­ly­gyn­da­ky se­si ola­ryň ske­le­tin­de yr­gyl­da se­bäp bol­ýar we bi­te­wi süňk ul­ga­my ar­ka­ly gu­la­ga ýe­ti­ril­ýär. Şeý­le­lik­de, olar eşi­dip bil­ýär. Ola­ryň ske­let­le­ri­niň duý­gur­ly­gy öz ara­la­ryn­da ha­bar­laş­mak üçin pes ýy­gy­lyk­da­ky se­si eşit­mä­ge müm­kin­çi­lik ber­ýär.
Eý­sem, ses su­wuň aşa­gyn­da ýaý­ra­ýar­my­ka?! Su­wuň as­tyn­da­ky se­siň he­re­ke­ti şöh­lä­ň­kä meň­zeş. Şöh­le ýa­ly ses hem tol­kun­lar ar­ka­ly ýaý­ra­ýar. Bu tol­kun­lar ba­syş ze­rar­ly ýü­ze çyk­ýar. Ses ji­sim­le­riň yr­gyl­dy­sy­nyň bar ýe­rin­de bir mo­le­ku­la­dan beý­le­ki mo­le­ku­la geç­me­gi ar­ka­ly ýaý­ra­ýar. Bu yr­gyl­dy­lar ses hök­mün­de ka­bul edil­ýär. Se­si geçirýän ji­sim (ho­wa, suw we ş. m.) nä­çe dy­kyz bol­sa, ses şon­ça-da çalt ýaý­ra­ýar. Mu­nuň se­bä­bi ji­si­miň dy­kyz­ly­gy art­dy­gy­sa­ýyn mo­le­ku­la­la­ryň bi­r-bi­ri­ne ýa­kyn bol­ma­gy­dyr. Se­siň suw­da ýaý­ra­ýyş tiz­li­gi ho­wa­da­ky­dan 4es­se çalt­dyr. Se­siň ho­wa­da­ky tiz­li­gi se­kunt­da 340 km-e ba­ra­bar­dyr.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА