Gyş pas­ly­nyň go­laý­la­ma­gy bi­len ho­wa so­wap baş­la­ýar. Bu ýag­daý­da biz üşe­mez­lik üçin has ga­lyň ge­ýin­ýä­ris. Se­bä­bi adam be­de­ni so­wu­ga we ys­sa örän duý­gur. Ýer ýü­zün­de äh­li süý­dem­di­ri­ji­le­riň be­den­le­ri­niň ortaça tem­pe­ra­tu­ra­sy 35-38 de­re­je ara­ly­gyn­da bol­ýar. Biz to­mus­da açyk ho­wa­da suw­da ýüz­ýän bol­sak, gy­şy­na da­şa­ry çy­ka­ny­myz­da ga­lyň ge­ýin­ýä­ris. Eý­sem, haý­wan­lar gy­şy­na üşe­me­ýär­mi­kä?! My­sal üçin, it­ler 40 de­re­je so­wuk­da buz­da taý­ýan ara­ba­ny çek­ýän bol­sa­lar, ba­lyk­lar bu­zuň aşa­gyn­da ýa­şa­ýar­lar. As­lyn­da, äh­li jan­dar­la­ra-da ho­wa­nyň ýylylygynyň üýt­ge­me­gi tä­sir ed­ýär. Ola­ry ho­wa­nyň üýt­ge­me­gin­den go­ra­ýan esasy iki gu­ra­l bar. Bi­rin­ji­si, ho­wa­nyň ýag­da­ýy­na gö­rä, ola­ryň be­de­ni­niň gyz­gyn­ly­gy üýt­ge­ýär, ikin­ji­si bol­sa, ola­ryň kä­bir­le­ri­niň tü­ýi gy­şy­na ös­ýär, ýa­zy­na bol­sa dü­şüp tä­ze­len­ýär. Şeý­le­lik­de, haý­wan­lar so­wuk­dan we ys­sy­dan go­ran­ýar. Şeý­le hem her bir jan­dar öz ýa­şa­ýan ýe­ri­niň şert­le­ri­ne gö­rä ýa­ra­dy­lan­dyr. My­sal üçin, has so­wuk ýer­ler­de ýa­şa­ýan jan­dar­la­ryň be­de­ni yssy ho­wa­ly ýer­ler­däkiden on es­se köp ýy­ly­lyk ön­dür­ýär, de­ri­si ga­lyň bol­ýar. Mun­dan baş­ga-da, so­wuk ýer­de ýaşaýan jan­dar­la­ryň de­ri­si­niň as­tyn­da­ky ýag gat­la­gy ola­ry so­wuk­dan go­ra­ýar. Bu jan­dar­la­ryň da­mar­la­ry hem de­ri­si­ne go­laý bo­lup, be­de­nin­de yzy­gi­der­li aý­lan­ýan gan ar­ka­ly ýy­ly­lyk sak­lan­ýar. Ge­çi­ri­len bar­lag­lar­da bu­zuň aşa­gyn­da ýa­şa­ýan ba­lyk­la­ryň “üşe­me­ýän­dik­le­ri­niň” se­bä­bi anyk­la­n­dy. Ol ba­lyk­la­ryň de­ri­le­rin­de buz kris­tal­la­ry­nyň doň­ýan de­re­je­si­ni pe­seld­ýän pro­tei­niň bar­dy­gy ýü­ze çy­ka­ry­l­dy. An­tark­ti­ka­nyň esa­sy “ýa­şaý­jy­la­ry” bo­lan ping­win­ler bol­sa, aşa so­wuk möw­süm­de bir ýe­re üý­şüp dur­ýar­lar. Bu guş­lar bel­li ter­tip­de ha­ta­ra dü­zü­lip, sü­ri­niň gy­ra­syn­da du­ran­lar or­ta­da­ky­lar bi­len ýer­le­ri­ni yzy­gi­der­li ça­lyş­ýar. Şeý­le­lik­de, gy­ra­da ga­lyp üşän guş­lar or­ta gi­rip ýy­lyn­ýar. Ne­ti­je­de, ýü­züp bil­ýän, em­ma uçup bil­me­ýän ýe­ke-täk guş ha­sap­lan­ýan bu jan­dar­lar ag­zy­bir­lik bi­len so­wuk­dan go­ran­ýar­lar.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА