Ga­dy­my Mü­sür özün­de ençeme syr­la­ry sak­la­ýar. Ola­ryň bi­ri hem Alek­sand­ri­ýa ki­tap­ha­na­sy bo­lup, ol ýer­de ga­dy­my­ýe­tiň meş­hur akyl­dar­la­ry­nyň köp san­ly eser­le­ri sak­la­nyp­dyr. Bi­ziň eý­ýa­my­myz­dan öň, III asyr­da Mü­sü­riň pa­ty­şa­sy Pto­le­meý I So­ter ta­ra­pyn­dan iň uly ki­tap­ha­na we yl­my mer­kez esas­lan­dy­ryl­ýar. Ol beý­le­ki döw­let­le­riň hö­küm­dar­la­ry­na ki­tap­ha­na üçin gol­ýaz­ma­la­ry ug­rat­mak­la­ry­ny ha­ýyş edip, ýüz tut­ýar. Pto­le­me­ýiň mi­ras­dü­şer­le­ri Ýew­ro­pa­nyň, Ki­çi Azi­ýa­nyň we De­mir­ga­zyk Af­ri­ka­nyň şä­her­le­ri­ne ma­nusk­ript­le­ri, kar­ta­la­ry we beý­le­ki gym­mat­ly eser­le­ri ýyg­na­mak üçin bi­ler­men­le­ri ug­rad­ýar­lar. Ki­tap­ha­na­nyň üs­tü­ni dol­dur­mak üçin Alek­sand­ri­ýa gi­ren her bir gä­mi­niň bor­tun­da­ky äh­li kül­ter­le­nen gol­ýaz­ma­lar nus­ga­lan­ýan eken. Ýüz­den gow­rak alym ki­tap­la­ry ýyg­na­mak, ter­ji­me et­mek, nus­ga­la­mak iş­le­ri bi­len meş­gul bo­lup­dyr.
Dür­li mag­lu­mat­la­ra gö­rä, ki­tap­ha­na 40 müň­den 750 mü­ňe çen­li ga­dy­my ýew­reý, grek, la­tyn we pars dil­le­rin­de pa­pi­ru­sa ýa­zy­lan gol­ýaz­ma­lar we ma­nusk­ript­ler top­la­nyp­dyr. Ki­tap­ha­na­nyň gaz­na­sy älem­şy­nas­lyk, luk­man­çy­lyk, hu­kuk we te­bi­gy bi­lim­le­ri öz içi­ne al­ýan eser­ler­den yba­rat bo­lup­dyr. Onuň iş­gär­le­ri ta­ra­pyn­dan ede­bi­ýa­ty öw­re­niş yl­my­nyň we ka­ta­log­laş­dyr­magyň esas­la­ry dü­zül­ýär. Ki­tap­ha­na­da Ýewk­lid we Ar­hi­med ýa­ly ga­dy­my grek alym­la­ry iş­läp­dir­ler.
Alek­sand­ri­ýa ki­tap­ha­na­sy­nyň ha­çan ýok edi­len­di­gi ba­ra­da anyk mag­lu­mat­lar ýok. Onuň ar­hi­wine iki ge­zek – bi­ziň eý­ýa­my­my­zyň I asy­ry­nyň or­ta­la­ryn­da, şeý­le hem bi­ziň eý­ýa­my­my­zyň III asy­ryn­da eme­le ge­len iki ge­zek ýan­gyn se­bäp­li düýp­li zy­ýan ýet­ýär. Ki­tap­ha­na­nyň ga­lan bö­le­gi IV asyr­da ýok edil­ýär. Abat ga­lan gol­ýaz­ma­lar bol­sa, VII asyr­da Mü­sü­riň arap­lar ta­ra­pyn­dan eýe­len­me­gi bi­len gu­tar­nyk­ly ýi­ti­ril­ýär. Rim fi­lo­so­fy bo­lup ge­çen pa­jy­ga­ny be­ýan edip, eme­le ge­len ýan­gyn­da 40 müň­den gow­rak düýr­le­nen gol­ýaz­ma­nyň ot alan­dy­gy­ny gür­rüň ber­ýär. Grek ta­ryh­çy­sy Plu­tarh hem bu ýer­de ýi­ti­ri­len äh­li kü­ti ki­tap­la­ra gy­nan­jy­ny bil­dir­ýär.
1989-njy ýyl­da ÝU­NES­KO ki­tap­ha­na­ny di­kelt­mek bi­len bag­la­ny­şyk­ly baş­lan­gyç­la­ry öňe sür­di. 2002-nji ýyl­da ga­dy­my ki­tap­ha­na­nyň çak edil­ýän ýe­rin­de hä­zir­ki za­man Alek­sand­ri­ýa ki­tap­ha­na­sy açyl­dy. Bi­na­nyň gur­lu­şy­gy­na 230 mil­li­on dol­lar sarp edi­lip, 2002-nji ýy­lyň 19-njy okt­ýab­ryn­da res­mi açy­ly­şy bol­dy. Bu ki­tap­ha­na dür­li ýurt­la­ryň ki­tap­ha­na­la­ry we hu­su­sy kol­lek­sio­ner­le­ri ta­ra­pyn­dan köp san­ly gol­ýaz­ma­lar sow­gat be­ril­di.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА