Hut şu nukdaýnazardan hormatly Prezidentimiziň Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasyndan edýän taryhy çykyşlarynda öňe sürýän halkara başlangyçlarynyň birnäçesi ekologiýa ulgamyna hem gönükdirilendir. Milli Liderimiziň baştutanlygynda ýurdumyzda ekologiýa we daşky gurşawy goramak, suw serişdelerinden netijeli peýdalanmak babatda köp işler durmuşa geçirildi we geçirilmegi dowam etdirilýär. Şolaryň hatarynda ägirt uly ekogidrotehniki taslama – “Altyn asyr” Türkmen kölüni hem görkezmek bolýar.
Garagum sähralygynyň jümmüşindäki daşky gurşawy gowulandyrmaga, suw hem-de ýer serişdeleriniň netijeli ulanylmagyna gönükdirilen bu desganyň gerimini giňeltmek, onuň suwuny oba hojalygy üçin peýdalanmak baradaky meseleler milli Liderimiziň ýolbaşçylygynda 7-nji ýanwarda geçirilen wideoşekilli iş maslahatynda ara alnyp maslahatlaşyldy.
Bu möhüm ekologiýa taslamasynyň maksady ýurdumyzyň ähli welaýatlaryndan suwarymly ýerlerden zeý suwlaryny toplamakdan hem-de şolary ýurdumyzyň demirgazyk-günbataryndaky Garaşor çöketligine sowmak üçin şor suw akabalarynyň bir bitewi ulgamynyň döredilmeginden ybaratdyr. Bu çöketlik tutuşlygyna Balkan welaýatynyň çäginde ýerleşýär. Häzirki wagtda bu ýerde 580 million kub metre golaý suw toplandy.
Milli Liderimiz ýurdumyzyň oba hojalyk pudagynyň kuwwatyny netijeli ulanmaga, bu ulgamda işleri kämilleşdirmäge ýardam etjek möhüm wezipeleri kesgitledi. Şunuň bilen baglylykda, hormatly Prezidentimiz degişli ýolbaşçylara alymlar we hünärmenler bilen bilelikde “Altyn asyr” Türkmen kölüniň ýagdaýyny öwrenmegi, oba hojalygynyň hajatlary, kölüň töwereginde ösdürilip ýetişdirilýän oba hojalyk ekinleri üçin peýdalanmak maksady bilen, onda ýygnanan suwuň möçberini hem-de hilini öwrenmegi tabşyrdy. Şora durnukly ýerlerde suwy peýdalanmak bilen bagly ylmy barlaglary geçirmek hem-de köle golaý ýerlerde düýedarçylygy, balykçylygy ösdürmek göz öňünde tutulýar.
“Altyn asyr” Türkmen köli, hakykatdan-da, innowasion taslama bolup, ýurdumyzyň dünýäniň suw serişdelerini gorap saklamak bilen baglanyşykly umumadamzat meseleleri çözmäge uly goşant goşýandygyny subut edýär. Mälim bolşy ýaly, bu gidrotehniki ulgamyň ilkinji nobatdakysynyň ulanmaga berilmegi 2009-njy ýylyň 15-nji iýulynda hor-matly Prezidentimiziň gatnaşmagynda geçirildi. Türkmen kölüniň gurluşygy möhüm ykdysady we durmuş meseleleri-niň toplumyny çözmäge gönükdirilendir.
Häzir “Altyn asyr” Türkmen kölüniň işlemegi Merkezi we Gündogar Garagumda zeý akabalarynyň ulgamynyň töwereklerinde göçüp-gonýan guşlar üçin täze oňyn ekologiýa we iým şertlerini döredýär, Daşoguz sowma akabasynyň hanasynyň ugrunda ýerleşen köller bolsa, suwluk-batgalyk ýerlerde mesgen tutan ördekleri, gazlary, sakarbalaklary, jübtenleri, çuluklary we beýleki guşlary özüne çekýär.
Garagumda dermanlyk ösümlikleriniň 293 görnüşiniň, şol sanda ösümlikleriň 210 görnüşiniň ösýändigi bellärliklidir. Şolaryň köpüsi bejeriş häsiýetine eýe bolup, hormatly Prezidentimiziň “Türkmenistanyň dermanlyk ösümlikleri” atly düýpli ylmy işinde beýan edildi. Milli Liderimiziň Garagum sährasynyň täsin zolaklaryny gorap saklamak hem-de dünýäde wagyz etmek meselelerine aýratyn üns bermegi netijesinde, ýurdumyzda ony ÝUNESKO-nyň Bütindünýä mirasynyň sanawyna girizmek boýunça möhüm işler alnyp barylýar.
Perman KUWATOW,
Türkmen döwlet binagärlik-gurluşyk institutynyň talyby.