Ýer to­ga­la­gy­nyň äh­li ýer­in­de şol ýe­riň ge­og­ra­fik ýag­da­ýy­na gö­rä, dür­li jan­dar­lar ýa­şa­ýar, ösüm­lik­ler ös­ýär. Şol se­bäp­li ýa­şa­ýan ýe­ri­miz­de is­len­dik jan­da­ry ýa-da ösüm­li­gi gö­rüp bil­me­ýä­ris. Alys ýurt­lar­da ýa­şa­ýan tä­sin haý­wan­la­ry di­ňe şol ýe­re ba­ryp ýa-da haý­wa­nat bag­la­ryn­da gör­mek bol­ýar. Şeý­le jan­dar­la­ryň bi­ri hem Or­ta we Gü­nor­ta Ame­ri­ka­da ýa­şa­ýan la­tyn­ça­ “Bra­dy­pus pyg­maeus” di­ýlip at­lan­dy­ryl­ýan jan­dar­dyr. Ola­ra köp dil­de “ýal­ta jandar” di­ýil­ýär. Gün­de or­ta­ça 35-40 metr ýö­re­ýän bu jan­dar­la­ryň, esa­san, iki gör­nü­şi – iki hem-de üç dyrnak­ly­sy bar. Bo­ýy or­ta­ça 60 sm-e ýet­ýän ýal­ta jan­dar­la­ry ýa­ba­ny pi­şik­ler, ýyr­ty­jy guş­lar aw­la­ýar. Şol se­bäp­li olar iý­mit­len­mek üçin köp­lenç gi­je­si­ne da­şa­ry çyk­ýar. Ola­ryň üç bar­mak­ly­sy­nyň iň ki­çi gör­nü­şli­si­ni bol­sa, gün­di­zi­ne hem gör­mek bol­ýar. Se­bä­bi olar di­ňe Ka­rib deň­zin­dä­ki Es­ku­do de We­ra­gu­as ada­syn­da ýa­şa­ýar, bu ýer­de bol­sa, hiç hi­li ýyr­ty­jy jan­dar ýok.
Örän ha­ýal he­re­ket ed­ýän­di­gi­ne ga­ra­maz­dan, bu jan­dar­la­ryň sa­ny azal­man­dyr. Se­bä­bi ola­ryň duş­man­la­ry köp bol­sa-da, ola­ry tut­mak aň­sat däl. My­sal üçin, ýal­ta jan­dar­lar bi­len bir ýer­de ýa­şa­ýan has ça­la­syn maý­myn­la­ry bür­güt­ler aň­sat­lyk bi­len aw­lap bil­ýär. Mu­nuň se­bä­bi­ni alym­lar ýal­ta jan­dar­la­ryň de­ri­si­niň reň­ki­niň agaç­la­ryň­ka örän meň­zeş­di­gi bi­len dü­şün­dir­ýär­ler. Bür­gü­diň gö­zi nä­çe ýi­ti hem bol­sa, ga­ty ze­rur bol­ma­sa he­re­ket et­me­ýän bu jan­dar­la­ry gö­rüp bil­me­ýän eken. Agaç­la­ryň şa­ha­la­ryn­da ýa­şa­ýan bu jan­dar­lar, esa­san, ýap­rak­lar we ow­nuk mör-mö­jek­ler bi­len iý­mit­len­ýär. Ola­ryň iý­mi­tin­den al­ýan ener­gi­ýa­sy özi bi­len deň jan­da­ryň­ky­dan iki es­se az­dyr. Olar ha­ýal he­re­ket eden­soň, bu ener­gi­ýa ola­ryň ýa­şa­ma­gy üçin ýe­ter­lik. Mun­dan baş­ga-da, ola­ryň be­de­ni­niň tem­pe­ra­tu­ra­sy örän pes­dir – 32 de­re­je. Onuň bedeni bu ýy­ly­ly­gy sak­la­mak üçin köp ener­gi­ýa ze­rur­lyk du­ý­ma­ýar. Şeý­le hem soň­ky ge­çi­ri­len bar­lag­lar bu jan­dar­la­ryň be­den­le­ri­niň ener­gi­ýa­ny has ne­ti­je­li peý­da­lan­ýan­dy­gy­ny ýü­ze çy­ka­ryp­dyr.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА