Entek ýigit wagtlarym “mawy ekran” arkaly ýaýlyma berilýän satiriki sahnalara, şeýle-de teleoýunlara sabyrsyzlyk bilen garaşyp, başdan-aýak tomaşa ederdik. Şol sahnalaryň edebi esasynyň döwrebap, ilhalar bolşy ýaly, keşpleri döredýän artistler hem seni özüne maýyl edip goýýardylar. Haýsydyr bir eser many-mazmunly ýazylanda, režissýordyr artistler ussat bolanda şol eser seniň aňyňdan hiç wagt çykmaýar. Türkmenistanyň halk ýazyjysy Kerim Gurbannepesowyň “Ata we ogul” poemasy esasynda, ir döwürler türkmen telewideniýesiniň edebi-drama bölüminde taýýarlanan ata bilen ogluň arasynda bolup geçýän wakany öz içine alýan teleoýunda daýhan ýigit Wellegiň keşbini Türkmenistanyň halk artisti Welmyrat Amanow ýerine ýetirdi. Wellegiň keşbi eserde ikinji orundaky keşpdigine garamazdan, Welmyrat ony örän ynandyryjy edip janlandyrdy. Şu keşp bilen hem Welmyrat Amanow tomaşaçylar köpçüliginiň aňynda galmagy başarypdy. Welmyrat Amanowyň halkyň aňynda galan keşpleriniň ýene biri-de “Söýgi duralgasy” atly spektakldaky ýaşulynyň keşbidir. Bu oýun ir döwürler öňki Mollanepes adyndaky Türkmen döwlet akademiki drama teatrynda sahnalaşdyrylypdy. Şeýle keşpleriň hataryna “Myhmanhanada” atly spektakldaky Aleksandr Wampirowyň keşbini hem goşup bileris.
Hä­zir­ki wagt­da ýur­du­my­zyň Be­ýik Sa­par­my­rat Türk­men­ba­şy adyn­da­ky Baş dra­ma te­at­ryn­da ha­ly­pa ar­tist­le­riň ha­ta­ryn­da, ýaş­la­ra gö­rel­de bo­lup zäh­met çe­kip ýö­ren Türk­me­nis­ta­nyň halk ar­tis­ti Wel­my­rat Ama­now 1947-nji ýyl­da Aş­ga­bat şä­he­rin­de ene­den do­gul­ýar. Ol il­ki Aş­ga­bat­da­ky 26-njy mek­dep­de, so­ň hem 9-njy mek­dep­de or­ta bi­li­mi al­ýar. Wel­my­rat en­tek mek­dep­de oka­ýan döw­ri teatr sun­ga­ty­na ýyk­gyn ed­ýär. Mek­dep­den boş wagt­la­ry özi ýa­ly og­lan­dyr gyz­la­ryň öňün­de şor­ta söz­ler bi­len çy­kyş et­megi gowy gö­rüp­dir. Ol oku­wy­nyň da­şyn­dan Ýet­gin­jek­ler köş­gü­niň du­tar gur­na­gy­na gat­nap baş­la­ýar. Şol wagt­lar Ýet­gin­jek­ler köş­gi Mol­la­ne­pes adyndaky Türkmen döwlet akademiki drama te­at­ry­nyň ga­bat gar­şy­syn­da ýer­leş­ýär­di. Wel­my­rat bol­sa te­at­ryň sah­na­syn­da go­ýul­ýan spek­takl­la­ra uly hö­wes bi­len to­ma­şa edipdir. Soň­ra Wel­my­rat du­tardan dra­ma gur­na­gy­na ge­ç­ýär. Bu me­se­le­de oňa Baý­ram da­ýy­sy kö­mek edip­dir. Şeý­le­lik­de, ýa­şa­jyk Wel­my­rat mek­de­biň da­şyn­dan dra­ma gur­na­gy­na gat­nap, akt­ýor­çy­lyk bi­le­n hem gyzyklanyp baş­la­ýar. Dra­ma gur­nagyn­da Wel­my­ra­dyň to­pa­ry ça­ga­lar üçin her hi­li sah­na­jyk­la­ry, gül­kü­li wa­ka­la­ry sah­na­laş­dyr­ýan eken. Bir gün gur­na­gyň ýol­baş­çy­sy Gy­zyl Ba­ty­row ýa­zy­jy Pir­li Kör­pä­ýe­wiň ýa­zan “Aý­dyň gel­je­giň ga­dam­la­ry” at­ly sah­na oý­nu­ny sah­na­laş­dyr­ma­ga hy­ýal­lan­ýan­dy­gy­ny aýd­ýar he­m-de şol sah­na oý­ny bi­len ça­ga­lar dynç alyş öý­le­rin­de çy­kyş et­jek­dik­le­ri­ni ýat­lad­ýar. Gün­ler­de bir gün Ýet­gin­jek­ler köş­gü­ne Türk­men te­le­wi­de­ni­ýe­si­niň ça­ga­lar bö­lü­min­den we­kil ge­lip, ça­ga­lar ba­ra­da taý­ýar­lan­ýan gep­le­şik­ler­de dra­ma gur­na­gyn­da taý­ýar­lan­ýan sah­na oýun­la­ry bi­len çy­kyş edip ber­mek­le­ri­ni ha­ýyş ed­ýär. Şon­dan soň­ra gur­na­ga gatnaýan ça­ga­la­r “ma­wy ek­ran” ar­ka­ly çy­kyş edip baş­la­ýar­lar. So­ňa­ba­ka Wel­my­ra­da te­le­wi­de­ni­ýä­niň ede­bi-dra­ma bö­lü­min­de taý­ýar­la­nyp, halk köp­çü­li­gi­ne hö­dür­len­ýän sa­ti­ri­ki sah­na­lar­da we te­leo­ýun­lar­da keşp jan­lan­dyr­ma­ga gat­naş­ma­gy­ny teklip ed­ýär­ler. Ýa­şa­jyk Wel­my­rat bu ýer­de sun­ga­ta, akt­ýor­çy­ly­ga ha­sam uý­gun­la­şyp baş­la­ýar. Em­ma Wel­my­ra­dyň eje­si og­lu­nyň ar­tist bol­ma­gy­na düý­bün­den gar­şy çyk­ýar. Ol Wel­my­ra­dyň ne­bit-gaz ug­run­dan hü­när­men bo­lup ýe­tiş­me­gi­ni is­läp, Bal­ka­na­bat (ozalky Ne­bit­dag) şä­he­ri­niň ne­bit­çi­lik teh­ni­ku­my­na oku­wa iber­me­gi ýü­re­gi­ne dü­wen eken. Şeý­dip Wel­my­rat bu okuw mekdebinde okap baş­la­ýar. Ol bu ýer­de hem sun­gat ýo­lu­ny ýi­tir­män­dir. Wel­my­rat şol ýer­de taý­ýar­lan­ýan gys­ga sah­na­lar­da çy­kyş edip baş­la­ýar. Bu ba­bat­da Wel­my­ra­da şol wagt­lar mer­ke­zi te­le­wi­de­ni­ýä­niň ça­ga­lar bö­lü­min­de iş­le­ýän Aý­na­bat Gel­di­ýe­wa kö­mek ed­ýär. We­la­ýat te­le­wi­de­ni­ýe­si­niň iş­gär­le­ri T. Myh­ma­ro­wyň “30-njy ýyl­lar” at­ly pýe­sa­syn­dan bir­ki sa­ny sah­na­ny ýaý­ly­ma ber­mek üçin sah­na­laş­dyr­ýar­lar. Bu sah­na­lar­da Wel­my­ra­da Mä­lik mer­ge­niň keş­bi­ni jan­lan­dyr­ma­gy tab­şyr­ýar­lar. Bu keş­bi jan­lan­dyr­mak Wel­my­ra­da ga­ty bir ky­nam düş­män­dir. Se­bä­bi ol bu spek­tak­la Mol­la­ne­pes adyndaky Türkmen döwlet akademiki drama te­at­ryn­da en­çe­me ge­zek to­ma­şa eden eken. Soň­ra Wel­my­rat ymyk­ly sun­gat bi­len meş­gul bol­mak ni­ýe­ti bi­len ne­bit­çi­lik oku­wy­ny taş­la­ma­gy ýü­re­gi­ne düw­ýär. Ol des­si­ne Aş­ga­ba­da gaý­dyp, eje­si­ne bo­lan wa­ka­ny duý­dur­ýar. Ol eje­si­ne ar­tist­lik ug­run­dan oku­wa gir­me­gi we şol ugur­dan iş­le­mä­ge ar­zuw ed­ýän­di­gi­ni aýd­ýar. Em­ma eje­si Wel­my­ra­dyň bu pi­ki­ri­ni gol­da­man, ony Aş­ga­ba­dyň “Lo­ko­mo­tiw” de­po­sy­na işe ýer­leş­dir­ýär. Soňra ol 1964-nji ýyl­da Aş­ga­ba­dyň 23-nji ag­şam­ky iş­çi ýaş­lar mek­de­bi­ne oku­wa gir­ýär. Bu ýer­de-de Wel­my­ra­da baý­ram­çy­lyk­lar­da ki­çi­räk sah­na­la­ry taý­ýar­lap ber­me­gi­ tabşyrýarlar. Şon­dan soň­ra teatr sun­ga­ty­na, ar­tist­­li­ge bo­lan hö­wes Wel­my­ra­dy Daş­ken­diň Ost­rows­kiý adyn­da­ky teatr çe­per­çi­lik ins­ti­tu­ty­na alyp gel­ýär. Bu okuw mekdebinde Wel­my­rat ha­ly­pa mu­gal­lym­lar Mark Ama­no­wiç we Baý­ram Seý­dul­la­ýew da­gy­dan teatr sun­ga­ty­nyň in­çe til­sim­le­ri­ni öw­ren­ýär. Ýo­ka­ry oku­wyň il­kin­ji ýy­lyn­da Wel­my­rat “Meş­ýa­nin dwor­ýan­lyk­da” at­ly sah­na oý­nun­da baş keşp bo­lan Jür­de­niň keş­bi­ni ýe­ri­ne ýe­tir­ýär. Ol oku­wyň üçün­ji ýyl­ly­gyn­da “Dag­ly gyz” sah­na­syn­da, dör­dün­ji ýyl­lyk­da-da A.S. Puş­ki­niň ki­çi tra­ge­di­ýa­la­ryn­dan “Hu­syt Rys­ar”, “Daş myh­man”, “Mo­sart we Sa­le­ri­ni” at­ly spek­takl­lar­da özü­ne yna­ny­lan keşp­le­ri us­sat­lar­ça jan­lan­dy­ryp, mu­gal­lym­la­ry­nyň sag­bol­su­ny­na my­na­syp bol­ýar.
1970-nji ýyl­da ýo­ka­ry oku­w mekdebini ta­mam­lap ge­len­soň Wel­my­rat Ama­no­wy ozalky Mol­la­ne­pes adyndaky Türkmen döwlet akademiki drama te­at­ry­na ýaş ar­tist hök­mün­de işe bel­le­ýär­ler. Guý­ma gur­sak ze­hi­niň, joş­gun­ly yh­la­syň eýe­si bo­lan Wel­my­rat Ama­now sä­hel sa­ly­myň için­de be­ýik-be­ýik us­sat­la­ryň ara­syn­da özü­ne ni­ýet­le­nen ab­raý­ly or­na my­na­syp bol­ma­gy ba­şar­ýar. Ol özü­ne yna­ny­lan keşp­le­re uly ýa-da ki­çi diý­me­ýär. Ol ýa­şu­ly, ha­ly­pa ar­tist­le­re sa­la sal­ma­gy, olar­dan öw­ren­me­gi hiç wagt özü­ne ki­çi­lik bil­me­ýär. Sah­na onuň ýü­rek küý­se­gi, teatr onuň hem­ra­sy bol­ýar. Wel­my­rat Ama­now te­at­ryň düý­bü­ni tu­tan ha­ly­pa ar­tist­ler Aman Gul­mäm­me­dow, Al­ty Gar­ly­ýew, Ba­zar Ama­now, Ata Dur­dy­ýew, Gy­lyç Ber­di­ýew, Gal­pak Her­rä­ýew, My­rat Se­ýit­ny­ýa­zow, Sa­ry Gar­ry­ýew, Su­raý My­ra­do­wa, Ogul­gur­ban Dur­dy­ýe­wa ýa­ly ägirt­ler bi­len bi­le iş­le­me­giň özü­ne mi­ýes­ser eden­di­gi üçin bu gün­ki gün özü­ni örän bagt­ly saý­ýar. Wel­my­rat Ama­no­wyň dra­ma te­at­ry­nyň sah­na­syn­da il­kin­ji dö­re­den keş­bi “Ret bol ýa­rag” at­ly spek­takl­da­ky Luk­man Et­ri­hiň keş­bi bo­lup­dy. Adat­ça, ýa­ňy oku­wy­ny ta­mam­lap ge­len ýaş ar­tis­ti il­kibaş­da sah­na öw­re­niş­dir­ýär­ler. Em­ma, Wel­my­ra­da des­si­ne keşp jan­lan­dyr­ma­gy ynan­ýar­lar. Bu bol­sa onuň te­bi­gy ze­hi­ni­niň we ba­şar­jaň­ly­gy­nyň ne­ti­je­si­dir. Şon­dan soň Wel­my­ra­da keşp ba­ry­ny yna­nyp baş­la­ýar­lar. Ol “Ha­wa, dün­ýä düň­de­ril­di” (Wa­ka), “Der­ňew­çi” (Dop­çins­kiý), “Ge­ne­ral Ku­ly­ýew” (Go­ro­do­woý), “Keý­mir Kör” (Ze­ber­des han), “Ar” (Az­naý), “Yk­bal” (Çer­kez işan), “Söý­gi du­ral­ga­sy” (ýa­şu­ly), “Ge­lin gel­ýär” (bu­fet­çi), “Ri­çard 3” (Lord Sten­li), “2 og­ly” (Aman­baý), “Üçün­ji pa­ta­ti­ka” (Ku­ma­kin) ýa­ly spek­takl­lar­da bi­ri-bi­ri­ne meň­ze­me­ýän, dür­li-dür­li keşp­le­ri dö­ret­me­gi ba­şar­ýar. Wel­my­rat aga dö­red­ýän keşp­le­ri­niň hem­me­si­ni to­ma­şa­ça ynan­dy­ry­jy edip dö­ret­me­gi ba­şar­ýar. Wel­my­rat Ama­now teatr­da di­ňe bir ar­tist bo­lup iş­le­män, eý­sem, te­at­ryň gu­ra­ma­çy­lyk iş­le­ri­ne-de iş­jeň gat­naş­ýar. Ol dra­ma te­at­rynyň ýol­baş­çy­sy we­zi­pe­sin­de hem iş­ledi. Ol ma­wy ek­ran­da taý­ýar­la­nyp ýaý­ly­ma be­ril­ýän gül­kü­li sah­na­la­ryň hem us­sa­dy­dyr. Wel­my­rat Ama­no­wa ir dö­wür­ler, te­le­wi­de­ni­ýä­niň ede­bi dra­ma bö­lü­min­de iş­län re­žiss­ýor­lar Oraz­dur­dy Ho­ja­ýew, Al­la­ber­di Me­lä­ýew, Ta­gan Sa­ry­ýew, Gur­ban­na­zar Atak­ga­ýew, Ju­ma Ýaz­my­ra­dow, Ýaz­gel­di Gur­ban­gel­di­ýew ýa­ly us­sat­lar bi­len egin-eg­ne be­rip iş­le­mek hem mi­ýes­ser edip­di. Ol esa­sy işi­niň da­şyn­dan ga­zet-žur­nal­lar­da ma­ka­la­lar bi­len hem çy­kyş edip dur­ýar. Teatr sun­ga­ty­ny ös­dür­mek­de bi­ti­ren hyz­mat­la­ry göz öňün­de tu­tu­lyp, Wel­my­rat Ama­no­wa 1991-nji ýyl­da Türk­me­nis­ta­nyň at ga­za­nan ar­tis­ti, 1993-nji ýyl­da bol­sa Türk­me­nis­ta­nyň halk ar­tis­ti di­ýen hor­mat­ly at­lar da­kyl­ýar. Hä­zir­ki wagt­da Wel­my­rat aga­nyň döw­let­li maş­ga­la­sy bo­lup, 4 ça­ga­sy, 13 ag­ty­gy bar. Uly gy­zy So­na­gül Ama­no­wa Türk­men döw­let me­de­ni­ýet ins­ti­tu­tyn­da mu­gal­lym­çy­lyk et­se, ýene bir gy­zy Aý­na An­nao­ra­zo­wa ýurdumyzyň Me­de­ni­ýet mi­nistr­li­gin­de zäh­met çe­kip ýör. Bize bol­sa köp­le­riň ha­ly­pa­sy, us­sat akt­ýor, gör­nük­li sun­gat iş­gä­ri, Türk­me­nis­ta­nyň halk ar­tis­ti Wel­my­rat Ama­no­wa uzak ýaş, jan sag­lyk, dö­re­di­ji­lik işin­de ro­waç­lyk ar­zuw et­mek gal­ýar.

Ak­my­rat Ho­ja­ber­di­ýew,
teatr sun­ga­ty­ny öw­re­ni­ji.
Suratlary düşüren: Akmämmet Garajaýew.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА