Mek­ge­jö­wen adam­zat ta­ry­hy­nyň iň ga­dy­my iý­mit önüm­le­ri­niň bi­ri ha­sap­lan­ýar. Dün­ýä­de iň köp sarp edil­ýän däneli ekinleriň hatarynda mek­ge­jö­wen bug­daý­dan we şa­ly­dan soň­ra üçün­ji ýer­de dur­ýar. Şeý­le hem ol di­ňe azyk­lyk üçin däl, eý­sem, mal­lar üçin iým hök­mün­de hem giň­den peý­da­la­nyl­ýar. Dür­li iý­mit­le­ri taý­ýar­la­mak­da ula­nyl­ýan mek­ge­jö­wen­den pat­rak taý­ýar­la­ma­gyň ta­ry­hy­nyň 5 müň ýyl­dy­gy çak­la­nyl­ýar. Eki­niň bu gör­nü­şi il­ki Ame­ri­ka yk­ly­my­nyň ýa­şaý­jy­la­ry ta­ra­pyn­dan azyk hök­mün­de ula­ny­lyp­dyr. Wag­tyň geç­me­gi bi­len dü­zü­min­de su­wuň muk­da­ry köp bo­lan dä­ne­den pat­rak taý­ýar­lap bol­ýan­dy­gy anyk­la­nyp­dyr. Ýag­ny adam­lar mek­ge­jö­we­niň baş­ga sort­la­ry­nyň ara­syn­da­ky ta­pa­wu­da hem göz ýe­ti­rip­dir­ler. Pat­rak et­mä­ge ýa­ram­ly mek­ge has köp eki­lip­dir. Hristofor Kolumb Ame­ri­ka il­kin­ji aýak ba­sa­nyn­da, pat­ra­gyň giň­den ýaý­ran azyk önü­mi­di­gi­ne göz ýe­ti­rip­dir. XVI asy­ryň baş­la­ryn­da bu azyk önü­mi has ýaý­rap baş­lap­dyr. Şol ýyl­lar­da Gü­nor­ta Ame­ri­ka­nyň ýa­şaý­jy­la­ry dür­li da­ba­ra­lar­da pat­ra­gy çi­şe dü­züp iý­ýän eken­ler. Olar patragy ot­da ýa-da top­ra­gyň aşa­gyn­da taý­ýar­lap­dyr­lar.
Tä­ze yk­lym­la­ryň açyl­ýan şol ýyl­la­ryn­da pat­rak Ame­ri­ka­dan Ýew­ro­pa ge­ti­ri­len il­kin­ji önüm­le­riň bi­ri bo­lup­dyr we uly gy­zyk­lan­ma dö­re­dip­dir. Ýew­ro­pa­ly­lar mek­ge­jö­we­niň äh­li sor­tun­dan pat­rak taý­ýar­la­ma­gyň ala­da­sy­ny et­se­ler hem, di­ňe onuň kä­bir gör­nü­şin­den pat­rak edip bol­ýan­dy­gy­ny anyk­lap­dyr­lar. Şon­dan soň­ra onuň se­bä­bi­ni anyk­la­ma­ga gi­ri­şip­dir­ler. Onuň ýa­ryl­ma­gy­nyň iki se­bä­bi bar. Dä­nä­niň gyz­gyn­lyk ge­çi­ri­ji­li­gi ýo­ka­ry bol­ma­ly hem-de ga­by­gy­nyň ga­ty bol­ma­gy ze­rur­dyr. Üns­li se­re­di­len­de, mek­ge­jö­wen dä­ne­si­niň da­şyn­da suw ge­çir­me­ýän ga­lyň ga­by­gyň bar­dy­gy­ny gör­mek bol­ýar. Onuň için­dä­ki mo­le­ku­la ha­tar­la­ry beý­le­ki sort­la­ra ga­ra­nyň­da, örän saz­la­şyk­ly bol­ýar. Mo­le­ku­la­la­ryň saz­la­şyk­ly gur­lu­şy gyz­gyn­ly­gy iki es­se çalt ge­çir­mä­ge müm­kin­çi­lik ber­ýär. Ga­lyň ga­byk gy­za­nyn­da, iç ta­ra­py hem gys­ga wagt­da gyz­ýar. Şeý­le­lik­de, onuň için­dä­ki suw ýo­ka­ry ba­syş­ly bu­ga öw­rül­ýär. Bu­guň ba­sy­şy­nyň ýo­kar­lan­ma­gy bi­len hem onuň ga­by­gy ýa­ry­lyp, pat­rak bol­ýar. Dä­ne­ler ýa­ry­lan­dan soň­ra 30 es­sä çen­li ula­lyp bil­ýär. Ýa­ryl­ma­gyň ne­ti­je­sin­de ol has ýum­şak bol­ýar. Dänäniň patraga öwrülmek ha­dy­sasy tebigatda baş­ga hiç ýer­de gaý­ta­lan­ma­ýar. Iň go­wy pat­rak taý­ýar­la­mak üçin onuň dä­ne­si­niň gör­nü­şi­ni go­wy saý­la­ma­ly. Il­kin­ji no­bat­da, onuň dü­zü­min­dä­ki suw muk­da­ry­ny göz öňün­de tut­ma­ly. Azyn­dan 14 gö­te­ri­mi suw­dan yba­rat mek­ge­jö­wen­den ýo­ka­ry hil­li pat­rak taý­ýar­lap bol­ýar. Dü­zü­min­de on­dan az suw bo­lan dä­ne­ler­den hem pat­rak taý­ýar­lap bol­ýar, em­ma o di­ýen go­wy ta­gam­ly bol­ma­ýar.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА