Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň sa­ýa­syn­da türk­men teatr hem ki­no sun­ga­ty­na te­bi­gy ze­hi­ni bi­len sal­dam­ly go­şan­dy­ny go­şup, ýaş ar­tist­le­re ha­ly­pa­lyk edip gel­ýän us­sat­la­ry­my­zyň sar­pa­la­ry be­lent tu­tul­ýar. Şol ha­ly­pa­la­ryň bi­ri hem Türk­me­nis­ta­nyň halk ar­tis­ti Aman­gel­di Sa­par­dur­dy­ýew bo­lup, go­laý­da onuň dur­muş hem dö­re­di­ji­lik ýo­ly bi­len gy­zyk­la­nyp, oky­jy­lar köp­çü­li­gi­ne ýe­tir­mek mak­sa­dy bi­len söh­bet­deş­lik gu­ra­ma­gy ma­kul bil­dim.
Aman­gel­di Sa­par­dur­dy­ýew 1946-njy ýyl­da Ahal we­la­ýa­ty­nyň Ka­ka et­ra­by­n­da dün­ýä in­ýär. Ol oba­la­ryn­da­ky mek­dep­de or­ta bi­li­mi al­ýar.

— Aman­gel­di aga, ha­çan we nä­hi­li ýag­daý­da siz­de teatr ar­tis­ti bol­mak hö­we­si dö­re­di? Yk­ba­ly­ňy­zy teatr sun­ga­ty­na bag­la­ma­gy­ňyz esasy sebäbi näme?
— Men mek­de­bi­miz­de he­re­ket ed­ýän gur­nak­la­ra gat­naş­ma­ga hö­wes eder­dim. Biz 7-nji synp­da oka­ýar­kak, synp­daş­la­ry­myz bi­len şor­ta söz­le­ri aý­dyş­ma­gy, gys­ga­jyk gül­kü­li sah­na­la­ry taý­ýar­lap, köp­çü­li­giň öňün­de çy­kyş et­me­gi oňat gö­rer­dik. Ol sah­na­la­ry synp­daş­la­ry­myz bo­lup, aý­dyl­ma­ly söz­le­ri paý­la­şyp, mek­de­bi­miz­de ge­çi­ril­ýän şan­ly se­ne­ler­de, baý­ram­çy­lyk­lar­da çy­kyş eder­dik. Soň­ra biz şol taý­ýar­lan sah­na­la­ry­myz bi­len oba klu­bun­da, şeý­le hem Du­şak şä­her­çe­sin­dä­ki me­de­ni­ýet öýün­de ge­çi­ril­ýän çä­re­ler­de hem çy­kyş edip baş­la­dyk.
Men or­ta mek­de­bi ta­mam­lap, ça­ga­lyk­dan eden ar­zu­wy­ma ýet­mek, ýag­ny ar­tist­lik hü­nä­ri­ne ymyk­ly ara­laş­mak mak­sa­dy bi­len Aş­ga­ba­da ro­wa­na bol­dum. 1965-nji ýyl­da Aş­ga­ba­da ge­lip, ozal­ky Mol­la­ne­pes adyn­da­ky aka­de­mi­ki dra­ma te­at­ry­nyň ýa­nyn­da­ky teatr stu­di­ýa res­mi­na­ma­la­ry­my tab­şyr­mak­çy­dym. Em­ma, men eý­ýäm gi­jä ga­lyp­dy­ryn. Res­mi ha­ty tab­şy­ryş döw­ri ta­mam­la­nan eken. Soň­ra, men öň­ki Me­de­ni aň-bi­lim teh­ni­ku­my­na bar­dym. Ol okuw mekdebinde-de oku­wa alyş möh­le­ti ta­mam­la­nyp­dyr. Şeý­dip men, Wa­tan öňün­dä­ki gul­luk bor­ju­my ber­jaý et­mä­ge git­dim. Gul­luk­dan gaý­dyp ge­le­nim­den soň, ýe­ne-de ozal­ky Mol­la­ne­pes adyn­da­ky aka­de­mi­ki dra­ma te­at­ry­nyň ýa­nyn­da­ky iki­ýyl­lyk oku­wa res­mi­na­ma­la­ry­my tab­şyr­dym. Ahy­ryn­da-da sy­nag­lar­dan üs­tün­lik­li ge­çip, teatr stu­di­ýa­nyň ta­ly­by bol­dum. Teatr stu­di­ýa­da bi­ze ha­ly­pa ar­tist­ler – Türk­me­nis­ta­nyň halk ar­tist­le­ri Nur­mu­ham­met Keş­şi­kow, Aman Gur­ban­dur­dy­ýew, Dur­dy­mäm­met Örä­ýew, Türk­me­nis­ta­nyň at ga­za­nan ar­tis­ti Oraz Çer­ke­zow ýa­ly us­sat­lar ar­tist­lik sun­ga­ty­nyň in­çe til­sim­le­ri­ni öw­ret­di­ler.
Teatr stu­di­ýa­ny ta­mam­la­ny­myz­dan soň, bi­ziň to­pa­ry­my­zy 1967-nji ýyl­da öň­ki A. Gul­mäm­me­do­wyň ady­ny gö­ter­ýän ýaş to­ma­şa­çy­lar te­at­ry­na işe ug­rat­dy­lar. Em­ma, şol wagt te­at­ryň için­de be­je­riş iş­le­ri­niň ge­çi­ril­ýän­li­gi se­bäp­li, biz Da­şo­gu­zyň N. An­da­lyp adyn­da­ky saz­ly dra­ma te­at­ry­na gast­ro­la git­me­li bol­duk.
— Aman­gel­di aga, oku­wy­ňy­zy ta­mam­lap, ýaş ar­tist hök­mün­de sah­na­da il­kin­ji dö­re­den keş­bi­ňiz, si­ziň şol keş­be bo­lan ga­raý­şy­ňyzy aý­daý­sa­ňyz!
— Men oku­wy­my ta­mam­lap, te­at­ra ge­le­nim­den soň, sah­na­da il­kin­ji dö­re­den keş­bim N. An­da­lyp adyn­da­ky saz­ly dra­ma te­at­ry­nyň dra­ma­turg­lary Be­gi Su­ha­now bi­len Aşyr Mä­mi­li­ýe­wiň pýe­sa­sy esa­syn­da sah­na­laş­dy­ry­lan “Öm­rü­miň ör­ki” at­ly ko­me­di­ýa­da­ky Gy­zyl­ba­şa­ga­ýyň keş­bi bol­dy. Gy­zyl­ba­şa­ga­ýyň keş­bi, la­ka­myn­dan hem bel­li bol­şy ýa­ly, el­my­da­ma ba­şa­gaý bo­lup, al­jy­rap ýö­ren adam. Bu keş­bi sah­na­da jan­lan­dyr­mak ko­me­di­ýa žan­ry­na de­giş­li bo­lan­soň ma­ňa ga­ty bir kyn hem düş­me­di.
— Si­ze has ýa­kyn žanr haý­sy. Ko­me­di­ýa­my, dra­ma­my ýa-da tra­ge­di­ýa?
— Me­niň üçin şo­la­ryň hem­me­si hem daş däl. El­bet­de, ma­ňa has ýa­kyn žanr ko­me­di­ýa žan­ry. Mu­ny re­žiss­ýor­lar hem ma­kul­la­ýar­lar. Ar­tist­lik sun­ga­tyn­da mu­ny ar­tis­tiň keş­bi, hä­si­ýe­ti, ag­ras­ly­gy, ýe­ňil­li­gi bi­len öl­çe­ýär­ler. Me­niň ýüz keş­bim ko­me­di­ýa žan­ry­na de­giş­li bol­sa, hä­si­ýe­ti­mi, ag­ras­ly­gy­my dra­ma, tra­ge­di­ýa žan­ry­na hem uýgunlaşdyryp bil­ýän. Bu, esa­san, ar­tis­tiň özü­ne-de bag­ly bo­lup dur­ýar. Te­at­ry­my­zyň sah­na­syn­da ýa­zy­jy N. Re­je­bo­wyň pýe­sa­sy esa­syn­da sah­na­laş­dy­ry­lan “Gy­rat” at­ly sah­na oý­nun­da ma­ňa Zeň­ňi ba­ba­nyň keş­bi­ni ynan­dy­lar. Zeň­ňi ba­baň keş­bi dra­ma žan­ry­na de­giş­li. Em­ma, ma­ňa şol keş­bi dö­ret­mek ky­nam düş­me­di. Şo­nuň ýa­ly-da ir dö­wür­ler ozal­ky A. Gul­mäm­me­dow adyn­da­ky ýaş to­ma­şa­çy­lar te­at­ry­nyň sah­na­syn­da sah­na­laş­dy­ry­lan “Ma­la­ho­wy tog­ta­dyň” at­ly sah­na oý­nun­da, baş keşp bo­lan Ma­la­ho­wyň keş­bi­ni dö­re­dip­dim. Bu keş­be-de teatr syn­çy­la­ry oňat ba­ha ber­di­ler. “Saw­çy­lar” ko­me­di­ýa žan­ryn­da Ber­di­niň, “Sombre­ro”-da ýe­ne-de gül­kü­li keşp Pestigiň, “Gal­ky­nan gö­wün­ler”-de Me­le da­ýy­nyň, hä­zir­ki Türk­me­nis­ta­nyň Alp Ars­lan adyn­da­ky mil­li dra­ma te­at­ryn­da sah­na­laş­dy­ry­lan “Al­ty ge­lin” at­ly spek­takl­da gel­niň ka­ka­sy­nyň, “Ga­ban­jaň ge­lin”-de tak­siçiniň keşp­le­ri­ni jan­lan­dyr­dym. El­bet­de, bu­lar­dan baş­ga-da, bir­nä­çe spek­takl­da dür­li kär­dä­ki, dür­li hä­si­ýet­dä­ki adam­la­ryň keşp­le­rin­de oý­na­mak mi­ýes­ser et­di. Şo­la­ryň äh­li­si-de teatr muş­dak­la­ry, halk köp­çü­li­gi ta­ra­pyn­dan oňat gar­şy al­nan keşp­ler­dir.
— Si­ziň ha­ly­pa ar­tist hök­mün­de ýaş ar­tist­le­re ber­jek mas­la­ha­ty­ňyz. Şä­girt­le­ri­ňiz­den käbirlerini ag­zap ge­çäý­se­ňiz?
— Me­niň ha­ly­pa ar­tist hök­mün­de ýaş ar­tist­le­re ber­jek mas­la­ha­tym. Bi­rin­ji­den-ä, işi­ňe jür bol­mak, ter­tip-düz­gü­ni sak­la­mak, köp­räk çe­per eser oka­mak, sun­gat dö­re­di­ji­li­gi ba­ra­da köp­räk gy­zyk­lan­mak. Re­žiss­ýor sa­ňa keşp jan­lan­dyr­ma­gy yna­nan­da, sen şol keş­biň gy­lyk-hä­si­ýe­ti­ni, edim-gy­ly­my­ny, dur­muş­da özü­ni alyp bar­şy­ny öw­re­nip, şo­ny özü­ňe öz­leş­dir­me­gi we ynan­ma­gy ba­şar­jak bol­ma­ly. Ha­çan-da, şeý­dip sah­na çy­ka­nyň­da, se­niň dö­red­ýän keş­biň to­ma­şa­çy üçin ynan­dy­ry­jy bol­ýar. Eger-de, özüň yna­nyp he­re­ket et­me­seň, on­da to­ma­şa­çy as­la­ ynan­maz. Ol ýa­sa­ma keşp bo­lar. Dö­re­di­ji­lik­de gel­di-ge­çe­re ýol ber­me­li däl­di­gi­ni ýaş­la­ra tab­şy­ra­sym gel­ýär.
In­di şä­girt­le­rim hak­da aýt­sam, şä­girt kän. Ýö­ne, men şo­la­ryň käbirlerini aýt­sam, Türk­me­nis­ta­nyň at ga­za­nan ar­tis­ti Han­dur­dy Ber­di­ýew, ol in­di en­çe­me ýyl bä­ri Türk­me­nis­ta­nyň Alp Ars­lan adyn­da­ky mil­li dra­ma te­at­ry­my­za ýol­baş­çy­lyk edip gel­ýär. Türk­me­nis­ta­nyň at ga­za­nan ar­tis­ti, akt­ýor hem re­žiss­ýor Şir­li Mol­la­ýew, şeý­le-de Türk­me­nis­ta­nyň halk ar­tis­ti Aşyr Gur­ba­now. Aşyr hä­zir­ki wagt­da Türk­men döw­let me­de­ni­ýet ins­ti­tu­tyn­da ýaş­la­ra akt­ýor us­sat­ly­gyn­dan tä­lim be­rip ýör. Esa­sy işi­niň da­şyn­dan bol­sa “Ýaş­lyk” te­le­ýaý­ly­myn­da taý­ýar­la­nyp, efi­re be­ril­ýän “Si­ziň üçin, kör­pe­ler” at­ly gep­le­şigi alyp ba­r­ýar. Şä­girt­le­ri­miň öz­le­ri-de in­di ha­ly­pa­ly­ga ýe­tiş­di­ler.
— Aman­gel­di aga, si­ze te­at­ryň sah­na­syn­da keşp jan­lan­dyr­mak ýeňilmi ýa-da ki­no-da?
— Ma­ňa, esa­san, sah­na­da keşp jan­lan­dyr­mak aň­sat düş­ýär. Se­bä­bi, men ýaş­lyk­dan ka­me­ra­nyň öňün­de kän çy­kyş et­me­dim. Ka­me­ra­nyň öňün­de çy­kyş et­mä­ge en­dik et­me­seň, öw­re­niş­mek az-ow­lak kyn­rak bol­ýan ýa­ly. Em­ma, sah­na me­niň ikin­ji öýü­me öw­rü­lip git­di. Ýö­ne, men soň­ky dö­wür­ler­de wag­tal-wag­tal te­le­wi­de­ni­ýe­de dü­şü­ril­ýän sa­ti­ri­ki sah­na­lar­da, şä­gir­dim Aşyr Gur­ba­now, şeý­le-de Ho­ja Ho­ja­ýew da­gy bi­len çy­kyş et­dim. Şo­nuň ýa­ly-da, şä­gir­dim, akt­ýor hem re­žiss­ýor Türk­me­nis­ta­nyň at ga­za­nan ar­tis­ti Şir­li Mol­la­ýew özü­niň su­ra­ta dü­şü­ren “Ömür ker­we­ni” at­ly köp se­ri­ýa­ly çe­per fil­min­de, şeý­le hem “Päl­wan” at­ly çe­per fil­min­de ma­ňa-da keşp jan­lan­dyr­ma­gy tab­şyr­dy. Şol keşp­ler hem şow­ly çy­kan oňat keşp­le­riň ha­ta­ry­na go­şul­dy.
— Si­ze ha­ly­pa ar­tist hök­mün­de dün­ýä bel­li ar­tist­ler­den haý­sy bi­ri­niň dö­re­di­ji­li­gi has ýa­kyn.
— Ma­ňa Ar­ka­diý Raý­ki­niň sun­ga­ty has ýa­kyn. Se­bä­bi, ol bir söz­de to­ma­şa­çy­ny gy­zyl-gy­ran gül­dü­rip bil­ýär­di. Onuň öz­ba­şy­na te­at­ry hem bar­dy. Ol ko­mik ar­tist. Men onuň ze­hi­ni­ne hor­mat goý­ýa­ryn.
— Aman­gel­di aga, maş­ga­la­ňyz­da si­ziň kä­ri­ňi­zi do­wam et­dir­jek bar­my?
— Me­niň ýan­ýol­da­şym Dön­di Sa­par­dur­dy­ýe­wa hem ar­tist. Ol Türk­me­nis­ta­nyň Be­ýik Sa­par­my­rat Türk­men­ba­şy adyn­da­ky Baş dra­ma te­at­ryn­da in­di en­çe­me ýyl bä­ri zäh­met çe­kip gel­ýär. Ýö­ne, me­niň ça­ga­la­ry­myň, ag­tyk­la­ry­myň için­de gy­nan­sam-da, me­niň kä­ri­mi do­wam et­je­gi ýok. Men bir ogul, iki gy­zy ter­bi­ýe­läp, ýe­tiş­di­rip, bi­lim­li, kär­li, maş­ga­la­ly et­dim. Me­niň üç ça­gam­dan al­ty sa­ny ag­ty­gym bar. Sö­zü­miň ahy­ryn­da, bi­ze me­de­ni­ýet, sun­gat iş­gär­le­ri­ne uly sar­pa goý­ýan hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ze, alyp bar­ýan il bäh­bit­li, ýurt äh­mi­ýet­li iş­le­rin­de el­my­da­ma ro­waç­lyk, berk jan sag­lyk, uzak ömür ar­zuw ed­ýä­rin.
— Aman­gel­di aga, be­ren gür­rüň­le­ri­ňiz üçin sag bo­luň, bi­zem si­ze dö­re­di­ji­lik üs­tün­lik­le­ri­ni ar­zuw ed­ýä­ris.

Söh­bet­deş­li­gi ýaz­ga ge­çi­ren
Ak­my­rat Ho­ja­ber­di­ýeW.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА