Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe döwletimiziň ähli pudaklarynda uly sepgitlere ýetildi we uly üstünlikler gazanyldy.
Babadaýhanlarymyz ak ekinimiz bolan bugdaýdan, “ak altyndan” we beýleki gök ekinlerden ýokary hasyl aldylar. Gahryman Arkadagymyzyň parasatly ýol-ýörelgelerinden ugur alyp ykdysadyýetde, oba hojalygynda, halk hojalygynda, saglygy goraýyşda, bilimde-ylymda uly üstünlikler gazanyldy.
Ynha, Täze ýyl hem geldi. Müçe ýylynyň tertip boýunça ilkinji ýyly syçan ýylydyr. 12 ýyly öz içine alýan müçe ýylynyň içinde ýa-da çarwa senenamasynda ilkinji ýylyň syçandan başlamagy we olara degişli howa ýagdaýlary köpleri gyzyklandyrýan bolsa gerek. Bu hakda mongol folklorynda şeýle rowaýat bar. Bu rowaýat boýunça Güni kim öňürti görmeşek diýip düýe bilen syçan özara jedelleşýär. Düýe syçana garap:
– Seniň boýuň meniň kirpigimden artyk däl, men bolsam saňa garaňda äpet dag ýaly – diýýär. Syçan oňa “Boýuňa buýsanma-da, oýuňa buýsan” diýlişi ýaly göz görkezýär.
Düýe uzynly gije Günüň dogşuny görmek üçin gündogar tarapa gözüni aýyrman seredýär. Syçan bolsa düýäniň örküjine çykyp, günbatar tarapdaky beýik daga garap durýar. Sebäbi, ol heniz Gün ýerden saýlanmanka onuň şöhlesiniň günbatar tarapyndaky beýik daga düşjekdigini bilýär ekeni. Şeýlelikde, syçan Gün şöhlelerini ilki görýär we şondan bäri mongollar birinji aýy syçan diýip ýöredýärler.
Häzir müçe hasabynda doňuz ýylynyñ gyşy hökmürowanlyk edip dur. Ol astronomiki hasap boýunça 2020-nji ýylyñ mart aýynyñ 21-ine çenli dowam eder. Şondan soñra bolsa, täze müçe ýyly syçan ýyly başlanar. Ýagny, 2019-2020-nji ýyllaryñ gyşy nähili bolarka diýip, islendik adam gyzyklanýan bolsa gerek. Çarwa adamlar mallary gyşdan sag-aman alyp çykmak, daýhanlarymyz bolsa gyşyň gazaply gelmän, güýzlük ekinleri we miweleri, tut baglaryny sowuk urmazlygyny alada edinýärler. Häzirki wagtda doňuz ýyly bolansoň, onuň aýaklary suwly batgada bolup, ýanwar, fewral, mart aýlary ýagynly, az-kem aýazly howasynyň bolýandygy, mart aýynyň 21-inden başlap bolsa astronomik hasapdan syçan ýyly başlansoň, syçanyň hem guraksy jandar bolandygy üçin howanyň mylaýym, ygalyň ortaça möçbere laýyk derejede bolmagyna garasylýar.
Täze Aý doganda, şol wagt aýyň başynda näme bolsa, ýagyn-ýagyş ýagsa, ýel tursa, syrap gar ýagsa, imi-sala maýyllyk bolsa, ol tä dogar aýa çenli şonlugyna gidýär. Şonuň üçinem çarwalar bir tutum tutjak bolsa, ilki dogjak aýyň başyna diň salýarlar. Şol sebäpli, çarwanyň nakyl derejesine çenli belende galan parasatly sözleri bar.
Tejribeli adamlar güýzüne ýapraklaryň saralyp ýere gaçyşyndan hem gyş howasynyň nähili geljekdigini bilipdirler. Eger-de ýapragyň ýüzi ýokarlygyna bolsa, gyş maýyl geler, aşaklygyna bolsa sowuk geler. Ýygy-ýygydan ümürli howa bolsa, gyş maýyl bolar.
Syçan dänäni gowy görensoň, geljek ýylda oba hojalygynda däne ekinlerinden uly girdeji gazanylar. Onuň çalt, ýyndamlyk häsiýeti bolsa ýurdumyzyň ähli pudaklaryna batly we ýokary derejede üstünlikli ösüşleri berer. Şeýle hem, syçan köpelgiç jandar bolansoň, maşgalalarda bäbekleriň sany artyp, köplenç ekiz we üçem çagalar dünýä inip, dogluşyň sanynyň artmagyna garaşylýar.
Syçan reňki boýunça ak reňkde gabat gelýär, ak reňk bolsa nurana ýagty gelejek, ýagty ýollar, akýüreklilik, ak bagt, päk niýetlilik, aklyga çykmak, umuman, düýşde-de, huşda-da ak reňk gowy görülýän naýbaşy reňkleriň biridir. Bu ýylymyzyň nurana ak ertirlere ýalkym saljak ýyllardan bolmagyny arzuwlaýarys. Täze ýylda ak reňkli egin-başlary, juda bolmanda ak ýaglygy egniňe atmak yrym edilýär.
Täze ýylymyzyň rysgally, döwletli, bereketli, şowly ýyl bolmagyny beýik Biribardan dileg edýäris! Goý, hormatly Prezidentimiziň, eziz halkymyzyň görjegi diňe gowulyk bolsun!
Merjen HUDAÝBERDIÝEWA,
Türkmenistanyň Inžener-tehniki we ulag kommunikasiýalary institutynyň mugallymy.