Hormatly Prezidentimiziň parasatly hem-de öňdengörüjilikli baştutanlygynda ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň ähli pudaklarynda ylmyň we tehnikanyň soňky gazananlary, öňdebaryjy halkara tejribeleri hem-de döwrebap tehnologiýalar giňden ornaşdyrylyp, ýokary ykdysady netijeler gazanylýar. Sanly ykdysadyýetiň işjeň ösdürilmegi, sanly tehnologiýalaryň ykdysady işe ýokary derejede aralaşmagy bäsdeşlik artykmaçlygyny üpjün etmek bilen, dünýäniň bazar giňişliginde ýurduň eýeleýän ornuny pugtalandyrmaga ýardam berýär.

Ýur­du­myz­da san­ly yk­dy­sa­dy­ýe­ti halk ho­ja­ly­gy­nyň äh­li pu­dak­la­ry­na giň­den or­naş­dyr­mak mil­li Li­de­ri­mi­ziň baş­tu­tan­ly­gyn­da şu ýy­lyň 10-njy ýan­wa­ryn­da sanly wideoaragatnaşyk arkaly ge­çi­ri­len Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti­niň mej­li­sin­de ýe­ne-de bir ge­zek ara al­nyp mas­la­hat­la­şyl­dy. Bu ugur­da pu­da­ga­ra to­pa­ry­ny dö­ret­mek ha­kyn­da çöz­güt­ler ka­bul edil­di. Elekt­ron söw­da we in­ter­net-dü­kan­la­ryň dö­re­dil­me­gi ba­bat­da de­giş­li ha­sa­bat­lar bi­len çy­kyş edil­di.

San­ly ul­ga­my söw­da pu­da­gyn­da hem giň­den ulan­mak ba­bat­da de­giş­li iş­ler ýo­la go­ýul­dy. Bu ugur­da ila­ta edil­ýän söw­da hyz­mat­la­ry­ny döw­re­bap de­re­je­de kä­mil­leş­dir­mek, şol san­da in­ter­net-dü­kan­la­ry­nyň işi­ni ýo­la goý­mak ar­ka­ly “Ha­ryt­la­ry uzak­lyk­dan sat­ma­gyň Düz­gün­le­ri­niň” tas­la­ma­sy taý­ýar­la­nyl­dy. Bö­lek söw­da ul­ga­myn­da in­ter­net-dü­kan­la­ryň he­re­ket et­me­gi ila­ta hö­dür­le­nil­ýän hyz­mat­la­ryň hi­li­ni ýo­kar­lan­dyr­ma­ga, bäs­deş­li­ge ukyp­ly ba­zar gat­na­şyk­la­ry­ny ke­ma­la ge­tir­mä­ge oňyn tä­si­ri­ni ýe­ti­rer.

Elekt­ron söw­da hem sa­ty­ja hem-de müş­de­rä uly ar­tyk­maç­lar ge­ti­rer. Elekt­ron söw­da­da söw­da hyz­mat­la­ry dür­li alyş-sa­tyş söw­da­la­ry­ny gu­ra­ma­ga äh­li şert­ler dö­re­der. Elekt­ron söw­da meý­da­nyn­da ha­ryt­lar ba­da-bat mag­lu­mat­lar gi­ňiş­li­gi­ne düş­ýär. Şeý­le hem elekt­ron söw­da ul­ga­my de­giş­li ugur bo­ýun­ça iş­le­riň, hyz­mat­la­ryň ne­ti­je­si­ni, ba­ha­sy­ny de­ňeş­dir­mä­ge, ge­rek­li ha­ryt­la­ry, hyz­mat­la­ry dog­ry saý­la­ma­ga müm­kin­çi­lik dö­re­der. Gy­zyk­lanyl­ýan söw­da­la­ry tiz göz­läp, ta­pyp bo­lar. Iş ýe­riň­den çyk­man dün­ýä­niň is­len­dik no­ka­dyn­daky söwdalara gat­naş­ma­ga müm­kin­çi­lik be­rer.

Ýo­kar­da bel­le­ni­lip ge­çi­li­şi ýa­ly, elekt­ron söw­da köp ba­bat­da uly müm­kin­çi­lik­le­re eýe ul­gam­dyr. Bu ul­ga­myň dün­ýä tej­ri­be­si hem 1960-1970-nji ýyl­la­ra ba­ryp ýet­ýär. 1979-njy ýyl­da Maýkl Old­riç il­kin­ji­le­riň ha­ta­ryn­da on­laýn-söw­da ul­ga­my­ny bi­rin­ji ge­zek ta­nyş­dy­ran hem bol­sa, in­ter­net ul­ga­my­nyň giň­den ara­laş­ma­gy bi­len soň­ky ýyl­lar­da elekt­ron söw­da ba­za­ry has-da gi­ňäp, sarp ed­ilýän ha­ryt­la­ryň ba­za­ryn­da onuň möç­be­ri dün­ýä­de 1 tril­li­on dol­lar­dan hem geç­di. Elekt­ron söw­da ul­ga­my hä­zir­ki za­man yk­dy­sa­dy­ýe­ti­niň aý­ryl­maz bir bö­le­gi­ne öw­rül­di. Sarp edi­ji­le­riň ag­ram­ly bö­le­gi özü­ne ge­rek­li bo­lan ha­ryt­la­ry in­ter­net ul­ga­my ar­ka­ly sa­tyn al­ýar­lar. Ýew­ro­pa­da elekt­ron söw­da gör­ke­zi­ji­si 312 mil­liard dol­lar­dan geç­di. ABŞ-da ila­tyň umu­my çyk­da­jy­la­ry­nyň 10,3 gö­te­ri­mi elekt­ron söw­da bi­len bag­la­ny­şyk­ly bo­lup dur­ýar. Mun­dan baş­ga-da, ABŞ-nyň ila­ty­nyň 60 gö­te­rim­den gow­ra­gy söw­da amal­la­ry­ny in­ter­net ar­ka­ly ama­la aşyr­ýar­lar. Elekt­ron söw­da ba­za­ryn­da Be­ýik Bri­ta­ni­ýa, Ger­ma­ni­ýa, Fran­si­ýa, Is­pa­ni­ýa we Rus­si­ýa ýa­ly ýurt­lar hem öň­de­li­gi eýe­le­ýär­ler. Hä­zir­ki wagt­da ABŞ-da­ky “Ama­zon.com” we Hy­taý­da­ky “Ali­ba­ba Group” kom­pa­ni­ýa­la­rynyň elekt­ron söw­da ba­za­ryn­da dün­ýä­niň iň iri hem-de uly gir­de­ji ga­zan­ýan kom­pa­ni­ýa­la­ry­nyň ha­ta­ry­na go­şu­lan­dy­gy­ny hem bel­le­mek ge­rek.

Dün­ýä yk­dy­sa­dy­ýe­ti­niň ga­za­nan­la­ryn­dan bir­jik-de kem gal­ma­ýan bi­ziň ýur­du­myz­da hem san­ly yk­dy­sa­dy­ýet ul­ga­my bar­ha gi­ňe­ýär. Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň Ka­ra­ry bi­len tas­syk­la­nan “Türk­me­nis­tan­da 2019-2025-nji ýyl­lar­da san­ly yk­dy­sa­dy­ýe­ti ös­dür­me­giň Kon­sep­si­ýa­sy­na” la­ýyk­lyk­da, ýur­du­my­zy san­ly ul­gam esa­syn­da ös­dür­me­giň mak­sat­na­ma­la­ýyn esas­la­ry goý­lup, mi­nistr­lik­ler, pu­dak­la­ýyn do­lan­dy­ryş eda­ra­la­ry, we­la­ýat­la­ryň we Aş­ga­bat şä­he­ri­niň hä­kim­lik­le­ri, eýe­çi­li­gi­niň gör­nü­şi­ne ga­ra­maz­dan, kär­ha­na­lar, eda­ra­lar we gu­ra­ma­lar, şeý­le hem hu­su­sy te­le­ke­çi­ler ta­ra­pyn­dan tap­gyr­la­ýyn esas­da san­ly yk­dy­sa­dy­ýe­ti or­naş­dyr­mak işi giň ge­rim­de do­wam ed­ýär. San­ly yk­dy­sa­dy­ýe­tiň ös­dü­ril­me­gi işe­wür­lik we öz­baş­dak işi ama­la aşyr­mak üçin tä­ze müm­kin­çi­lik­le­ri aç­mak bi­len, ýurt­da iş bi­len üp­jün­çi­li­giň de­re­je­si­niň ýo­kar­lan­ma­gy­na, tä­ze gör­nüş­li iş orun­la­ry­nyň dö­re­me­gi­ne, zäh­me­tiň gör­nüş­le­ri­niň we şert­le­ri­niň öz­ger­me­gi­ne hem oňyn tä­si­ri­ni ýe­tir­ýär.

Şeý­le­lik­de, san­ly yk­dy­sa­dy­ýe­tiň ös­dü­ril­me­gi ýur­du­my­zyň dün­ýä­niň san­ly gi­ňiş­li­gi­ne iş­jeň go­şu­lyş­ma­gy­ny, onuň hal­ka­ra ba­zar­da bäs­deş­li­ge ukyp­ly­ly­gy­nyň düýp­li ýo­kar­lan­dy­ryl­ma­gy­ny hem-de mil­li yk­dy­sa­dy­ýe­ti­mi­ziň ösü­şiň tä­ze in­no­wa­si­on tap­gy­ry­na ge­çi­ril­me­gi­ni üp­jün eder.

Ma­ýa MI­ŞE­KO­WA,

S. A. Ny­ýa­zow adyn­da­ky TO­HU-nyň mu­gal­ly­my.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА