Iň köp sa­tyl­ýan oý­na­waç

1977-nji ýyl­da oý­la­nyp ta­py­lan Ru­bi­giň kub­ja­ga­zy 40 ýyl­dan gow­rak wagt­dan bä­ri äh­mi­ýe­ti­ni ýi­tir­män gel­ýär. Bu oý­na­wa­jy, has dog­ru­sy tap­ma­ça­ny çöz­mek hem­me­ler üçin gy­zyk­ly bol­sa ge­rek. Weng­ri­ýa­ly pro­fes­sor Er­no Ru­bi­giň 1970-nji ýyl­la­ryň or­ta­la­ryn­da okuw es­ba­by hök­mün­de oý­lap ta­pan za­dy gys­ga wagt­da iň ha­lan­ýan oý­na­waç­la­ryň bi­ri­ne öw­rü­lip­dir. Bu oý­na­wa­jyň je­mi 54 öý­jü­gi bar. Ru­bi­giň kub­ja­ga­zy­ny çöz­mek üçin onuň her ýü­zü­ne 9 sa­ny bi­ri-bi­ri bi­len meň­zeş reňk­li öý­jü­gi ge­tir­me­li. Tap­ma­ça çö­zü­len­den soň­ra oý­na­wa­jyň her ta­ra­py baş­ga bir reňk­de bol­ýar.
Ýö­ne­keý ýa­ly bo­lup gö­rün­se-de, bu kub­ja­ga­zyň ýü­zün­dä­ki reňk­li öý­jük­le­riň ýe­ri­ni 43 kwin­til­li­on­dan (43,252,003,274,489,856,000) gow­rak gör­nüş­de üýt­ge­dip bol­ýar.
Iki ýyl­dan bir ge­zek bu tap­ma­ça­ny çöz­mä­ge de­giş­li hal­ka­ra ýa­ryş­lar ge­çi­ril­ýär. Oňa dün­ýä­niň dür­li ýurt­la­ryn­dan gat­naş­ýar­lar. Her ge­zek­ki ýa­ryş­da tä­ze re­kord­lar ha­sa­ba alyn­ýar. Bu ugur­da­ky soň­ky re­kord hy­taý­ly Ýu­şeng Du­wa de­giş­li. Ýu­şeng Ru­bi­giň kub­ja­ga­zy­ny 3,47 se­kunt­da çö­züp bol­dy. Ozal­ky re­kord 0,75 se­kunt ta­pa­wut bi­len awst­ra­li­ýa­ly Fe­liks Zem­deg­se de­giş­li­di.
Şeý­le-de bol­sa, Zem­degs bu tä­sin tap­ma­ça­ny bir el­de çöz­mek­dä­ki re­kor­dyň eýe­si bol­ma­gyn­da gal­ýar. Ol ba­ry-ýo­gy 6,88 se­kunt­da bir eli bi­len kub­ja­ga­zy düz­me­gi ba­şar­ýar.
Pol­şa­ly Ja­kub Ki­ba kub­ja­ga­zy aýak­la­ry bi­len düz­mek­de re­kor­dyň eýe­si. Mu­nuň üçin Ki­ba 20,57 se­kunt ýe­ter­lik.
Ru­bi­giň kub­ja­ga­zy­ny çöz­mek­de ro­bot­lar adam­lar­dan has ça­la­syn he­re­ket ed­ýär­ler. Bu ugur­da­ky soň­ky re­kord 0,38 se­kunt. Ol şeý­le bir çalt we­lin, göz bi­len gö­rüp bol­ma­ýar.
Nä­çe çyl­şy­rym­ly ýag­daý­da goý­lan hem bol­sa, Ru­bi­giň kub­ja­ga­zy­ny 26 gö­çüm­de çö­züp bol­ýar.
Adat­ça 3×3×3 gör­nü­şin­de hem bol­sa, bu tap­ma­ça­nyň 2×2×2, 4×4×4, 5×5×5, 6×6×6 we 7×7×7 gör­nüş­le­ri hem bar.
Bu­lar­dan baş­ga-da, aňy­ňy kä­mil­leş­dir­ýän bu oý­na­wa­jyň ki­çi ýaş­ly ça­ga­la­ra ni­ýet­le­nen san­lar, harp­lar ýa-da baş­ga şe­kil­ler bi­len be­ze­len gör­nüş­le­ri, şeýle-de bu oý­na­wa­jyň pi­ra­mi­da gör­nü­şi bar. Onuň dört ta­ra­py bol­ýar.
Hä­zi­re çen­li bu oý­na­waç­dan mil­li­on­lar­ça­sy sa­tyl­dy.
Bu tap­ma­ça­ny çöz­mek üçin oý­na­wa­jyň ýa­ny bi­len ýö­ri­te kar­ta ýa-da aý­ra­tyn­lyk­da sa­tyl­ýan ki­tap­ça­lar hem bar. Kub­ja­ga­zyň reňk­le­ri çö­zü­len­den soň­ra gy­zyl-na­rynç, sa­ry-ak we gök-ýa­şyl gör­nüş­de bol­ýar.
Ru­bik kub­ja­ga­zy­ny gys­ga wagt­da çöz­mek üçin il­kin­ji bäs­le­şik 1982-nji ýyl­da Bu­da­peşt­de ge­çi­ril­ýär. ABŞ-nyň Los-An­je­les şä­he­rin­den gat­na­şan wýet­nam­ly Minh Tai tap­ma­ça­ny 22,95 se­kunt­da çö­züp, ýe­ňi­ji bol­ýar. Hä­zir­ki wagt­da has gys­ga wagt­da çö­zül­ýän bu tap­ma­ça­ny gö­zü­ňi da­ňyp çöz­mek, su­wuň aşa­gyn­da de­mi­ňi sak­lap çöz­mek, bir eliň bi­len çöz­mek ýa­ly baş­ga­ça gör­nüş­le­ri hem ge­çi­ril­ýär.