(Erteki)
Bir bar eken, bir ýok eken. Gadym eýýamda bir daýhanyň üç öküzi bar eken. Olaryň biri gara, biri sary, ýene biri bolsa, ala ekeni. Günleriň birinde olar özara maslahat edip: “Eger biz mundan beýläk bu ýerde galsak, eýämiz biziň üçimizi-de azala goşup, tä ölýänçäk ýer sürdürer. Geliň, üçimiz hem gaçyp gideliň!” diýipdirler-de, gijäniň garaňkysynda eýelerine bildirmän, agyldan gaçyp gidipdirler.
Şeýdip, bir tokaýa baryp, mesgen tutupdyrlar.
Otlaşyp ýörkäler, olaryň üstüne on sany ýolbars çozupdyr. Öküzleriň üçüsi hem arkalaryny beýik depä diräp, uzyn hem-de ýiti şahlaryny ýolbarslara gezäp duruberipdir.
Şol wagt ýolbarslaryň biri ýoldaşlaryna ýüzlenip:
– Beýdişip, hemmämiz aç durmalyň. Menden özgäňiz gidiň-de, başga aw awlaberiň! Şu üç öküziň hötdesinden özüm geljek bolaýyn – diýipdir.
Ýolbarslaryň dokuzysy gidip, gür otlugyň içinde bukulypdyr. Öküzler arkaýynlaşyp, hersi öz peýwagtyna otlamaga başlapdyr. Birdenkä, ýeke galan ýolbars garşysyndaky öküziň ýanyna barypdyr.
– Öküz gardaş, biler bolsaň, meni ýoldaşlarym taşlap gitdi. Siz-ä üç, meniň bilen dört bolup, dogan ýaly ýaşabereliň – diýipdir.
Onda öküzler:
– Aý, näme, eger dogrudanam, doganymyz boljak bolsaň, bizem razy. Ýolbars doganymyz barka, mundan beýläk bize hiç kimem azar berip bilmez – diýipdirler.
Günleriň birinde gara öküz şeýle arkaýynlyga salyp, has uzaga otlamaga gidipdir. Şol wagtam hälki ýolbars ala öküz bilen sary öküziň ýanyna baryp:
– Eý, doganlar, şu gara öküziň-ä päli azypdyr, görüň ony, otlamak bahanasy bilen nirelere gidipdir? Bu bolşuna hökman başymyza bir bela getirer. Iň gowusy, eger razy bolsaňyz, men şu gara öküziň çäresini göreýin, ýogsam, soňra ökünenimiziň peýdasy bolmaz – diýipdir.
Ala öküz bilen sary öküz muňa razy bolupdyr.
Ýolbars baryp, sen-men ýok, dessine gara öküzi öldüripdir. Şeýdip, ol bir aýlap dagy gara öküziň etini iýip, hezil edip ýaşapdyr.
Soňra bir gün sary öküz ota gyzygyp, uzaga gidipdir welin, ýolbars derrew ala öküziň ýanyna baryp:
– Görýän welin, munuňam temmisini bermeli bolupdyr öýdýän. Eger razy bolsaň, men-ä şoňam çäresini göräýjek – diýipdir.
Onda ala öküz:
– Bar, şeýdäý! – diýipdir.
Şeýlelikde, ýolbars sary öküzi hem iýipdir.
Günleriň birinde ýolbars ala öküze ýüzlenipdir:
– Eý, akmak, gel bärik! Indi gezek seňki.
Ala öküz geňirgenipdir:
– Eý, ýolbars, hany, sen biziň bilen dogan bolup, ýörmänmidiň näme?!
– Akmak diýsäni, heý, et iýýän ýyrtyjy bilen ot iýýän haýwan dogan bolarmy? Bu zatlar meniň siziň agzyňyzy alardyp, ýeke-ýekeden iýjek bolup, tapyp ýören toslamalarym. Ýogsam, üçiňiz bir bolanyňyzda, biziň onymyza-da aldyrmadyňyz ahyry. Indi bolsa, sen ýeke. Maňa edip biljek zadyň ýok – diýip, munam iýipdir.
Azaşanyň kim aýdar, dogan aýdar, dost aýdar, düşen ýoluň dogry diýip, duşman aýdar has1 aýdar. (Has-içigaralyk).