Häzirki wagtda dünýäniň ilaty 7,9 milliard töweregi. Lukmançylygyň ösmegi, saglygy goraýyş hyzmatlarynyň elýeterli bolmagy adamlaryň ömrüniň dowamlylygyny hem artdyrýar. Germaniýanyň «Statista» şereketi dünýä ilaty barada maglumat ýaýratdy. Soňky onýyllyklaryň dowamynda dünýä ilaty has çalt depginleri bilen artdy. Dünýä ilaty 1999-njy ýylda 6 milliard, 2011-nji ýylda 7 milliard, häzirki wagtda bolsa 7,9 milliarda ýetdi. Ilatyň 59,33 göterimi Aziýada 17,51 göterimi Afrikada, 9,77 göterimi Ýewropada, 8,37 göterimi Günorta Amerikada, 4,73 göterimi Demirgazyk Amerikada we 0,56 göterimi Okeaniýada ýaşaýar.
Maglumata görä, planetamyzyň ilatynyň bir milliardyny 60 ýaşdan uly adamlar emele getirýär. 2021-nji ýylyň maglumatlaryna görä, Ýewropanyň ilatynyň 19 göterimi 65 ýaşdan ýokarydyr. Bu görkeziji Demirgazyk Amerikada 17 göterim, Okeaniýada 13 göterim, Aziýada we Günorta Amerikada 9 göterim, Afrikada 4 göterim.
Germaniýada ýaşy 65-den ýokary bolan ilatyň sany 17,78 milliona ýetýär. Bu görkeziji Italiýada 13,76 million, Fransiýada 13,16 million we Angliýada 12,24 million. BMG-niň maglumatlaryna görä, 1950-2010-njy ýyllar aralygynda ömrüň ortaça dowamlylygy 46-dan 68-e ýetipdir. 2020-nji ýylda bolsa 73,2-ä ýetipdir.
«Statista»-nyň maglumatlaryna görä, dünýä ilatynyň 26 göterimini 15 ýaşdan kiçiler, 10 göterimini 65 ýaşdan ulular emele getirýär. Dünýäniň iň köp ilatly ýurdy bolan Hytaýda 65 ýaşdan uly adamlar ilatyň 11,9 göterimini emele getirýär. Şeýlelikde, 1,4 milliard töweregi ilaty bolan ýurtda 166 million ýaşuly nesil ýaşaýar. Ýaşy 65-den ulularyň sany Hindistanda 84,9 milliona, ABŞ-da 52,76 milliona we Ýaponiýada 35,58 milliona ýetýär.
Ýaponlar iň köp ýaşaýan halk hökmünde öňe saýlanýar. Ýurtda ortaça ýaş 85 ýyl. Bu görkeziji Şweýsariýada 84,25 ýyl, Singapurda 84,07 ýyl we Italiýada 84,01 ýyl.
Dünýäde her 8 adamdan biriniň ýaşy 60-dan ýokary. 2050-nji ýyla çenli ýaşy 65-den ýokary bolanlaryň sany 1,5 milliarda ýeter.
Suwhannazar GOŞAÝEW,
S.A.Nyýazow adyndaky Türkmen oba hojalyk uniwersitetiniň mugallymy.
