Ber­ka­rar döw­le­ti­mi­ziň bag­ty­ýar­lyk döw­rün­de hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň ýur­du­my­zyň at-ab­ra­ýy­nyň ar­şa gal­ma­gy, hal­ky­my­zyň hal-ýag­da­ýy­nyň ýo­kar­lan­ma­gy üçin dur­mu­şa ge­çir­ýän dün­ýä nus­ga­lyk iş­le­ri ra­ýat­la­ry­my­zyň kal­byn­da wa­tan­çy­lyk duý­gu­la­ry­nyň ýo­kar­lan­ma­gy­na oňyn tä­si­ri­ni ýe­tir­ýär.
Türk­men hal­ky­nyň hä­si­ýe­ti­ni esas­lan­dyr­ýan esa­sy duý­gu­la­ry­nyň bi­ri-de onuň wa­tan­sö­ýü­ji­li­gi­dir. Ata Wa­tan, ene top­rak di­ýen dü­şün­je­ler türk­men hal­ky­nyň do­gup-dö­räp aňy­na-kal­by­na or­na­şan mu­kad­des dü­şün­je­ler­dir. Ne­sil­ba­şy­myz Oguz han­dan göz­baş al­ýan bu dü­şün­je­ler bü­tin türk­men hal­ky­nyň ne­sil da­rag­ty­ny gur­şap alyp­dyr. Hal­ky­my­zyň aňyn­da wa­tan­sö­ýü­ji­lik duý­gu­la­ry­nyň ke­ma­la gel­me­gin­de maş­ga­la ter­bi­ýe­si bi­len bir ha­tar­da, ede­bi eser­le­riň hem äh­mi­ýe­ti uly bo­lup­dyr. Her bir maş­ga­la­da Gur­han, na­maz­lyk, du­tar-gy­jak ýa­ly mu­kad­des­lik­ler bi­len bir ha­tar­da “Gö­rog­ly” şa­des­sa­ny­nyň, An­da­ly­byň, Aza­dy­nyň, Mag­tym­gu­ly­nyň şy­gyr­lar di­wa­ny­nyň bol­ma­gy wa­tan­çy­lyk me­se­le­sin­de ede­bi nus­ga­la­ra uly äh­mi­ýet ber­len­di­gi­ni gör­kez­ýär.
Oguz­la­ryň ýa­şa­ýyş-dur­mu­şy ha­kyn­da söh­bet aç­ýan “Oguz­na­ma­lar­da” Oguz han her bir ädim­de ne­sil­le­ri­ne ene top­ra­gy jan-ji­ger­den söý­me­gi, ag­zy­bir, je­bis, ha­lal ýa­şa­ma­gy ne­si­hat ed­ýär.
XV asyr ta­ryh­çy­sy Ýa­zy­jy og­ly Aly­nyň “Oguz­na­ma­sy­nyň” tu­tuş bir bö­lü­mi “Ogu­zyň wes­ýet edip, tö­re gur­du­gy, ah­la­gy we hä­si­ýe­ti, mü­bä­rek di­lin­den çy­kan hem-de onuň aý­dan tym­sal­la­ry we hik­met­li söz­le­ri” at­lan­dy­ryl­ýar. On­da il­kin­ji orun­da yn­san­per­wer­li­gi goý­ýan Oguz han şeý­le ne­si­hat ed­ýär: “Eý, me­niň ogul­la­rym we ji­ger­bent­le­rim, diň­läň, si­ze ber­jek öwüt­le­ri­mi we ne­si­hat­la­ry­my jan gu­la­gy bi­len eşi­diň we yh­las bi­len diň­läp, ony özü­ňi­ze bagt we döw­let sa­ýyp, onuň bi­len amal ediň! Og­lan­la­ry­ňy­za, per­zent­le­ri­ňi­ze, bo­ýu­ňy­za we uru­gy­ňy­za da­gy me­niň sö­zü­mi, öwüt­le­ri­mi we ne­si­hat­la­ry­my ýe­ti­riň! Ola­ram şol ne­si­hat­la­ry amal edip, dö­wür dön­dü­gi­çe, dün­ýä dur­du­gy­ça per­zent­le­ri­ne we ne­sil­le­ri­ne ýe­tir­sin­ler. Eger urug­la­ry­ňyz we boý­la­ry­ňyz gi­ňe­lip, bu öwüt­ler bi­len amal et­se­ler, dün­ýä ýurt­la­ry­na pa­ty­şa bo­lup, hiç bir duş­man olar­dan üs­tün bol­maz­lar! Ene top­ra­gy jan-dil­den söý­se­ňiz, dog­ru­çyl, ha­lal, päk ýa­şa­sa­ňyz, rys­ga­ly­ňyz ke­mel­mez. Ag­zy­ňyz bir bol­sun, şon­da siz uly döw­le­te ýe­ter­si­ňiz!”.
“Gor­kut ata”, “Gö­rog­ly” şa­des­san­la­ry hem wa­tan­sö­ýü­ji­li­giň be­ýik nus­ga­la­ry­dyr. “Gor­kut ata” şa­des­sa­nyn­da il sy­lag­ly Gor­kut dä­de haý­sy oba, haý­sy ken­de bar­sa, ag­zy­bir­li­gi ün­dew ed­ýär. Tu­tuş halk bol­sa, onuň ün­dew­le­ri­ne eýer­ýär.
“Gö­rog­ly” şa­des­sa­nyn­da-da bu ýag­daý aý­dyň su­rat­lan­dy­ryl­ýar. Jy­ga­ly beg Röw­şe­niň ça­ga­ly­gyn­dan yn­san­per­wer, wa­tan­sö­ýü­ji, il der­di­ne ýa­raý­jy, kä­mil yn­san bo­lup ýe­tiş­me­gi ug­run­da ala­da­la­nyp şeý­le diý­ýär:
Ýal­ňyz ba­lam, al­gyn pen­dim,
Ýur­duň terk edi­ji bol­ma!
Özüň­den gaý­ry na­mar­dyň
Min­ne­tin çe­ki­ji bol­ma!
Röw­şen pä­him­dar ata­sy­nyň ber­ýän öwüt-ün­dew­le­ri­ni he­mi­şe­lik dur­muş ýö­rel­ge­si­ne öwür­ýär. Kä­mil çy­kan­soň, per­zen­di Öwe­ze ata-ba­ba­dan gel­ýän de­ger­li mas­la­hat­la­ry be­rip, il-ýur­duň eziz­li­gi­ni onuň gur­sa­gy­na guý­ýar:
Ba­har bo­lup, bar­ça um­man jo­şan­da,
Kyrk ýi­git­ler bi­len dag­dan aşaň­da,
Pir­ler me­det be­rer gy­lyç­la­şaň­da,
Bal­kan deg­re­sin­de iliň, Öwez jan.
Gün­do­ga­ryň be­ýik akyl­da­ry Mag­tym­gu­ly Py­ra­gy­nyň dö­re­di­ji­li­gin­de wa­tan­çy­lyk te­ma­sy uly orun tut­ýar. Şa­hy­ryň li­ri­ki gah­ry­ma­ny­nyň bag­ry top­ra­k bi­len ba­da­şan. Ol sä­hel sa­lym top­ra­gyn­dan aý­ry­lan­da hem, oňa ýet­me­giň ar­zu­wyn­da ýa­şa­ýar:
Möw­lam, ýe­tir mes­ge­ni­me, ýur­du­ma,
Ýü­züm düş­sün ars­la­ny­ma, gur­du­ma,
Mag­tym­gu­ly aý­dar, me­niň der­di­me,
Dün­ýä­niň te­bi­bi – Luk­man şy­pa ber!
Wa­tan­çy­lyk te­ma­sy mäh­ri­ban Ar­ka­da­gy­my­zyň dö­wet ga­la­my­n­dan çy­kan eser­le­ri­niň äh­li­si­niň için­den eriş-ar­gaç bo­lup geç­ýär. Me­se­lem, Milli Liderimiziň ka­ka­sy Mä­lik­gu­ly Berdimuhamedowyň dur­muş ýo­ly ha­kyn­da gür­rüň ber­ýän “Döw­let gu­şy” ro­ma­nyn­da bu te­ma uly orun tut­ýar. Eser­de Wa­ta­ny, hal­ky, ata-enä­ni eziz­le­mek, söý­mek, mak­sa­da ok­gun­ly­lyk, ru­hu­be­lent­lik ýa­ly sy­pat­lar be­ýan edil­ýär. Ýaş Mä­lik­gu­ly kakasy ur­şa gi­den­soň, maş­ga­la­nyň jo­gap­kär­çi­li­gi­ni öz üs­tü­ne al­ýar we bu ýü­ki gaý­duw­syz­lyk bi­len çek­ýär. Il-gü­nüň pa­ra­hat dur­mu­şy, mu­kad­des Wa­ta­na bo­lan çäk­siz söý­gi he­mi­şe onuň kal­by­ny eýe­läp dur­ýar.
Mil­li Li­de­ri­mi­ziň go­laý­da bag­ty­ýar ra­ýat­la­ry­my­za sow­gat eden “Mert­ler Wa­ta­ny beý­geld­ýär” at­ly aja­ýyp ki­ta­byn­da Türk­me­nis­ta­nyň Ýa­rag­ly Güýç­le­ri­niň alyp bar­ýan iş­le­ri­ne yl­my taý­dan har­by-ta­ry­hy sel­jer­me be­ril­ýär. Wa­tan­çy­lyk te­ma­sy türk­men ede­bi­ýa­ty­nyň he­mi­şe­lik te­ma­sy­dyr. Şeý­le maz­mun­ly eser­le­ri öw­ren­mek ýaş­la­ryň kal­byn­da wa­tan­sö­ýü­ji­lik sy­pat­la­ry­nyň ke­ma­la gel­me­gin­de uly äh­mi­ýe­te eýe­dir.

Ar­zy­gül GEL­DI­ÝE­WA,
Aş­ga­bat şä­he­rin­dä­ki 105-nji or­ta mek­de­biň mu­gal­ly­my.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА