Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Gurbanguly Berdimuhamedowyň pa­ra­sat­ly, öň­dengö­rü­ji­lik­li içe­ri hem-de da­şa­ry sy­ýa­sa­ty ne­ti­je­sin­de, mer­da­na hal­ky­myz ag­zy­bir, asu­da, aba­dan dur­muş­da ýa­şa­ýar. Yn­ha, ber­ka­rar döw­le­ti­mi­ziň er­ka­na­ly­gy­ny, hal­ky­my­zyň goň­şu­la­ry, dün­ýä halk­la­ry bi­len dost-do­gan bo­lup, ýa­şa­ýan­dy­gy­ny ja­ha­na jar ed­ýän ba­ky ju­wan Now­ru­zy­myz hem ýe­tip gel­di. Di­ýa­ry­myz­da bu aja­ýyp baý­ram ga­dy­my dö­wür­ler­den bä­ri tä­ze­le­ni­şiň baýramy hök­mün­de uly da­ba­ra bi­len bel­le­nil­ýär.
2009-njy ýy­lyň 30-njy sent­ýab­ryn­da 24 döw­le­tiň gol­da­ma­gyn­da Now­ruz baý­ra­my ÝU­NES­KO-nyň Adam­za­dyň mad­dy däl me­de­ni mi­ra­sy­nyň sa­na­wy­na gi­ri­zil­di. Türk­me­nis­ta­nyň, Tür­ki­ýä­niň, Azer­baý­ja­nyň, Öz­be­gis­ta­nyň, Ga­za­gys­ta­nyň, Ow­ga­nys­ta­nyň, Eý­ra­nyň, Tä­ji­gis­ta­nyň hyz­mat­daş­ly­gy we tek­lip et­me­gi ne­ti­je­sin­de bol­sa, 2010-njy ýy­lyň few­ral aýyn­da Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­ma­sy­nyň Baş As­samb­le­ýa­sy­nyň 64-nji mej­li­sin­de her ýy­lyň 21-nji mar­ty­ny “Hal­ka­ra Now­ruz gü­ni” di­ýip yg­lan et­mek ba­ra­da ýö­ri­te Re­zol­ýu­si­ýa ka­bul edil­di. 2016-njy ýy­lyň de­kab­ryn­da bol­sa, BMG-niň bi­lim, ylym we me­de­ni­ýet me­se­le­le­ri bo­ýun­ça gu­ra­ma­sy (ÝU­NE­KO) türk­men ta­ra­py­na Now­ruz baý­ra­my­nyň adam­za­dyň mad­dy däl me­de­ni mi­ra­sy­na go­şu­lan­dy­gy ba­ra­da­ky şa­ha­dat­na­ma­ny ug­rat­dy.
Now­ruz baý­ra­my­nyň bel­le­nil­me­gi, esa­san, te­bi­gat bi­len bag­la­ny­şyk­ly­dyr. Now­ruz pars di­lin­den söz­me-söz ter­ji­me edi­len­de “tä­ze gün” diý­mek­li­gi aň­lad­ýar. Mil­le­tiň ru­hu­na siň­ýän mu­kad­des­lik­le­riň ba­ky­ly­ga öw­rü­li­şi ýa­ly, Now­ruz hem dür­li halk­la­ryň dur­mu­şyn­da ymyk­ly orun tu­tup­dyr. Şo­ňa gö­rä-de, ta­ry­hy dö­wür­ler­den bä­ri Now­ruz baý­ra­my tä­ze­le­ni­şiň, tä­ze gü­nüň buş­luk­çy­sy hök­mün­de gaý­ta­dan di­kel­di­len mil­li baý­ram­la­ry­my­zyň bi­ri­ne öw­rül­di.
Now­ruz baý­ra­my­nyň esa­syn­da Aý, Gü­nüň he­re­ke­ti, ýy­lyň, pa­syl­la­ryň, aý­la­ryň ka­nu­na­la­ýyk ça­lyş­ma­sy, gi­je-gün­di­ziň deň­leş­me­si ýa­tan­dyr. Her ýy­lyň mart aýy­nyň 21-ine gi­je-gün­di­ziň deň­leş­ýän­di­gi­ni ata-ba­ba­la­ry­myz iň ga­dy­my dö­wür­ler­de anyk­lap­dyr­lar. Or­ta asyr­lar­da bu ast­ro­no­mik ha­dy­sa Gün­do­ga­ryň bel­li akyl­dar­la­ry Abu Reý­han al-Bi­ru­ny, Abul Ka­sym Fer­döw­si, Omar Haý­ýam we beý­le­ki­ler ta­ra­pyn­dan tas­syk­la­nyp­dyr. Tür­ki halk­la­ryň ru­hy-me­de­ni mi­ra­sy­nyň baý­ram­çy­ly­gy­nyň di­ňe ýer bi­len däl-de, ýyl­dyz­lar bi­le­nem bag­la­ny­şy­gy ba­ra­da Omar Haý­ýam “Now­ruz­na­ma” ese­rin­de: “Now­ru­zyň dö­re­me­gi­ne se­bäp bo­lan ýag­daý mä­lim bol­şy ýa­ly, Gün öz oku­nyň da­şyn­dan iki aý­law ed­ýär. Ýag­ny ola­ryň bi­rin­de Gün her 365 gün­den we 6 sa­gat­dan, ta­kyk mi­nut­ma-mi­nut özü­niň ozal terk edip, çy­kyp gi­den Gu­zy ýyl­dyz­lar top­lu­my­nyň gi­ňiş­li­gi­ne do­la­nyp gel­ýär” di­ýip ýaz­ýar. Şeý­le hem ata-ba­ba­la­ry­my­zyň dur­mu­şy däp-des­su­ry ba­ra­da mag­lu­mat be­ril­ýän bu eser­de, Now­ruz­da gö­ger­ýän sün­bül­ler ha­kyn­da: “Eger sün­bül dik we en­di­gan ös­se, şol ýy­lyň ha­syl­ly bol­jak­dy­gy­nyň ala­ma­ty, eger sün­bül gy­şar­sa we en­di­gan ös­me­se, ýy­lyň ha­syl­ly­ly­gy­nyň pes bol­jak­dy­gy­nyň ala­ma­ty” di­ýil­ýär. Ata-ba­ba­la­ry­myz baý­ram­çy­lyk gün­le­rin­dä­ki ho­wa ýag­da­ýy­na se­re­dip, şol ýyl ha­syl­ly­ly­gyň nä­hi­li bol­jak­dy­gy­ny anyk­la­ma­gy-da ba­şa­ryp­dyr­lar. Ga­dym­dan gel­ýän dü­şün­jä gö­rä, Now­ruz­da “Gy­şyň tog­sa­ny do­lup, ýa­zyň bos­sa­ny gel­ýär” di­ýip, ha­sap edil­ýär. Now­ruz ba­ra­da­ky asyr­lar­bo­ýy do­wam edip gel­ýän yrym-ynanç­la­ryň, däp-des­sur­la­ryň alym­lar ta­ra­pyn­dan aý­dyl­ýan yl­my mag­lu­mat­la­ryň äh­li­si hem adam­za­dyň te­bi­ga­ta bo­lan ýa­kyn­ly­gy­ny ala­mat­lan­dyr­ýar.
Mer­da­na hal­ky­myz Now­ruz baý­ra­my­ny ga­dym­dan gel­ýän aja­ýyp däp-des­sur­la­ry ýe­ri­ne ýe­ti­rip, şat­lyk-şow­hun­ly gar­şy­la­ýar. Now­ruz­da ga­dym­dan bä­ri ada­ta öw­rü­len däp­le­riň bi­rem se­me­ni bi­şir­mek­dir, ol Äşe-Pat­ma­nyň aşy ha­sap edi­lip­dir. Se­me­ni­ni il ara­syn­da ab­raý­dan peý­da­lan­ýan aýal-gyz­lar taý­ýar­lap­dyr­lar. Olar bug­da­ýyň dä­ne­si­ni 7 gün­läp, Gü­nüň aşa­gyn­da sak­lap şi­ne­led­ýär­ler, soň­ra ony ýen­jip, er­gi­niň üs­tü­ne un go­şup, tä go­ýy to­şap bol­ýan­ça gaý­nad­ýar­lar. Taý­ýar bo­lan se­me­ni­ni en­tek hiç kim dat­man­ka, ga­za­nyň gu­lak­la­ry­na duz se­pip, ga­pa­gy­ny hem ça­la­ja açyp, bir gi­je go­ýar­lar. Er­te­si ga­za­nyň ga­pa­gy­ny il­ki kim aç­sa, şol ada­myň hem se­me­ni­niň ýü­zün­de Mu­ham­met py­gam­be­riň gy­zy Äşe-Pat­ma­nyň bäş bar­ma­gy­nyň yzy­ny gör­ýän­li­gi hak­da­ky pi­kir halk ara­sy­na ýaý­rap­dyr. Ta­ýýar bo­lan se­me­ni goň­şy-go­lam­la­ra paý­la­nyl­ýar. Gör­şü­miz ýa­ly, her Now­ruz­da üý­şüp se­me­ni bi­şir­me­giň, ony uly il bo­lup, paý­laş­ma­gyň baş mak­sa­dy Tä­ze ýyl­da bol ha­sy­ly, ýurt aba­dan­çy­ly­gy­ny, ag­zy­bir­li­gi ar­zuw­la­mak eken.
Mil­li Li­de­ri­mi­ziň ýa­kyn­dan ala­da et­me­gi bi­len soň­ky ýyl­lar­da mäh­ri­ban Di­ýa­ry­myz­da uly şa­ga­laň-şow­hun bi­len ge­çi­ril­ýän Hal­ka­ra Now­ruz baý­ra­my tä­ze ma­ny-maz­mu­na eýe bol­dy. Pas­ly-ba­ha­ryň jo­şa ge­len gün­le­rin­de Now­ruz baý­ra­my­nyň Ahal we­la­ýa­ty­nyň Änew şä­her­i­niň gü­nor­ta­syn­da­ky göm-gök ba­ýyr­lyk­da ýur­du­my­zyň äh­li kün­jek­le­rin­den, goň­şy döw­let­ler­den ge­len en­çe­me aý­dym-saz an­sambl­la­ry­nyň, tans­çy­lar to­par­la­ry­nyň, be­dew at­la­ra at­la­nan ji­git­le­riň, ak ma­ýa­ly ke­je­bä­niň ýa­ny bi­len gel­ýän şa­dy­ýan ge­lin-gyz­la­ryň gat­naş­ma­gyn­da ge­çi­ril­me­gi bu uly da­ba­ra­nyň il ag­zy­bir­li­gi­niň, do­gan­lyk-dost­lu­gyň has-da pug­ta­lan­ma­gy­nyň çä­re­si­ne öw­rül­me­gi­ne ge­tir­di.
Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň gol çe­ken Ka­ra­ry­na la­ýyk­lyk­da, bu ýaý­la­da her ýyl ge­çi­ril­ýän bu aja­ýyp çä­rä gat­na­şy­jy­lar üçin ýüz­ler­çe to­ma­şa­çy ýer­leş­ýän aja­ýyp türk­men öýü­niň gu­rul­ýan­dy­gy bag­ty­ýar ra­ýat­la­ry­myz­da uly buý­sanç dö­red­ýär. Diý­mek, bu şa­dy­ýan baý­ra­myň ge­le­jek­ki ýyl­lar­da-da do­gan­lyk-dost­lu­gyň, sy­ýa­sy, yk­dy­sa­dy, me­de­ni gat­na­şyk­la­ryň bar­ha pug­ta­lan­ma­gy­na hyz­mat et­jek­di­gi­ne ar­ka­ýyn bil bag­lap bi­le­ris.
Goý, bu ga­dy­my baý­ram­çy­ly­gyň bü­tin dün­ýä­de meş­hur bol­ma­gy­ny ga­za­nan, mil­li ru­hy-me­de­ni gym­mat­lyk­la­ry­my­zy öw­ren­mä­ge we tä­ze rö­wüş­de ös­dür­mä­ge giň müm­kin­çi­lik­le­ri dö­re­den Ar­ka­dag Pre­zi­den­ti­mi­ziň ja­ny sag, öm­ri uzak bol­sun! Il-ýurt bäh­bit­li be­lent tu­tum­ly iş­le­ri he­mi­şe uly ro­waç­lyk­la­ra bes­len­sin!
Abat Ber­di­ýe­wa,
Türk­men döw­let ulag we ara­gat­na­şyk
ins­ti­tu­ty­nyň mu­gal­ly­my.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА