Bü­lent özü­ne ba­kyp du­ran ada­ma bi­per­waý ga­ra­dy. Onuň el­li ýaş­la ça­lym ed­ýän keş­bi beý­le kişä as­la meň­ze­me­ýär­di. Eşik­le­ri bi­raz kö­neli­şen­di­gi­ne ga­ra­maz­dan, tä­miz­di. Sy­na­sy sag­dyn­dy. Bü­lent: ”Tut ýa­ly sag­dyn, gaý­ratly iş­le­me­li ha­ly­na di­leg­çi­lik edip ýör. Hä­li gö­rüp otur­saň, men­de­nem pul­lu­dyr bi” di­ýip, için­den pi­kir öwür­di. On­su­zam öz der­di özü­ne ýe­tik Bü­lent ýaň­sy­ly äheň­de gar­şy­da­şyn­dan so­ra­dy:
– Çö­rek pu­ly ge­rek­mi sa­ňa?
– Ýok, ma­ňa şo­ko­lad al­ma­ga pul ge­rek.
Bü­len­diň ga­ha­ry geňga­ly­jy­lyk­ly na­za­ra öw­rül­di. Ol: “Gör-le, mu­ny! Ýaň­sa al­ma­ga ök­de­läp gi­deniň söz ur­şam baş­ga­ça-da” di­ýip, içi­ni gep­let­di.
– Çö­rek al­ma­ga pul ta­pyp bil­me­dik ha­ly­ňa göw­nüň şo­ko­lad is­le­ýä­mi?!
– Ýok, biz çö­re­gi­miz bol­ma­dyk ýag­da­ýyn­da kä­şir­li­je pa­law iý­ýäs. Olam ýok bol­sa, aç oňaý­ýas.
Bü­lent ýa­şu­ly­nyň aýd­ýan­la­ry­nyň ha­ky­kat­dy­gy­na-da, ýaň­sy­la­ma­dy­gy­na-da düşünip bil­me­di.
– On­da, bu gün gar­ny­ňyz dok bo­lan­soň, göw­nü­ňiz süý­ji ta­gam küý­se­di­mi?!
– Ga­ry­byň nä­me göw­ni bar, je­nap, on­da küý­seg bo­lar ýa­ly. Bu gün aýa­ly­myň dog­lan gü­ni. Oňa şo­ko­lad el­te­sim gel­di-de…
– Dog­lan gün­ler­de tort alyn­ýar däl­mi?
– Ol diý­ýä­ni­ňiz bar­ly­la­la­ra mah­sus. Aýa­lym bi­len otuz ýyl bä­ri ýa­şa­şyp ýö­rün. Bir ge­ze­gem tort el­tip bil­me­dim, ýö­ne şo­ko­lad al­ýan. Aýa­lym şo­ko­la­dy ga­ty gowy görýär.
Ýa­şu­ly­nyň aýd­ýan­la­ry Bü­len­diň ün­sü­ni çek­di.
Bü­lent ag­şam çag­la­ry, aýa­ly bi­len da­wa­la­şyp, ga­py­ny bat­ly ýa­pyp gaý­dyp­dy. Uzak ýo­la ug­ra­ýan ýo­da­sy bi­len de­ňiz ke­na­ry­na gel­di. De­ňiz aza­jy­gam bol­sa, onuň kal­by­na giň­lik ber­di. Tol­kun­la­ryň se­si ony bi­raz kö­şeş­dir­di. Ýa­şu­ly bi­len edi­len gür­rüň­ler onuň ün­sü­ni sow­dy.
– Jü­biň­de şo­ko­lad­ja­gaz al­ma­ga-da pul ýok­my?
Bü­len­diň so­wa­ly gar­şy­da­şy­nyň jü­bü­le­ri­ni çö­wür­me­gi­ne se­bäp bol­dy. Ki­se­sin­den pas­port­dan baş­ga zat çyk­ma­dy.
– Men di­leg­çi däl, ýö­ne bel­li bir işiň ba­şy­ny tu­tup bi­le­mok. Pot­rat­çy­lyk ed­ýän, nä­hi­li iş bol­sa-da edi­ber­ýän.
Bü­lent oňa otu­ran otur­gy­jyn­dan ýer gör­kez­di.
– Otu­ryň, az-kem dert­le­şe­liň?!
Ýa­şu­ly çe­ki­ne-çe­ki­ne, ýyg­ra­lyk bi­len otur­dy.
– Karz so­ra­ma­ga ga­ryn­da­şyň ýa dos­tuň, iň bol­man­da, goň­şyň ýok­my se­niň?
– Bar, je­nap. Ýö­ne ola­ry­ňam ga­za­nan­la­ry öz­le­ri­ne ge­rek­dir-ä.
– Di­leg­çi­lik edip sow­gat el­ter ýa­ly, aýa­ly­ňy şeý­le söý­ýäň­mi sen?!
– Ony söz bi­len be­ýan edip bol­ma­jak de­re­je­de söý­ýän. Aýa­lym me­niň öm­rü­miň otuz ýy­ly­ny nur­lan­dy­ryp gel­ýär-ä.
– Söý­gi… Otuz ýyl­lyk söý­gi. “Söý­gü­niň öm­ri üç ýyl” di­ýip eşi­dip­dim men-ä. Sen we­li, otuz ýy­lyň gür­rü­ňi­ni ed­ýäň. Me­ni haý­ran gal­dyr­dyň.
– Ha­wa, ýyl­lar geç­di­gi­çe, ol me­niň özü­ne bo­lan söý­gi­mi has art­dyr­dy.
– On­da, aýt­sa­ňyz­laň, bag­tyň sy­ry nä­me­de? Gör­ýän we­li, siz “bag­tyň ha­sa­by­ny” ta­pa­na meň­ze­ýä­ňiz.
– Men-ä, dog­ru­sy, beý­le ha­sa­by-ha bil­ýän däl­di­rin.
– “Ha­sap” diý­sem, siz ha­sap sa­pa­gyn­da­ky ýa­ly çyl­şy­rym­ly ha­sap­dyr öýt­mäň. Yn­ha men aýa­lym bi­len al­ty ýyl bä­ri ýa­şa­şyp ýö­rün. Sö­ý­şüp maş­ga­la gur­duk, ýö­ne men bagt­ly däl. Onuň bi­len hä­li-şin­di da­wa-jen­jel ediş­ýäs. Ýa­ňy, iki sa­gat mun­dan öň öýü­miň ga­py­sy­ny bat­ly ýa­pyp gaýt­dym. Öýü­miz, ma­şy­ny­myz, işi­miz, mah­la­sy, hem­me za­dy­myz bar. Ýö­ne biz bagt­ly däl. Gör, se­niň hiç za­dyň ýok, ýö­ne sen bagt­ly adam. Ýa bi­zi şu ýag­da­ýa sa­lan pul­mu­ka?!
– Siz me­niň hiç bir za­dy­myň ýok­du­gy­ny aýd­ýa­ňyz. Ýok, as­la beý­le däl, bi­zi­ňem hem­me za­dymyz bar. Aýa­lym – me­niň bar baý­ly­gym, söý­gü­lim, dos­tum, ömür ýol­da­şym. Dün­ýe­de öm­rü­ňi bag­lan yn­sa­nyň­dan gym­mat­ly nä­me bo­lup bi­ler?! Si­ziň: “Öý, ma­şyn, iş – hem­me za­dy­myz bar” diý­ýä­ni­ňiz, as­lyn­da, çyn söý­gi­niň ýa­nyn­da hiç za­dam däl­dir.
– Beý­le diý­mäň, aýa­lym şol baý­ly­gyň için­de-de şi­ka­ýat ed­ýär-ä. Ga­ryp da­gy bo­lan bol­sam, kim bil­ýär, bir­ma­hal aý­ry­ly­şyp gi­der­di.
– Je­nap, ze­nan­la­ryň ýag­da­ýy­na dü­şün­me­ýän eke­ni­ňiz. Hiç bir ze­nan hem ka­şaň jaý­da ýa­şap, dür­li-dü­men iýe­ni bi­len, bagt­ly bo­lup bil­mez. Ze­nan adam­sy üçin özü­niň hem­me zat­dan be­lent­di­gi­ni du­ýan ha­la­tyn­da bagt­ly­dyr.
– Si­ziň bagt­ly­dy­gy­ňy­zyň sy­ry şon­da­my?
– Bo­lup bi­ler. Dog­ru­sy, aýa­ly­ma gym­matba­ha­ly zat­lary sow­gat be­rip bi­le­mok. Ýö­ne me­niň üçin nä­hi­li gym­mat­ly­dy­gy­ny oňa hä­li-şin­di ýaň­zyd­ýan. Olam şo­nuň üçin özü­ni örän bagt­ly saý­ýar.
– Ony nä­hi­li ba­şar­ýa­ňyz?
– “Eý­je­jik gyz­ja­ga­zy” söý­mek bi­len.
– “Eý­je­jik gyz­ja­ga­z” diý­ýä­ni­ňiz kim?
– Nä­çe ýa­şan­dy­gy­na ga­ra­maz­dan, ze­nan­la­ryň iç­ki dün­ýä­sin­de he­mi­şe ça­ga­ly­gy­na gal­jak “ki­çi­jik gyz­ja­gaz” ýa­şa­ýar. Şol “gyz­ja­ga­zy” nä­çe söý­dü­giň­çe, söý­gü­le­di­giň­çe ze­na­nam bag­ty­ýar bol­ýar.
– O nä­hi­li?!
– Oý­la­nyp gö­rüň, ça­ga­lar nä­mä­ni ha­la­ýar, ylaý­ta-da, gyz­ja­gaz­lar? Olar el­my­da­ma my­la­kat­ly bol­ma­gy­ňy, öz­le­ri­ne üns be­ril­me­gi­ni is­le­ýän­dir. Olar eý­je­jik­dik­le­ri­ni eşit­mä­ge döw­ta­lap bol­ýar­lar. Öz­le­ri­ne pe­ri hök­mün­de ga­ral­ma­gy­ny is­le­ýär­ler. Ga­ra­şyl­ma­dyk sow­gat süý­ji ar­zuw­la­ry­nyň bi­ri­dir. Sö­ýül­mek, sö­ýül­ýän­di­gi­ni bil­mek – olar üçin lez­zet­li, şeý­le däl­mi?!
– Dog­ry aýd­ýaň. Me­ni­ňem Aý­lin at­ly dört ýaş­ly­ja gy­zym bar we­li, ag­şam­la­ry­na boý­nu­ma bö­küp: “Ka­ka jan, me­ni go­wy gör­ýäň­mi?” di­ýip so­ra­ýar. Tä­ze ly­bas geý­se da­gy da­şym­dan aý­la­nar ýö­rer, eger üns ber­me­sem: “Ka­ka, owa­dan bo­lup­dy­ryn­my?” di­ýip so­rar. Owa­dan ge­l­şen­di­gi­ni aýd­ýan we­li, göw­ni açyl­ýar.
– Ine, ze­nan­lar ömürbo­ýy şu söz­le­ri eşit­mek is­le­ýär. Men-ä el­li ýaş­ly aýa­ly­ma-da şol söz­le­ri aýd­ýan. Oňa “na­şy­jam ” di­ýip ýüz­len­ýän.
– Hiç hi­li da­wa edip gör­me­di­ňiz­mi?
– Da­wa – maş­ga­la dur­mu­şy­nyň du­zy, ta­ga­my ýa­ly bir zat. Ara­syn­da da­wa ed­ýän ýer­ler­imi­zem bol­ýar, ýö­ne öý­ke­le­şip ýa­raş­ma­gyň lez­ze­ti bir baş­ga­dyr. Aýa­lym örän öz­di­ýen­li. Onuň bi­len ýa­raş­mak üçin ed­ýän he­re­ket­le­rim­den lez­zet al­ýan.
– Me­niň gel­nim bol­sa, örän ag­ras. Onuň iç­ki dün­ýä­sin­de “gyz­ja­gaz” bar-a meň­zä­nog-a.
– Gyz maş­ga­la ulal­dy­gy­ça söý­gi­ni, ün­si ta­lap et­mä­ge ejap ed­ýär. Is­le ag­ras bol­sun, is­le ýa­şy dur­gu­şan bol­sun, ba­ry­bir olar­da “ki­çi­jik gyz­ja­gaz” ýa­şa­ýar. Mah­la­sy, şol “gyz­ja­ga­zyň” göw­nü­ni aw­la­ma­gyň ala­da­sy­ny et! Ony al­da­ma, ýog­sa, sa­ňa bo­lan yna­myn­dan mah­rum ga­lar­syň. On­soň ol se­niň her bir he­re­ke­ti­ňe şüb­he bi­len ga­rar. Gyz­ja­gaz­lar tiz şat­la­nyş­la­ry ýa­ly, çal­tam öý­ke­le­ýär­ler. Olar nä­zik­dir­ler.
– Aý­dan­la­ry­ňy hök­man edip gö­re­rin, ýö­ne yzy­gi­derli et­je­kdigime özü­me yna­mym ýok. Kä­wagt iş­le­rim se­bäp­li öýe giç gel­ýän, üs­te­si­ne-de ýa­daw bol­ýan.
– Bu aýd­ýan­la­ryň ba­ha­na. Ola­ry be­gen­dir­mek kyn däl, köp­lenç bir­ki sö­zü­ňem ýe­terlik bol­ýar. Se­niň ujyp­syz hoş sö­züň üçin ol sa­ňa um­ma­syz zat­la­ry ba­gyş eder. Ra­hat­ly­gyň, dynç al­ma­gyň üçin ala­da eder. Aýa­ly bet­bag­tyň özi bagt­ly bo­lup bil­mez. Bagt­ly bo­la­syň gel­ýän bol­sa, il­ki aýa­ly­ňy bag­ty­ýar et­me­li. Pi­kir­le­nip gör, bet­bagt, zol-zol iňir­de­ýän adam bi­len ýo­la çyk­saň, ýol alyp bi­ler­miň?!
– Sen mam­la, ýö­ne me­nem maş­ga­lam üçin iş­läp ýa­da­ýan-da.
– Ýe­ne pul, ýe­ne beý­le­ki se­bäp­ler. Dog­ry, pul – mö­hüm se­riş­de. Ýö­ne ol wagt­la­ýyn. Ze­nan­la­ryň sow­ga­dy ha­la­ma­ýa­ny ýok, ýag­da­ýyň bol­du­gyn­dan al­ma­ly, em­ma sow­gat bi­len ola­ryň bagt­ly bo­la­ry­na ga­raş­ma­ly däl. Sow­ga­dy­ňa söý­gi­ňi gat­ma­saň, onuň ma­ny­sy ýok­dur. Me­niň-ä öm­rüm­de hiç ha­ça­nam köp muk­dar­da pu­lum bol­man­dy. Dür­li ýer­lerde gün­lük­çi bo­lup iş­le­dim, şo­ňa gö­rä-de ýa­şa­dyk. Aç ýa­tan gün­le­ri­mi­zem bol­dy. Dog­ry, aýa­ly­ma ysyr­ga alyp bil­me­dim, ýö­ne gu­lak­la­ry söý­gi söz­le­rim­den gan­dy. Boý­nu­na zyn­jyr da­kyp bil­me­se­mem, po­sa­la­ry­my zyn­jyr edip dak­dym – diý­di-de, ýa­şu­ly ýe­rin­den tur­dy.
– Rug­sat ber­seň, men ýö­rä­ýin, aýa­lym ala­da eder. Se­nem in­di öýü­ňe gaýt-da, “gyz­ja­ga­zyň” göw­nü­ni aw­la, bel­ki-de, ol ag­lap otu­ran­dyr.
Bü­lent ýe­rin­den tur­dy-da, ýa­şu­ly­nyň eli­ni mä­hir­li gys­dy.
– Si­ziň bi­len ta­nyş bo­la­ny­ma örän şat.
Bü­lent ýa­şu­ly­nyň el­le­ri­ni goý­ber­di-de, gol­tu­gy­na gi­rip, gar­şy­da­ky tort dü­ka­ny­ny üm­le­di:
– Ýö­rüň, aýa­ly­ňyz üçin tort ala­lyň!
Ýa­şu­ly il­kin­ji ge­zek aýa­ly­na tort elt­jek­di­gi üçin uçur­syz be­gen­di. Dü­kan­dan çy­kyp, öýü­ne ta­rap ýo­la düş­di. Bü­lent bol­sa, aýa­ly­na dür­li gör­nüş­li mi­we­ler al­dy. Ol öýü­ne gi­ren ba­dy­na ag­la­mak­dan göz­le­ri çi­şip gi­den aýa­ly­nyň na­har­ha­na­da suw içip otu­ra­ny­ny gör­di. Bü­lent se­si­ni çy­kar­man mi­we­le­ri ýuw­dy-da, aýa­ly­nyň öňün­de goý­dy.
– Yn­ha, bu­lar dün­ýä­de bag­ty çü­wen mi­we­ler.
In­ji se­si­ni çy­kar­ma­dy.
– “Nä­me üçin?” di­ýip so­ra-da!
In­ji ga­har­ly hal­da: “Nä­me üçin?” di­ýip so­ra­dy.
– Çün­ki, bu mi­we­ler dün­ýä­niň iň gö­zel, iň mäh­rem ze­na­ny­nyň ne­si­be­si.
In­ji geň gal­dy. Şol bir­wag­tyň özün­de-de onuň öň­ki ga­zap­ly ga­raý­şy bi­raz ýum­şa­dy.
– Bu­lar se­niň üçin! Se­niň iň go­wy gör­ýän mi­we­le­riň.
– Me­ni geň gal­dyr­dyň. El­my­da­ma öz ha­la­ýan mi­we­le­ri­ňi al­ýar­dyň, me­niň haý­sy mi­we­le­ri ha­la­ýan­dy­gy­my bil­ýän eke­niň-ä. As­lyn­da, sen­den ga­raş­ýan zat­la­ry­myň bi­ri hem şol­dy. Ýö­ne in­di bu sow­ga­dyň me­niň üçin äh­mi­ýe­ti ýok. Çün­ki sen­den ga­ty gör­düm. Alan mi­we­le­riň bi­len öý­käm ýa­zyl­maz.
– Göw­nü­ňe de­ge­nim üçin ba­gyş­la! – diý­di-de, Bü­lent dy­zy­na çök­di. – Men je­za çek­mä­ge ta­ýyn. Ýö­ne bir­je zat is­le­ýän: me­ni ýa­nyp du­ran söý­giň­den, sa­ňa ýa­ran­mak­dan mah­rum et­me!
Boý­ny egik bo­lan­soň, Bü­len­diň bol­şy gül­künç gö­rün­ýär­di.
In­ji ki­kir­däp gül­di:
– Ba­gyş­la­mak – ýe­ňil zat däl. Gö­re­li ba­ka­ly, je­za­ňa çy­dar­my­kaň.
Bü­lent edil hä­zir aýa­ly­nyň hem iç­ki dün­ýä­sin­de “eý­je­jik gyz­ja­ga­zyň” ýa­şa­ýan­dy­gy­ny duý­dy. Mun­dan soň, dur­mu­şy­nyň düýp­gö­ter üýt­ge­şik bol­jak­dy­gy­na we­li, berk ynan­dy.

Terjime eden Gurbanmyrat Meredow, Magtymguly adyndaky TDU-nyň talyby.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА