Mer­mer paý­tag­ty­my­zyň gö­zel­li­gi­ne görk goş­ýan Olim­pi­ýa şä­her­çe­sin­dä­ki Ten­nis top­lu­my­nyň kort­la­ryn­da ge­çi­ri­len 12 ýa­şa çen­li og­lan-gyz­la­ryň ara­syn­da­ky ten­nis bo­ýun­ça Mer­ke­zi Azi­ýa ýurt­la­ry­nyň se­bit­le­ýin ýa­ry­şy ýur­du­my­zyň sport dur­mu­şyn­da mö­hüm ta­ry­hy se­nä öw­rül­di. Şu­nuň bi­len bag­ly­lyk­da, sto­luň üs­tün­de oý­nal­ýan ten­ni­siň ta­ry­hyn­dan söz aç­ma­gy ma­kul bil­dik.
Spor­tuň sto­luň üs­tün­de oý­nal­ýan ten­nis gör­nü­şi ra­ket­ka­ly oýun­la­ryň ha­ta­ry­na gir­ýär. Dün­ýä­de bu gör­nüş bi­len meş­gul­lan­ýan­la­ryň sa­ny hä­zir­ki wagt­da 300 mil­li­on­dan geç­ýär. Spor­tuň bu gör­nü­şi bo­ýun­ça il­kin­ji hal­ka­ra ýa­ryş­lar Olim­pi­ýa oýun­la­ryn­da il­kin­ji ge­zek 1988-nji ýyl­da ge­çi­ril­ýär. Il­kin­ji Dün­ýä çem­pio­na­ty bol­sa 1926-njy ýyl­da ge­çi­ril­di. Sto­luň üs­tün­de oý­nal­ýan ten­ni­siň Hal­ka­ra fe­de­ra­si­ýa­sy (ITTF) 1926-njy ýyl­da esas­lan­dy­ryl­ýar.
Sto­luň üs­tün­de oý­nal­ýan ten­ni­se baş­ga­ça “ping-pong” hem di­ýil­ýär. Bu oýun tor­ly sto­luň üs­tün­de ra­ket­ka bi­len top­ja­ga­zy ur­mak ar­ka­ly oý­nal­ýar. Ka­da la­ýyk­lyk­da, oý­nal­ýan sto­luň uzyn­ly­gy 2,74 metr, ini 1,525 metr, be­ýik­li­gi bol­sa 76 sm bol­ma­ly­dyr. Sto­luň reň­ki, köp­lenç, ýa­şyl, go­ýy gök ýa-da ga­ra reňk­de bol­ýar. Sto­luň or­ta­syn­da 15,25 sm bo­lan tor (set­ka) ýer­leş­di­ril­ýär.
Oýun­da agaç­dan ýa­sa­lan, her ta­ra­py ýö­ri­te re­zin bi­len ör­tü­len ra­ket­ka ula­nyl­ýar. Pro­fes­sio­nal ra­ket­ka­lar taý­ýar gör­nüş­de sa­tyl­ma­ýar. Tür­gen aý­ra­tyn­lyk­da ra­ket­ka­nyň aga­jy­ny, re­zin ör­tük­le­ri­ni al­ýar. Re­zin te­kiz ýyl­ma­nak ýa-da bü­dür-sü­dür öý­jük­li bol­ýar. Adat­ça ýü­zi ýyl­ma­nak ra­ket­ka­la­ryň hem iç­ki gat­la­gy bü­dür-sü­dür bol­ýar. ITTF-niň düz­gün­le­ri­ne la­ýyk­lyk­da, ra­ket­ka­nyň 85 gö­te­ri­mi agaç­dan bol­ma­ly. Uly ýa­ryş­lar­da tür­gen öz ra­ket­ka­sy­nyň ka­da la­ýyk gel­ýän­di­gi­ni bar­lat­mak üçin gar­şy­da­şy­na we emi­ne gör­kez­me­li.
Ten­nis top­ja­ga­zy sel­lu­lo­id­den ýa­sal­ýar. Onuň dia­met­ri – 40 mm, ag­ra­my – 2,7 gram, reň­ki ak ýa-da na­rynç reňk­de bol­ýar. 2007-nji ýyl­dan bä­ri hal­ka­ra ýa­ryş­la­ryn­da baş­ga reňk­dä­ki to­py ulan­mak rug­sat be­ril­me­ýär. 2014-nji ýy­lyň 6-njy few­ra­lyn­da ITTF-niň hü­när­men­le­ri sel­lu­lo­id­den ýa­sa­lan to­pa de­rek plast­mas­sa to­py ulan­ma­ly­dy­gy ba­ra­da ka­ra­ra gel­di. Onuň dia­met­ri 40+ mm. Bu düz­gün 2014-nji ýy­lyň 1-nji iýu­lyn­da güý­je gir­di.
Sto­luň üs­tün­de oý­nal­ýan ten­nis iki oýun­çy­nyň öza­ra ýa-da her bi­ri iki oýun­çy­dan yba­rat bo­lan iki to­pa­ryň ara­syn­da oý­nal­ýar. Oýun­çy­la­ryň mak­sa­dy to­py gar­şy­da­şyň ta­ra­py­na zyň­mak ar­ka­ly to­py yzy­na ge­çi­rip bil­mez­li­gi­ni ga­zan­mak bo­lup dur­ýar. 2001-nji ýyl­da kes­git­le­nen döw­re­bap hal­ka­ra düz­gün­le­ri­ne la­ýyk­lyk­da her oýun 11 utu­ga çen­li do­wam ed­ýär.
“Ping-pong” at­lan­dy­ry­ly­şy­na il­kin­ji ge­zek 1901-nji ýyl­dan bä­ri duş ge­lin­ýär. On­dan öň “Flim-flam”, “Wif-waf”, şeý­le-de “Gos­si­ma” diý­lip at­lan­dy­ry­lyp­dyr. 100 ýyl­dan gow­rak ýyl mun­dan ozal ame­ri­ka­ly Jon Jak­wes oý­lap ta­pan ady­ny ha­sa­ba al­dyr­ýar. Ol at­lan­dy­ryş iki söz­den eme­le ge­lip, “ping” – to­puň ra­ket­ka de­gen­de çy­kar­ýan se­si we “pong” – to­puň sto­la de­gen­dä­ki se­si. Soň­ra bu at Par­ker do­gan­la­ry­na sa­tyl­ýar.
1988-nji ýyl­da Se­ul­da ge­çi­ri­len Olim­pi­ýa oýun­la­ryn­da spor­tuň sto­luň üs­tün­de oý­nal­ýan ten­nis gör­nü­şi Olim­pi­ýa oýun­la­ry­nyň ha­ta­ry­na gi­ri­zil­ýär.
Hä­zir­ki wagt­da spor­tuň bu gör­nü­şi bi­ziň ýur­du­myz­da hem uly meş­hur­ly­ga eýe­dir. Mu­nuň şeý­le­di­gi­ni ýaş tür­gen­le­ri­mi­ziň hal­ka­ra ýa­ryş­la­ryn­da­ky üs­tün­lik­li çy­kyş­la­ry­ny syn­la­ny­myz­da hem aý­dyň göz ýe­tir­ýä­ris.

Taý­ýar­lan Mu­rad SA­BU­ROW,
Da­şo­guz we­la­ýa­ty­nyň Şa­bat et­ra­by­nyň 8-nji or­ta mek­de­bi­niň mu­gal­ly­my.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА