Köp­le­riň iň ha­la­ýan aý­la­ry­nyň bi­ri-de sent­ýabr bol­sa ge­rek. Sent­ýabr güýz pas­ly­nyň baş­lan­gy­jy, ho­wa­nyň sal­kyn­la­ýan möw­sü­mi, ha­syl­la­ryň ýyg­nal­ýan döw­ri, tä­ze okuw ýylynyň baş­lan­ýan aýy­dyr. Ir­ki dö­wür­ler­den bä­ri sent­ýabr aýy ba­ra­da dür­lü­çe ga­ra­ýyş­lar bo­lup, olar ba­ra­da­ky gy­zyk­ly mag­lu­mat­la­ry si­ziň dyk­ga­ty­ňy­za ýe­tir­me­gi ma­kul bil­dik.

De­mir­ga­zyk ýa­rym şa­ra güýz pas­ly (sent­ýabr) ge­len­de, Gü­nor­ta ýa­rym şar­da ýaz pas­ly baş­lan­ýar. Ýag­ny biz­de agaç­la­ryň ýap­rak­la­ry sa­ra­lyp, dö­kü­lip ug­ra­ýan möw­sü­min­de, Gü­nor­ta ýa­rym şar­da sent­ýabr aýyn­da agaç­lar ýap­rak­lap, gül­läp baş­la­ýar.
Dün­ýä ýurt­la­ry­nyň kä­bi­rinde sent­ýabr aýy­ ýy­lyň baş­lan­gy­jy ha­sap­lan­ýar. Mu­nuň se­bä­bi ça­ga­la­ryň to­mus­ky dynç alyş möw­sü­min­den soň, tä­ze okuw ýy­ly­na baş­la­ýan­dyk­la­ry bi­len dü­şün­di­ril­ýär.
Sent­ýabr sö­zi la­tyn­ça «sep­tem» sö­zün­den ge­lip çy­kyp, «ýe­di» diý­me­gi aň­lad­ýar. Ga­dy­my se­ne­na­ma­lar­da mart aýy ýy­lyň bi­rin­ji aýy bo­lup, sent­ýabr aýy ýe­din­ji aý ha­sap­la­nyp­dyr. Ýan­war we few­ral aý­la­ry­nyň ýyl se­ne­na­ma­sy­na go­şu­lyp üýt­ge­dil­me­gi bi­len, sent­ýabr (7-nji aý) do­ku­zyn­jy aýa öw­rül­ýär.
Il­ki­baş­da sent­ýabr aýyn­da 29 gün bo­lup­dyr. Hä­zir­ki wagt­da se­ne­na­ma ýyl ha­sa­by­nyň do­ku­zyn­jy aýy 30 gün­den yba­rat.
Dün­ýä­niň köp ýur­dun­da sent­ýabr «ha­syl aýy» ady bi­len ta­nal­ýar.
Sent­ýabr aýy­nyň 22-23-ine gi­je bi­len gün­diz deň­leş­ýär. Ýag­ny Gün ek­wa­to­ryň gö­ni üs­tün­de bol­ýar. De­mir­ga­zyk ýa­rym şar­da gi­je­, Gü­nor­ta ýa­rym şar­da gün­diz­ (ba­har pas­ly) uza­lyp baş­la­ýar.
Sent­ýabr aýyn­da Ýer ýü­zün­de Bü­tin­dün­ýä ýa­zuw gü­ni, Hal­ka­ra so­wat­ly­lyk gü­ni, Hal­ka­ra pa­ra­hat­çy­lyk gü­ni, Bü­tin­dün­ýä ter­ji­me­çi­ler gü­ni, Bü­tin­dün­ýä su­do­ku gü­ni, Bü­tin­dün­ýä de­ňiz gü­ni ýa­ly bir­nä­çe baý­ram­çy­lyk­lar bel­le­nil­ýär.