Hä­zir­ki wagt­da komp­ýu­ter­de we smart­fon­lar­da ýaz­mak üçin uly müm­kin­çi­lik­ler bar hem bol­sa, el bi­len ýaz­ma­gyň or­nu­ny tu­tup bil­jek zat ýok­dur. Se­bä­bi ça­ga il­kin­ji ge­zek eli­ne ga­lam ala­nyn­da, ylym dün­ýä­si­ne bi­rin­ji ädi­mi­ni äd­ýär. As­lyn­da, kör­pe­ler il­ki­baş­da ýa­zyp baş­lan­la­ryn­da haý­sy­dyr bir za­dyň su­ra­ty­ny çek­mä­ge sy­na­nyş­ýar­lar. Ýaz­mak ola­ryň el he­re­ket­le­ri­niň, ukyp­la­ry­nyň ös­me­gi­ne hem ýar­dam ed­ýär.
Eý­sem, dür­li su­rat­la­ry çek­mä­ge ýar­dam ed­ýän ga­lam­lar ha­çan­dan bä­ri peý­da­la­nyl­ýar­ka?!
Ga­la­myň il­kin­ji nus­ga­sy 1775-nji ýyl­da fran­suz oý­lap ta­py­jy­sy Ni­kol­a Žak Kon­te ta­ra­pyn­dan ýa­sal­ýar. Il­kin­ji ga­lam pal­çy­gyň we gra­fi­tiň ga­ryn­dy­sy­nyň iki ta­ýa­jy­gyň ara­syn­a ýer­leş­di­ril­me­gi ar­ka­ly ýa­sa­lyp­dyr. Ol 1795-nji ýyl­da bu ugur­da pa­tent alan­dan soň­ra öz ady­ny gö­ter­ýän ga­lam ön­dür­ýän fab­ri­gi­ň düý­bü­ni tut­ýar. Esa­san, su­rat çek­mek­de ula­nyl­ýan we ada­ty ga­lam­lar­dan has ýo­gyn bo­lan bu ga­lam­lar «Kon­te» diý­lip at­lan­dy­ryl­ýar we bir­nä­çe ýyl­lap ön­dü­ril­ýär.
Mu­ňa ga­ra­maz­dan, ga­lam ba­ra­da­ky mag­lu­mat­la­ra has ir­ki çeş­me­ler­de hem duş gel­mek bol­ýar. 1565-nji ýyl­da şweý­sar aly­my Kon­rad Ges­ne­riň ýaz­gy­la­ryn­da ga­lam ba­ra­da bel­le­nip ge­çil­ýär. XVI asy­ryň baş­la­ryn­da gra­fi­tiň özi dür­li zat­la­ry bel­lik et­mek üçin peý­da­la­ny­lyp­dyr. Il­kin­ji ga­lam­lar bu mad­da­nyň üwe­lip, içi oýu­lan tag­ta­nyň içi­ne ýer­leş­di­ril­me­gi bi­len has kä­mil­le­şip­dir. Onuň içi­ne baş­ga mad­da­la­ryň go­şul­ma­gy bi­len ýaz­mak üçin peý­da­la­nyl­ýan bu gu­ral­lar ulan­ma­ga has amat­ly bo­lup­dyr. Ga­la­my kä­mil­leş­dir­mek üçin dür­li ýer­ler­de dür­li iş­ler ýe­ri­ne ýe­ti­ri­lip­dir. My­sal üçin, Tri­ni­dad we To­ba­go­da ýa­şa­ýan neç­jar­lar Si­mo­nio we Lin­dia­na Ber­na­kot­ti­ler öz ýa­sa­ýan önüm­le­ri­niň agaç bö­lek­le­ri­ne bel­lik et­mek üçin hä­zir­ki­le­re meň­zeş, ar­ça aga­jyn­dan ýa­sa­lan ga­la­mlar­dan peý­da­la­nyp­dyr­lar.
Adat­ça ga­lam­la­ryň da­şy agaç­dan ýa­sa­lyp, az muk­dar­da hem bol­sa, plast­mas­sa we beý­le­ki ma­te­rial­lar­dan hem öndürilýär. Ýokarsy boz­guç­ly ga­lam 1858-nji ýyl­da ame­ri­ka­ly Haý­man Lip­man ta­ra­pyn­dan ýa­sal­ýar. Hä­zir­ki wagt­da ga­lam­lar gra­fit, to­ýun we beý­le­ki zat­lar go­şu­lyp, oýu­lan agaç bö­le­jik­le­ri­niň ara­sy­na ýer­leş­di­ril­me­gi bi­len taý­ýar­lan­ýar.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА