To­kaý­lar dün­ýä­niň “öý­ke­ni” ýa­ly­dyr. To­kaý­lyk­la­ry eme­le ge­tir­ýän, gök öw­süp otu­ran dür­li agaç­lar ýer ýü­zün­dä­ki jan­ly-jan­dar­la­ryň ýa­şa­ma­gy üçin örän ze­rur­dyr. Ge­liň, ola­ryň äh­mi­ýe­ti ba­ra­da gys­ga­ça du­rup ge­çe­liň! Te­bi­gat­da “ses­siz süb­se” we­zi­pe­si­ni ýe­ri­ne ýe­tir­ýän to­kaý­lyk­lar köp muk­dar­da ho­wa­ny to­zan­dan we ha­pa gaz­lar­dan aras­sa­la­ýar. My­sal üçin:
1000 ine­dör­dül metr ýerdäki ösüp oturan ar­ça aga­çlary ýyl­da 32 ton­na, buk aga­jy (ça­lym­tyl ga­byk­ly uly berk agaç) 68 ton­na, sos­na aga­jy 30–40 ton­na ho­wa­da­ky to­za­ny özü­ne siň­di­rip, zä­her­li gaz­la­ry süz­güç­den ge­çir­ýär. Edil dem alyp-ber­şi­miz ýa­ly at­mos­fe­ra­da­ky kö­mür­tur­şy ga­zy­ny fo­to­sin­tez ar­ka­ly alyp, ýe­ri­ne kis­lo­rod goý­ber­ýär.
Dür­li ul­gam­lar­dan çyk­ýan güw­wül­di­li ses­le­ri 23–30 de­si­be­le çen­li pe­seld­ýär.
To­kaý­lar ho­wa­nyň ýylylyk derejesini hem saz­la­şyk­ly de­ňag­ramlyk­da sak­la­ýar. Olar tom­su­na ys­sy­ly­gy 8,5 derejä çen­li pe­seld­ýän bol­sa, gy­şy­na so­wugy 2,8 derejä deňiç maý­latmaga ukyplydyr.
Gür to­kaý­lar­da guş­la­ryň 50-ä golaý gör­nü­şi ýa­şa­ýar. Eýsem, ola­ryň saý­ra­ma­gy, ke­be­lek­le­riň uç­ma­gy, ösüm­lik­le­riň gök öwüs­me­gi ýa­şaý­şa nä­hi­li gö­zel­lik ber­ýär.
Şeý­le hem suwlaryň belli bir ýere ýyg­nanyp aras­sa­lan­ma­gyn­da we ho­wa­nyň çyg­ly­ly­gy­nyň ka­da­ly derejede saklanmagynda tokaýlaryň hyzmaty diý­seň ulu­dyr.
To­kaý zo­lak­la­ryndaky dynç alyş mer­kez­le­ri de­ňi-ta­ýy bol­ma­dyk me­kan­lar­dyr. Şonuň üçin ge­ze­lenç­le­re gi­di­len­de te­bi­ga­tyň aras­sa­çy­ly­gy­na üns ber­me­li­di­ris. Te­bi­ga­ty­my­zyň gö­zel­li­klerini aýawly saklap, ony ýan­gyn how­pun­dan go­ra­ma­ly­dy­rys. Her ýyl ýur­du­myz­da ge­çi­ril­ýän agaç oturt­mak çä­re­le­ri­ne iş­jeň gat­naş­ma­ly­dy­rys. Çün­ki te­bi­gat bi­ziň öýü­miz­dir.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА