Her bir ge­çen gün bi­zi ber­ka­rar döw­le­ti­mi­ziň ta­ry­hyn­da uly yz gal­dyr­jak Ýa­pyk bi­na­lar­da we sö­weş sun­ga­ty bo­ýun­ça gö­zel paý­tag­ty­myz­da ge­çi­ril­jek V Azi­ýa oýun­la­ry­na bar­ha ýa­kyn­laş­dyr­ýar. Şu şan­ly wa­ka my­na­sy­bet­li pla­ne­ta­myz­da şeý­le uly ýa­ryş­la­ryň ta­ry­hy dö­wür­ler­de ge­çi­ri­li­şi ba­ra­da­ky ta­ry­hy mag­lu­mat­la­ra ser sal­mak gy­zyk­ly bol­sa ge­rek.
Uzak geç­miş­de Olim­pi­ýa oýun­la­ry il­ki bi­ziň eý­ýa­my­myz­dan öň­ki XIII asyr­da ga­dy­my Gre­si­ýa­da ýü­ze çy­kyp­dyr. Bu oýun­lar dört ýyl­dan bir ge­zek Gre­si­ýa­da­ky Al­fe­ý der­ýa­sy­nyň ke­na­ryn­da ýer­leş­ýän Olim­pi­ýa di­ýen ýer­de ge­çi­ri­lip­dir.
Oýun­lar baş­la­maz­dan bir­nä­çe aý öň, Gre­si­ýa­nyň şä­her­le­rin­de we oba­la­ryn­da oý­na gat­naş­mak­lyk ba­ra­da ça­ky­lyk yg­lan edi­lip­dir. Oý­na gat­naş­mak is­le­ýän­ler il­ki uly sy­nag­lar­dan ge­çi­ri­lip­dir. Se­bä­bi ýurt bo­ýun­ça ge­çi­ril­ýän bu ýa­ryş­lar örän us­sat­ly­gy we sag­dyn­ly­gy ta­lap edip­dir. Olim­pi­ýa oýun­la­ry, esa­san, to­mus­da ýa-da güýz­de ge­çi­ri­lip­dir we bir hep­de do­wam edip­dir. Oýun­lar yl­gaý­jy­la­ryň, ýag­ny ýe­ňil at­le­ti­ka­çy­la­ryň ýa­ryş­la­ry bi­len açy­lyp­dyr, soň­ra gim­nas­ti­ka­çy­lar, päl­wan­lar we uzak­ly­ga bö­kü­ji­ler güýç sy­na­ny­şyp­dyr­lar.
Ta­ry­hy mag­lu­mat­la­ra gö­rä, il­kin­ji Olim­pi­ýa oýun­la­ry res­mi taý­dan ga­dy­my Gre­si­ýa­da bi­ziň eý­ýa­my­myz­dan öň­ki 776-njy ýyl­da ge­çi­ri­lip­dir. Bi­ziň eý­ýa­my­myz­da, ýag­ny 393-nji ýyl­da bol­sa, iň soň­ky Olim­pi­ýa ýa­ryş­la­ry ge­çi­ri­lip­dir. Gre­si­ýa­nyň şol wagt­ky im­pe­ra­to­ry Feo­do­si­ýa­nyň buý­ru­gy bi­len Olim­pi­ýa oýun­la­ry­ny ge­çir­mek ga­da­gan edi­lip­dir. Olim­pi­ýa oýun­la­ry hal­ka­ra bäs­le­şik hök­mün­de fi­zi­ki ter­bi­ýä­niň me­se­le­le­ri bo­ýun­ça Hal­ka­ra kong­res­iniň ka­ra­ry esa­syn­da, XIX asy­ryň ahy­ryn­da di­kel­dil­ýär. Olim­pi­ýa oýun­la­ry­ny gaý­ta­dan di­kelt­mek pi­ki­ri­ni or­ta atan fran­suz pe­da­go­gy we jem­gy­ýet­çi­lik iş­gä­ri Pýer De Ku­ber­ten­dir. Şeý­le­lik­de, 1896-njy ýyl­da Gre­si­ýa­nyň Olim­pi­ýa şä­he­rin­de 1-nji Olim­pi­ýa oýun­la­ry ge­çi­ril­ýär. 1900-nji ýyl­da ge­çi­ri­len Olim­pi­ýa oýun­la­ry­na ze­nan­lar hem gat­na­şyp baş­la­ýar­lar. Olim­pi­ýa oýun­la­ry­nyň ta­ry­hyn­da il­kin­ji ýe­ňi­ji bo­lan ze­nan iň­lis ten­nis­çi­si Ş.Ku­per­dir. Mek­si­ka­ly tür­gen gyz E.Sou­te­la bol­sa, Me­hi­ko­da ge­çi­ri­len XIX Olim­pi­ýa oýun­la­ry­nyň açy­lyş da­ba­ra­syn­da il­kin­ji bo­lup, Olim­pi­ýa odu­ny ýa­kan ze­nan­dyr.
Olim­pi­ýa oýun­la­ry­ny ge­çir­mek­lik di­ňe bir güýç­li tür­gen­le­ri ýü­ze çy­kar­mak bi­len çäk­len­män, eý­sem, äh­li halk­la­ry, tür­gen­le­ri dost­laş­dyr­ýar, do­gan­laş­dyr­ýar, ýa­kyn­laş­dyr­ýar.
Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­my­zyň tek­li­bi bi­len Aşgabat 2017-niň ýa­ryş­la­ry­nyň dü­zü­mi­ne türkmen milli göreşi, at­çy­lyk spor­tu­nyň (konkur) gi­ri­zil­me­gi bag­ty­ýar ra­ýat­la­ry­myz­da uly buý­sanç dö­ret­di. Se­bä­bi pä­him­dar ata-ba­ba­la­ry­myz iň­ňän ga­dy­my dö­wür­ler­den bä­ri at­çy­lyk bi­len meş­gul­la­nyp ge­lip­dir­ler. Olar be­dew at­la­ry öz­le­ri­niň iň ýa­kyn kö­mek­çi­le­ri, syr­daş­y ha­sap­lap­dyr­lar. Be­dew­le­re şol döw­rüň şa­la­ry we ser­ker­de­le­ri hem uly hor­mat go­ýup­dyr­lar. Be­dew­ler ba­tyr, eder­men, goç ýi­git­le­riň iň ýa­kyn syr­daş­la­ry bo­lup­dyr. Mu­ňa Gö­rog­ly­nyň Gy­ra­ty, Alek­sandr Ma­ke­dons­ki­niň Bu­se­fal (Bu­ga­hal) ahal­te­ke be­de­wi, hez­re­ti Aly­nyň Dül­düli my­sal bo­lup bi­ler.
Eýe­si­ni gaç­sa gu­ta­ran, kow­sa ýe­ti­ren be­dew­le­ri ýa­ry­şa goş­mak, ola­ryň ýyn­dam­ly­gy­na to­ma­şa et­mek ga­dymy dö­wür­ler­de ýü­ze çy­kyp­dyr. Gö­zel­lik­de, ýyn­dam­lyk­da de­ňi-ta­ýy bol­ma­dyk ahal­te­ke be­dew­le­ri hem örän irki zamanlardan bä­ri uly meş­hur­ly­ga eýe bo­lup­dyr. Giň säh­ra­lyk­lar­da aga­ýa­na er­kin ge­zen be­dew­le­ri il­kin­ji el­de­ki­leş­di­ren, bäş müň ýyl­lyk ta­ry­hy bo­lan türk­men hal­ky­myz­dyr. Oguz­ han türk­me­niň, onuň al­ty og­lu­nyň öz ömür­le­ri­ni şol be­hiş­di be­dew­le­re bag­lan­dy­gy­ny ta­ry­hy çeş­me­ler aýan ed­ýär. Gö­rog­ly beg türk­me­niň Gy­ra­ty­nyň se­ýis­le­ni­şi hem, eý­ýäm şol dö­wür­ler­den türk­me­niň se­ýis­çi­lik­de uly tej­ri­be top­lan­dy­gy­ny gör­kez­ýär. Hä­zir­ki gün­le­re çen­li uly tej­ri­be top­lap, kä­mil­le­şen at­çy­lyk spor­ty Olim­pi­ýa oýun­la­ry­nyň dü­zü­mi­ne gi­ri­zil­di. 1960-njy ýyl­da Ita­li­ýa­da ge­çi­ri­len Olim­pi­ýa oýun­la­ryn­da ahal­te­ke be­de­wi Ab­sent ýa­ry­şyň al­tyn me­da­ly­na my­na­syp bol­dy.
Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­my­zyň ahal­te­ke at­la­ry­na bo­lan söý­gü­si­ni we buý­san­jy­ny be­ýan edip, “Ahal­te­ke be­de­wi – bi­ziň buý­san­jy­myz we şöh­ra­ty­myz” at­ly ki­ta­by­ny ýaz­ma­gy at­çy­lyk sun­ga­ty­nyň ta­ry­hy­na gi­ren uly ta­ry­hy wa­ka bol­dy. Döw­let Baş­tu­tany­my­zyň ýü­rek mäh­ri­ne eýle­nen bu ki­tap do­kuz bö­lüm­den yba­rat bo­lup, boý­dan-ba­şa ahal­te­ke be­de­wi­ne ba­gyş­lan­ýar. Bu aja­ýyp ki­tap­da şeý­le se­tir­ler bar: “Bi­ziň eý­ýa­my­myz­dan ozal­ky V asyr­da ýa­şap ge­çen grek ta­ryh­çy­sy Ge­ro­dot şeý­le ýa­zyp­dyr: “Gün­do­gar­da aja­ýyp at­lar gez­ýän Nu­saý at­ly ägirt uly gi­ňiş­lik bar. Nu­saý at­la­ry öz gö­zel­li­gi bi­len ta­pa­wut­lan­ýar. Bu be­dew­ler kuw­wat­ly şa­la­ra my­na­syp. Olar buý­sanç­ly baş­la­ry­ny be­lent tut­ýar­lar, ola­ryň ýal­la­ry ho­wa­da öw­şün at­ýar”.
Biz Aşgabat 2017-de at çap­mak­da uly tej­ri­be top­lan çapyk­su­war­la­ry­my­zyň il­kin­ji orun­la­ry eýe­läp, mer­da­na hal­ky­my­zy be­gen­dir­jek­dik­le­ri­ne berk ynan­ýa­rys!

Göw­her Go­çy­ýe­wa,
Ak­de­pe et­ra­byn­da­ky 2-nji or­ta mek­de­biň mu­gal­ly­my.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА