Sa­fa­ri­le­riň we sa­wan­na­la­ryň me­ka­ny bo­lan Af­ri­ka yk­ly­my sy­ýa­hat­çy­lar­da we te­bi­ga­ty sö­ýü­ji­ler­de iň köp gy­zyk­lan­ma dö­red­ýän ýer­le­riň bi­ri­dir. Gu­rak we ys­sy ho­wa­sy bi­len ta­nal­ýan bu yk­lym­da jan­ly-jan­dar­la­ryň, esa­san hem, äpet süý­dem­di­ri­ji­le­riň we ýyr­ty­jy­la­ryň bir­nä­çe gör­nü­şi ýa­şa­ýar. Af­ri­ka yk­ly­myn­da 9 çöl, 10 dag, 55 der­ýa we 150-den gow­rak köl bar. Öz­bo­luş­ly te­bi­ga­ty bo­lan Af­ri­ka yk­ly­myn­da 54 ýurt ýer­leş­ýär. Bu ýurt­la­ryň kö­pü­si çöl­lük ýer­de ýer­leş­ýän bol­sa, kä­bi­ri dag ge­riş­le­ri­niň de­pe­sin­de se­leň­läp gö­rün­ýär. Şeý­le ýurt­la­ryň bi­ri hem Le­so­ta Pa­ty­şa­ly­gy­dyr.
1820-nji ýyl­da pa­ty­şa­lyk hök­mün­de dö­re­di­len Le­so­ta 1966-njy ýyl­da ga­raş­syz­ly­gy­na eýe bol­ýar. Te­bi­gy gö­zel­lik­le­ri we tä­sin me­de­ni­ýe­ti bi­len ta­nal­ýan Le­so­ta dün­ýä­niň iň ki­çi kons­ti­tu­si­on mo­nar­hi­ýa döw­let­le­ri­niň bi­ri­dir. Deň­ze çy­kal­ga­sy bol­ma­dyk bu ýur­duň tut­ýan meý­da­ny­nyň esa­sy bö­le­gi­ni dag ge­riş­le­ri we ba­ýyr­lyk­lar eme­le ge­tir­ýär. Le­so­ta Af­ri­ka­da «dag şa­ly­gy» ady bi­len ta­nal­ýar. Se­bä­bi ýur­duň üç­den iki bö­le­gi­ni dag­lar eme­le ge­tir­ýär. Gü­nor­ta Af­ri­ka­nyň mer­ke­zin­dä­ki bu ýur­da, baş­ga­ça «As­man Pa­ty­şa­ly­gy» hem di­ýil­ýär. Le­so­ta 2 müň 876 metr be­lent­lik­de ýer­leş­ýän ga­raş­syz döw­let bo­lup, iň pes no­ka­dy 1400 met­re, or­ta­ça be­ýik­li­gi 2000 met­re ýet­ýär. «As­man Pa­ty­şa­ly­gy» Dra­kens­berg bi­len Ma­lo­ti dag ge­riş­le­ri­niň ara­syn­da ýer­leş­ýän dün­ýä­niň iň ki­çi ýurt­la­ry­nyň bi­ri­dir. 30 müň 355 ine­dör­dül ki­lo­metr meý­da­ny tut­ýan Le­so­ta 1966-njy ýyl­dan öň Ba­su­to­land ady bi­len ta­nal­ýar­dy. Ýur­duň baý­da­gyn­da­ky gök, ak we ýa­şyl zo­lak­la­ryň aý­ra­tyn ma­ny­sy bar. Gök reňk as­man we ýa­gyş, ak reňk pa­ra­hat­çy­lyk, ýa­şyl reňk bol­sa aba­dan­çy­lyk di­ýen ma­ny­la­ry aň­lad­ýar. Baý­da­gyň mer­ke­zin­de «mo­ko­rot­lo» diý­lip at­lan­dy­ryl­ýan şlýa­pa bar. Le­so­ta­nyň iki sa­ny res­mi di­li bo­lup, olar se­so­to we iň­lis dil­le­ri­dir.
Le­so­ta­nyň gün­do­ga­ryn­da­ky Sa­ni ge­çel­ge­si Gü­nor­ta Af­ri­ka­da­ky Un­der­berg jül­ge­si bi­len Le­so­tada­ky Mok­hot­long dag­la­ry­ny bir­leş­dir­ýän ýe­ke-täk ser­het bo­lup, ýur­da di­ňe şu ge­çel­ge­den ulag­ly ýa-da py­ýa­da ba­ryp bol­ýar. 1950-nji ýyl­lar­da gur­lan, 1544 metr be­lent­lik­den 2 müň 876 metr be­lent­li­ge gal­ýan, uzyn­ly­gy 9 ki­lo­met­re ba­ra­bar Sa­ni ge­çel­ge­si dün­ýä­niň iň howp­ly dag ýol­la­ry­nyň bi­ri ha­sap­lan­ýar. Le­so­ta dün­ýä­niň iň howp­ly uçuş-go­nuş zo­lak­la­ry­nyň bi­ri bo­lan Ma­te­ka­ne ho­wa men­zi­li ar­ka­ly hem ba­ryp bol­ýar. 600 metr be­lent­lik­dä­ki bu ho­wa men­zi­li ga­ýa­nyň gy­ra­syn­dan ba­ry-ýo­gy 400 met­re uza­lyp gid­ýär. 2 mil­li­on ila­ty bo­lan bu ýur­da her ýyl 1 mil­li­on­dan gow­rak sy­ýa­hat­çy bar­ýar. Le­so­ta­nyň ila­ty­nyň esa­sy bö­le­gi en­te­gem go­wak jaý­lar­da ýa­şa­ýar­lar.
Le­so­ta­da eke­ran­çy­lyk ýer­le­ri çäk­li bo­lup, ila­tyň esa­sy kä­ri mal­dar­çy­lyk we dag-mag­dan iş­le­ri ha­sap­lan­ýar. Ýur­duň esa­sy gir­de­ji çeş­me­si «ak al­tyn» diý­lip at­lan­dy­ryl­ýan içim­lik su­wun­dan gel­ýär. Le­so­ta­da be­ýik­li­gi 185 met­re ýet­ýän Af­ri­ka­nyň iň uly bent di­wa­ry bar. Su­wy tyg­şyt­ly ulan­mak mak­sa­dy bi­len gur­lan bu bent Gü­nor­ta Af­ri­ka­nyň köp bö­le­gi­ni suw bi­len üp­jün ed­ýär. Le­so­ta Af­ri­ka­nyň yk­dy­sa­dy taý­dan ösen ýurt­la­ry­nyň bi­ri bolup, ga­zy­lyp alyn­ýan te­bi­gy baý­lyk­la­ryň ara­syn­da göw­her öň­dä­ki or­ny eýe­le­ýär. Le­so­ta dün­ýä­de göw­her kän­le­ri bi­len ta­nal­ýar. 2018-nji ýyl­da Le­so­ta­dan ag­ra­my 910 ka­rat­lyk dün­ýä­niň iň uly göw­her­le­ri­niň bi­ri ta­pyl­dy.
Le­so­ta­da 339 dür­li guş, 60 dür­li süý­dem­di­ri­ji ýa­şa­ýar. Le­so­ta­nyň mil­li jan­da­ry bo­lan ga­ra kerk, ga­ra la­çyn, gök dur­na, ak ga­nat­ly daz­zar­kel, ak guý­ruk­ly sy­çan, sa­ry ba­lyk ýi­tip git­mek how­py aban­ýan jan­dar­lar ha­sap­lan­ýar. Dag­lyk ýurt­da gül­le­riň we ot­ju­mak ösüm­lik­le­riň ýüz­ler­çe gör­nü­şi ös­ýär. Aý­law­ly aloe (aloe po­lyp­hyl­la) Le­so­ta­nyň mil­li gü­li bo­lup, Ma­lu­ti dag­la­ryn­da bit­ýän en­de­mik ösüm­lik ha­sap­lan­ýar.
Le­so­ta ÝU­NES­KO-nyň Bü­tin­dün­ýä me­de­ni mi­ra­sy­nyň sa­na­wy­na gi­ri­zi­len ýer­le­riň bi­ri­dir. Ýur­duň Seh­lat­he­be mil­li se­ýil­gä­hi esa­sy sy­ýa­hat­çy­lyk mer­kez­le­ri­niň bi­ri ha­sap­lan­ýar. Le­so­ta­da Nia­ga­ra şag­la­wu­gyn­dan dört es­se be­ýik­den, ýag­ny 192 metr ýo­kar­dan guý­ýan Ma­le­sun­ýa­ne şar­la­wu­gy bar. Ma­le­sun­ýa­ne şar­la­wu­gy we onuň tö­we­re­gin­dä­ki jül­ge­ler ýur­duň tä­sin gö­zel­li­gi­ni eme­le ge­tir­ýär. Gö­räý­mä­ge Af­ri­ka­da ly­ža­da typ­mak müm­kin däl ýa­ly gö­rün­ýär. Em­ma Le­so­ta­da 3 müň 222 metr be­lent­lik­de Ma­lu­ti dag­la­ryn­da ly­ža meý­dan­ça­sy bar. 2017-nji ýyl­da Le­so­ta­dan iň uly di­no­zawr­la­ryň aýak yz­la­ry ta­pyl­dy. Di­no­zaw­ryň «kayen­ta­pus amb­rok­ho­lo­ha­li» gör­nü­şi­ne de­giş­li bo­lan aýak yz­la­ry­nyň ulu­ly­gy 57 san­ti­met­re ba­ra­bar. Mag­lu­mat­la­ra gö­rä, di­no­zaw­ryň bu gör­nü­şi­niň bo­ýy 2,7 met­re, uzyn­ly­gy 9 met­re ýe­tip­dir. Le­so­ta bar­ýan sy­ýa­hat­çy­la­ryň dag te­bi­ga­ty­na ge­ze­lenç et­mek bi­len bir ha­tar­da, di­no­zaw­ryň aýak yz­la­ry­nyň ýa­nyn­da, Ma­le­sun­ýa­ne şar­la­wu­gy­nyň tö­we­re­gin­de ýa­dy­gär­lik su­ra­ta düş­ýär­ler.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА