Ýer ýü­zün­de ulu­ly-ki­çi­li 1 mil­li­on­dan gow­rak da­gyň bar­dy­gy aý­dyl­ýar. Elb­rus, Alp, And, Ara­rat, Pa­mir, Hin­di­guş, Ural we Kar­pat dag­la­ry dün­ýä­niň iň uly dag ul­gam­la­ry bo­lup, iň ýa­şy Gi­ma­laý ha­sap­lan­ýar. Bil­şi­miz ýa­ly, 500 metr be­lent­lik­den ýo­ka­ry de­pe­ler dag ha­sap­lan­ýar. Ga­ze­ti­mi­ziň şu sa­nyn­da Azi­ýa­nyň we Ýew­ro­pa­nyň iň be­ýik de­pe­si ba­ra­da­ky gy­zyk­ly mag­lu­mat­la­ry dyk­ga­ty­ňy­za ýe­tir­me­gi ma­kul bil­dik.

Ewe­rest da­gy. Azi­ýa­nyň we dün­ýä­niň iň be­ýik de­pe­si bo­lan Ewe­rest da­gy Ne­pal bi­len Hy­ta­ýyň ara­çä­gin­de Gü­nor­ta Azi­ýa­nyň Uly Gi­ma­laý dag­la­ryn­da ýer­leş­ýär. 8848 metr be­ýik­lik­dä­ki bu de­pe 1852-nji ýyl­da Ýe­riň üs­tün­dä­ki iň be­ýik no­kat hök­mün­de yk­rar edil­ýär. Ewe­rest ir za­man­lar­da deň­ziň düý­bün­de bo­lup, ýe­riň pli­ta­la­ry­nyň he­re­ke­ti ne­ti­je­sin­de ösüp baş­lap­dyr. Ewe­res­ti öw­ren­mek mak­sa­dy bi­len gu­ra­lan eks­pe­di­si­ýa­lar 1920-nji ýyl­lar­dan baş­lan­ýar. 1953-nji ýyl­da Tä­ze ze­lan­di­ýa­ly al­pi­nist Ed­mund Hil­la­ri bi­len ne­pal­ly Tensing Nor­geý Ewe­res­te çy­kan il­kin­ji adam­lar bol­ýar. Hü­när­men­le­riň bel­le­me­gi­ne gö­rä, Ewe­rest da­gy her ýyl 4 mil­li­metr ös­ýär.
Elb­rus da­gy. Ýew­ro­pa­nyň iň be­ýik no­ka­dy Rus­si­ýa­nyň gü­nor­ta-gün­ba­ta­ryn­da­ky Elb­rus da­gyn­da ýer­leş­ýär. Wul­ka­nyň atyl­ma­gy ne­ti­je­sin­de 2,5 mil­li­on ýyl mun­dan ozal eme­le ge­len dag ger­şi­niň be­ýik­li­gi 5642 metr bo­lup, buz­luk meý­dan bi­len ör­tü­len­dir. Elb­rus­da 22 buz­luk bo­lup, bu ýer­de iş­jeň wul­kan­lar we kü­kürt kän­le­ri esa­sy or­ny eýe­le­ýär. Dün­ýä­niň 7 de­pe­si­niň bi­ri ha­sap­lan­ýan bu be­ýik­li­ge il­kin­ji ge­zek 1874-nji ýyl­da şweý­sa­ri­ýa­ly al­pi­nist Pi­ter Knu­be­liň ýol­baş­çy­ly­gyn­da­ky iň­lis eks­pe­di­si­ýa to­pa­ry çyk­ýar. Tom­suň gel­me­gi bi­len Elb­rus da­gyn­da­ky buz­luk­lar eräp, Ku­ban der­ýa­sy­nyň bol su­wu­ny eme­le ge­tir­ýär.