Göz­daň­dy

Türk­men mil­li oýun­la­ry

Göz­daň­dy og­lan-gyz­la­ryň ara­syn­da bi­le­lik­de ge­çi­ril­ýän türk­men mil­li oýun­la­ry­nyň bi­ri­dir. Oý­ny is­len­dik meý­dan­ça­da, açyk meý­dan­da oý­nap bol­ýar. Oý­na gat­naş­ýan og­lan-gyz­lar ýa­ny bi­len ýag­lyk, aras­sa ka­gyz we hek ge­tir­me­li bol­ýar­lar. Il­ki bi­len, oýun­çy­la­ryň sa­ny­na la­ýyk­lyk­da dia­met­ri 4-7 metr bo­lan te­ge­lek çy­zyk çyz­ma­ly. Soň­ra bi­je atyş­mak ar­ka­ly gö­zü­ni daň­ma­ly oýun­çy­ny (eşek­çi) kes­git­le­me­li. «Bi­je­li og­lan ag­la­maz» diý­li­şi ýa­ly, kim eşek­çi saý­lan­sa, gö­zü­ne ka­gyz go­ýup, soň­ra ýag­lyk bi­len daň­ma­ly. Gö­zi daň­lan oýun­çy­ny te­ge­lek meý­dan­ça­nyň mer­ke­zi­ne ge­tir­me­li. Beý­le­ki oýun­çy­lar bol­sa te­ge­le­giň da­şyn­da hal­ka­la­ýyn dü­zül­me­li.
Oýun emi­niň gör­kez­me­si bo­ýun­ça baş­lan­ýar. Oýun­çy­la­ryň äh­li­si te­ge­le­giň içi­ne gi­rip, gö­zi daň­lan oýun­ça eli­ni de­gir­ýär­ler. Eşek­çi oýun­çy­la­ryň haý­sy hem bol­sa, bi­ri­ni tut­ma­ga sy­na­nyş­ma­ly. Eger oýun­çy­la­ryň bi­ri­ni tu­taý­sa, on­da ele dü­şen oýun­çy eşek­çi­niň ady­ny tu­tup gy­gyr­ma­ly. Eşek­çi hem tu­tu­lan oýun­çy­ny se­sin­den ta­nap ady­ny aýt­ma­ly. Şon­dan soň eşek­çi gö­zün­dä­ki ýag­ly­gy aý­ryp, tu­tu­la­na ge­ze­gi ge­çir­ýär. Eger-de eşek­çi tu­tu­lan oýun­çy­ny se­sin­den ta­nap bil­me­se, ony goý­be­rip, ýe­ne-de öň­kü­si ýa­ly meý­dan­ça­nyň için­de oý­ny do­wam ed­ýär.
Oý­nuň düz­gü­ni­ne gö­rä, te­ge­le­giň için­de ko­wa­la­mak ýa-da te­ge­le­giň için­den çyk­mak bol­ma­ýar. Gö­zi aras­sa ýag­lyk bi­len daň­ma­ly, şeý­le hem her ge­zek eşek­çi çal­şan­da her kim öz ýa­nyn­da ge­ti­ren ýag­ly­gy­ny gö­zü­ne daň­ma­ly. Eşek­çi­niň jyk­la­maz­ly­gy üçin ýag­ly­gyň aşa­gyn­dan el­ýag­lyk ýa-da aras­sa ak ka­gyz hem go­ýup bo­lar. Oý­nuň do­wa­myn­da gö­zi da­ňyl­gy oýun­çy­ny ur­mak, dep­mek ýa-da gö­dek he­re­ket­ler et­mek ga­da­gan edil­ýär. Şeý­le ýag­daý­da emin şol oýun­ça duý­du­ryş ber­ýär ýa-da oýun­dan çy­kar­ýar. Adat­ça göz­daň­dy oý­nun­da emin ag­za uly ýaş­ly adam­lar­dan saý­lan­ýar. Bu oý­ny mek­dep­de mu­gal­ly­myň gö­zeg­çi­li­gin­de hem ýe­ri­ne ýe­ti­rip bo­lar.
Göz­daň­dy oý­ny ösüp gel­ýän ýaş nes­liň ýat­keş­li­gi­ni ös­dür­mek­de, çe­ýe­li­gi­ni art­dyr­mak­da we ün­sü­ni jem­le­mek­de uly äh­mi­ýe­te eýe­dir. Dost­lu­gy we jem­gy­ýet­çi­lik gat­na­şy­gy­ny ös­dür­ýän bu oýun gy­zyk­ly güý­men­je­le­riň bi­ri­dir.