Gyş pas­ly­nyň gel­me­gi bi­len köp iýil­ýän mi­we­le­riň bi­ri hem man­da­rin bol­sa ge­rek. Sit­rus mi­we­le­ri­niň bir gör­nü­şi bo­lan bu mi­we hoş­boý ysy we iş­dä­ňi açy­jy süý­jüm­tik ta­ga­my bi­len ta­pa­wut­lan­ýar. Man­da­ri­niň Ata Wa­ta­ny Gü­nor­ta-Gün­do­gar Azi­ýa (hin­di-hy­taý) se­bi­ti ha­sap­lan­ýar. C wi­ta­mi­niň çeş­me­si bo­lan bu mi­we ter­li­gi­ne iýil­mek bi­len bir ha­tar­da, süý­jü­lik­le­re, iş­däa­çar­la­ra go­şul­ýar hem-de şer­bet taý­ýar­la­nyl­ýar. Man­da­ri­niň ýu­ka­jyk ga­by­gy­ny aň­sat­lyk bi­len aý­ryp bol­ýar. Man­da­ri­niň ga­by­gyn­dan alyn­ýan efir ýa­gy süý­jü­lik­le­re, že­la­ti­ne, doň­dur­ma we sak­gy­ja ta­gam ber­mek üçin ula­nyl­ýar. Kä­bir ýurt­da çö­rek önüm­le­ri­ne hem man­da­ri­niň ga­by­gyn­dan alyn­ýan efir ýa­gy go­şul­ýar.
Man­da­ri­niň il­kin­ji ös­dü­ri­lip ýe­tiş­di­ri­len ýe­ri Nan­lin dag­la­ry­nyň ete­gi (Hy­taý) bo­lup, XIX asyr­da Ýew­ro­pa ge­ti­ril­ýär. Adat­ça, mi­we­si gyş­da ýyg­nal­ýan man­da­rin aga­jy­nyň bo­ýy 7,5 met­re çen­li ýet­ýär. Bal­da­gy ti­ken­li bu aga­jyň bir düý­bi 70-80 ki­log­ra­ma çen­li mi­we ber­ýär. Man­da­rin aga­jy çalt ös­ýär. Il­ki­baş­da «Ap­fel­sin» (hy­taý al­ma­sy) ady bi­len ta­na­lan bu mi­wä fran­suz­lar «man­da­rin» di­ýip at ber­ýär­ler.
Içi bö­lek-bö­lek bu mi­wä­niň tur­şu­ly­gy beý­le­ki sit­rus mi­we­le­rin­den pes bo­lup, suw­ly we süý­ji bol­ýar. Sa­ry­dan mä­mi­şi reňk­li gyş mi­we­si­niň dün­ýä­de ýüz­ler­çe gör­nü­şi ös­dü­ri­lip ýe­tiş­di­ril­ýär. Hä­zi­ri­ki wagt­da dün­ýä­de her ýyl 38-44 mil­li­on ton­na man­da­rin ha­sy­ly alyn­ýar. Man­da­rin önüm­çi­li­gin­de Hy­taý, Hin­dis­tan, Tür­ki­ýe, Is­pa­ni­ýa, Bra­zi­li­ýa we Ma­rok­ko ýa­ly ýurt­lar öň­de­li­gi eýe­le­ýär. Ka­na­da, ABŞ, Ýa­po­ni­ýa ýa­ly ýurt­lar­da man­da­rin­li se­bet­ler sow­gat hök­mün­de be­ril­ýär.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА