Tilkiniň iň kiçi görnüşi

Er­te­ki­ler­dir ro­wa­ýat­lar­da me­kir jan­dar hök­mün­de su­rat­lan­dy­ryl­ýan til­ki­le­riň dün­ýä­de 27 tö­we­re­gi gör­nü­şi bar. Çöl-be­ýe­wan­lar­dan baş­lap, säh­ra­lyk­lar­da we tro­pik to­kaý­lar­da duş gel­ýän bu jan­dar­lar 30 san­ti­metr uzyn­lyk­da­ky pos­sun­ly guý­ru­gy bi­len ta­nal­ýar. Seý­rek ýag­daý­da duş gel­ýän tä­sin til­ki­le­riň bi­ri hem fe­nek til­ki­si­dir. «Sa­ha­ra til­ki­si» hem di­ýil­ýän bu ýyr­ty­jy jan­dar De­mir­ga­zyk Af­ri­ka­da, Sa­ha­ra çö­lün­de we Sa­ud Ara­bys­ta­ny­nyň çä­gin­de duş gel­ýär. Gu­rak we ys­sy ho­wa­da ýa­şa­ýan bu til­ki­le­riň göw­re­si­niň uzyn­ly­gy
35-40 san­ti­met­re, ag­ra­my 1-1,5 ki­log­ra­ma ýet­ýär. Gör­nü­şi ýa­ly, bu til­ki örän ki­çi bo­lup, 14 ýy­la çen­li ýa­şa­ýar. Fe­nek til­ki­si­niň 15 san­ti­metr çe­me­si ulu­lyk­da­ky pak­ga­ryp du­ran gu­la­gy bo­lup, ösen eşi­diş uky­by­na eýe­dir. Sa­ha­ra til­ki­si­niň pen­je­si­niň aşa­gyn­da­ky tüý ör­tü­gi jok­ra­ma ys­sy­da çä­gä­niň üs­tün­de ar­ka­ýyn ýö­re­me­gi­ne müm­kin­çi­lik ber­ýär. Şeý­le hem ki­çi­jik süý­dem­di­ri­ji­le­riň agym­tyl-sar­gylt tüý ör­tü­gi Gün şöh­le­sin­den go­ran­ma­ga ýar­dam ed­ýär.
Fe­nek til­ki­le­ri maş­ga­la bo­lup ýa­şa­ýar­lar. Her maş­ga­la­da 10 tö­we­re­gi til­ki bol­ýar. Ki­çi­jik til­ki­ler köp­lenç beý­le­ki til­ki­ler­den hi­ni­ni go­ra­mak üçin öz ara­la­ryn­da gö­reş­ýär­ler. Gu­muň için­de hin ga­zyp ýa­şa­ýan bu jan­dar­lar, esa­san, çe­kirt­ge, ow­nuk gem­ri­ji­ler, haž­žyk, guş we ýu­murt­ga bi­len iý­mit­len­ýär­ler. Uzak wagt­lap suw­suz oňup bil­ýän fe­nek til­ki­si suw­suz­ly­gy­ny gan­dyr­mak üçin ösüm­lik­le­riň kök­le­ri­ni, mi­we­le­ri we ter ýap­rak­la­ry iý­ýär­ler. Sa­ha­ra til­ki­si, esa­san, gi­je­si­ne awa çyk­ýar. Ýe­ke­lik­de aw ed­ýän bu jan­dar­lar gu­la­gy­ny ýe­re go­ýup, beý­le­ki gem­ri­ji­le­riň hi­ni­ni diň­le­ýär­ler. Se­siň ýa-da he­re­ke­tiň bar­dy­gy­ny duý­sa­lar, dört aýa­gy bi­len ýe­ri ga­zyp baş­la­ýar­lar. Fe­nek til­ki­si hin ga­zyp aw et­mek bi­len bir ha­tar­da, çä­ge­de ge­zip ýö­ren gem­ri­ji­ler­dir çe­kirt­ge­le­ri ko­wa­lap tut­ýar­lar.
2015-nji ýyl­da fe­nek til­ki­si Te­bi­ga­ty we te­bi­gy baý­lyk­la­ry go­ra­mak bo­ýun­ça hal­ka­ra bi­le­le­şi­gi (IUCN) ta­ra­pyn­dan ýi­tip git­mek how­py aban­ýan jan­dar­la­ryň ha­ta­ry­na gi­ri­zil­di. Yl­my ady «Vul­pes zer­da» bo­lan fe­nek til­ki­si Ma­rok­ko­da, Al­žir­de, Tu­nis­de we Mü­sür­de ka­nu­ny esas­da go­ral­ýar. Fe­nek til­ki­si Al­ži­riň mil­li jan­da­ry ha­sap­lan­ýar. Ýur­duň mil­li fut­bol to­pa­ry «Les Fen­necs»-iň ady hem bu jan­dar bi­len bag­la­ny­şyk­ly­dyr.