Ýur­du­my­zyň da­şa­ry sy­ýa­sat işin­de dün­ýä­niň äh­li döw­let­le­ri bi­len öza­ra bäh­bit­li iki­ta­rap­la­ýyn we köp­ta­rap­la­ýyn gat­na­şyk­la­ryň iler­le­dil­me­gi­ne mö­hüm äh­mi­ýet be­ril­ýär. Türk­men dip­lo­ma­ti­ýa­sy­nyň dost­luk­ly, hoş­ni­ýet­li goň­şu­çy­lyk gat­na­şyk­la­ry, se­bit hem-de hal­ka­ra gat­na­şyk­la­ryn­da öza­ra dü­şü­niş­mek we yna­nyş­ma­gy pug­ta­lan­dyr­ma­ga gö­nük­di­ri­len baş­lan­gyç­la­ry dün­ýä de­re­je­sin­de uly äh­mi­ýe­te eýe­dir. Döw­le­ti­mi­ziň da­şa­ry sy­ýa­sa­ty­nyň üs­tün­lik­li ama­la aşy­ryl­ma­gyn­da dip­lo­ma­tik gul­lu­gyň üs­tü­ne örän jo­gap­kär­li we­zi­pe­ler düş­ýär.
«Bi­ta­rap Türk­me­nis­ta­nyň da­şa­ry sy­ýa­sat ug­ru­nyň 2022–2028-nji ýyl­lar üçin Kon­sep­si­ýa­syn­dan» ge­lip çyk­ýan we­zi­pe­le­ri üs­tün­lik­li dur­mu­şa ge­çir­mek mak­sa­dy bi­len, döw­le­ti­miz­de Azi­ýa–Ýu­waş um­man se­bi­ti­niň ýurt­la­ry bi­len gat­na­şyk­la­ry has-da ös­dür­mä­ge uly äh­mi­ýet be­ril­ýär.
Azi­ýa–Ýu­waş um­man se­bi­ti Azi­ýa­nyň döw­let­le­ri­niň ýer­leş­ýän, Ýu­waş um­ma­nyň pe­ri­met­rindäki we ada­lar­yny öz içine alýan se­bi­ti aň­lad­ýan sy­ýa­sy we yk­dy­sa­dy adal­ga­dyr. Bu se­bi­te 58 döw­let de­giş­li­dir.
Se­bit­de Azi­ýa–Ýu­waş um­man yk­dy­sa­dy hyz­mat­daş­ly­gy (APEC), Gü­nor­ta-Gün­do­gar Azi­ýa ýurt­la­ry­nyň bir­leş­me­si (ASEAN) we Şan­haý Hyz­mat­daş­lyk Gu­ra­ma­sy (ŞHG) ýa­ly iri hal­ka­ra hem-de se­bit­le­ýin gu­ra­ma­lar bar.
Se­bit­dä­ki iň uly şä­her­ler Şan­haý, Ja­kar­ta, Gon­kong, Sin­ga­pur, Kua­la-Lum­pur, Taý­peý, Se­ul, To­kio, Sid­neý, Mel­burn we beý­le­ki­ler. Şeý­le hem se­bit­de Azi­ýa­nyň inf­rast­ruk­tu­ra ma­ýa go­ýum ban­ky (AIIB) we Azi­ýa­nyň Ösüş Ban­ky (ADB) ýa­ly iri ma­li­ýe gu­ra­ma­la­ry he­re­ket ed­ýär.
Iň uly hal­ka­ra yk­dy­sa­dy bir­le­şi­gi bo­lan Azi­ýa-Ýu­waş um­man yk­dy­sa­dy hyz­mat­daş­ly­gy­nyň (APEC) ýig­ri­mi bir mil­li yk­dy­sa­dy­ýe­ti hal­ka­ra söw­da­sy­nyň 57 gö­te­ri­mi­ni we je­mi içer­ki önü­miň 16 tril­li­on dol­la­ry­ny tut­ýar. 2030-njy ýy­la çen­li Azi­ýa-Ýu­waş um­man se­bi­tin­de je­mi içer­ki önü­miň ösü­şi­niň 70 gö­te­ri­me ýet­me­gi­ne ga­ra­şyl­ýar. Bu se­bi­tiň ýurt­la­ry ýo­ka­ry teh­no­lo­gi­ýa­la­ry iň uly im­port we eks­port edi­ji ýurt­lar­dyr.
Bu se­bi­tiň esa­sy ýurt­la­ry bo­lan Hy­taý, Ýa­po­ni­ýa, Ma­laý­zi­ýa we Ko­re­ýa Res­pub­li­ka­sy ýa­ly ýurt­lar bi­len giň hyz­mat­daş­lyk al­nyp ba­ryl­ýar.
Hy­taý Halk Res­pub­li­ka­sy hä­zir­ki dö­wür­de ýur­du­my­zyň örän mö­hüm yk­dy­sa­dy hyz­mat­daş­la­ry­nyň bi­ri­dir. Türk­me­nis­tan­da HHR bi­len stra­te­gik gat­na­şyk­la­ryň ös­dü­ril­me­gi­ne aý­ra­tyn äh­mi­ýet be­ril­ýär. 2022-nji ýyl­da Türk­me­nis­tan bi­len Hy­taý Halk Res­pub­li­ka­sy­nyň ara­syn­da dip­lo­ma­tik gat­na­şyk­la­ryň ýo­la go­ýul­ma­gy­nyň 30 ýyl­ly­gy bel­le­nil­di. Ne­bit­gaz ul­ga­my hyz­mat­daş­ly­gyň esa­sy ugur­la­ry­nyň bi­ri­dir. Bu ul­gam­da eý­ýäm bir­nä­çe iri tas­la­ma­ ama­la aşy­ryl­dy. 2009-njy ýy­lyň ahy­ryn­da Türk­me­nis­tan–Hy­taý stra­te­gik gaz ge­çi­ri­ji­si­niň ulan­ma­ga be­ril­me­gi mu­nuň su­but­na­ma­sy­dyr. Bu tas­la­ma­nyň dur­mu­şa ge­çi­ril­me­gi deň­hu­kuk­ly­ly­ga, öza­ra ar­tyk­maç­lyk­la­ra dü­şün­mä­ge, gaz ge­çi­ri­ji­niň işe baş­la­ma­gy bi­len açy­lan gel­je­gi we müm­kin­çi­lik­le­ri giň­den gör­mä­ge esas­la­nan ha­ky­ky hyz­mat­daş­ly­gyň ny­şa­ny bol­dy.
Gü­nüň dog­ýan ýur­dy Ýa­po­ni­ýa bi­len Türk­me­nis­ta­nyň gat­na­şyk­la­ry has-da ös­dü­ril­ýär. ITOСHU, «So­jitz», «Ka­wa­sa­ki Heavy In­dust­ri­es», «Mit­su­bis­hi», «JGС Сor­po­ra­ti­on», «Сhiyo­da Сor­po­ra­ti­on» ýa­ly bel­li kor­po­ra­si­ýa­lar we beý­le­ki kom­pa­ni­ýa­lar ýur­du­myz bi­len has ne­ti­je­li hyz­mat­daş­lyk ed­ýär. Ýur­du­myz­da Ýa­po­ni­ýa­nyň 2050-nji ýy­la çen­li wo­do­ro­dy ön­dür­mek üçin öň­de­ba­ry­jy teh­no­lo­gi­ýa­la­ry, ener­gi­ýa­nyň gaý­ta­dan di­kel­dil­ýän çeş­me­le­ri­ni we kö­mür­tur­şy ga­zy­ny peý­da­lan­ma­gyň ha­sa­by­na 2030-njy ýy­la çen­li ýyladyşhana gaz­la­ry­nyň çy­ka­ry­ly­şy­ny azalt­mak bo­ýun­ça sy­ýa­sa­ty üns ber­lip öw­re­nil­ýär. Hä­zir­ki wagt­da bu ugur­la­ra has uly üns be­ril­ýär.
Türk­me­nis­tan bi­len Ko­re­ýa Res­pub­li­ka­sy­nyň gat­na­şyk­la­ry uly üs­tün­lik­le­re bes­len­ýär. Ko­re­ýa­nyň meş­hur kom­pa­ni­ýa­la­ry ýur­du­myz­da ama­la aşy­ryl­ýan, hal­ka­ra äh­mi­ýet­li dü­züm­le­ýin iri tas­la­ma­la­ra gat­naş­ýar­lar. Ola­ryň ha­ta­ryn­da dün­ýä­de iň iri ýa­tak­la­ryň bi­ri bo­lan «Gal­ky­nyş» kä­nin­de ga­zy gaý­ta­dan iş­le­mek bo­ýun­ça türk­men-ko­reý hyz­mat­daş­ly­gy­ny, şeý­le hem hä­zir­ki wagt­da ýur­du­myz­da ko­reý kom­pa­ni­ýa­la­ry­nyň gat­naş­ma­gyn­da köp san­ly ma­ýa go­ýum tas­la­ma­sy­nyň ha­sa­ba alyn­ma­gy­ny gör­kez­mek bo­lar. Gy­ýan­ly­da­ky po­lie­ti­len we po­lip­ro­pi­len ön­dür­ýän gaz­hi­mi­ýa top­lu­my­nyň gur­lu­şy­gy, ýol he­re­ke­ti­niň howp­suz­lyk ul­gam­la­ry­ny gur­na­mak hem-de kon­sul­ta­tiw hyz­mat et­mek üs­tün­lik­li ta­mam­la­nan bi­le­lik­dä­ki iri tas­la­ma­lar­dyr. Bu Ko­re­ýa­nyň işe­wür to­par­la­ry­nyň gel­je­gi uly türk­men ba­za­ryn­da eýe­le­ýän or­nu­ny gi­ňelt­mä­ge uly gy­zyk­lan­ma­sy­ny gör­kez­ýär.
Umu­man, Türk­me­nis­tan Azi­ýa–Ýu­waş um­man se­bi­ti­niň ýurt­la­ry bi­len sy­ýa­sy, söw­da-yk­dy­sa­dy, me­de­ni-yn­san­per­wer ul­gam­lar­da hyz­mat­daş­ly­gy hem­me­ta­rap­la­ýyn ös­dür­ýär.

Ha­jar­bi­bi AŞY­RO­WA,
Türkmen döwlet binagärlik-gurluşyk institutynyň talyby.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА