Dün­ýä­niň dür­li ýer­le­rin­de dür­li mil­let­lerdir hal­ky­ýet­ler ýa­şa­ýar. Ýer ýü­zün­de 6-7 müň di­liň bar­dy­gy çak­la­nyl­ýar. Dil­le­riň kö­pü­si mil­li­on­lar­ça ada­myň ene di­li hasaplansa, kä­bir dil­de gep­leş­ýän­le­riň sa­ny örän az. ÝU­NES­KO ýit­mek how­py bo­lan dil­le­riň öw­re­nil­me­gi, ýa­zuw çeş­me­le­ri­niň sak­la­nyl­ma­gy we dö­re­dil­me­gi üçin iş alyp bar­ýar. Gu­ra­ma­nyň mag­lu­mat­la­ry­na gö­rä, hä­zir­ki wagt­da bar bo­lan dil­le­riň 96 gö­te­ri­min­de dün­ýä ila­ty­nyň 3 gö­te­ri­mi gep­leş­ýär. Kä­bir di­li bil­ýän ýaş nes­liň sa­ny azal­ýar. Is­len­dik bir di­liň ýit­me­gi şol dil­de gep­leş­ýän­le­riň me­de­ni­ýe­ti­ne-de tä­sir ed­ýär. Şol se­bäp­li soň­ky ýyl­lar­da dil­le­ri öw­ren­mek bo­ýun­ça has köp işler durmuşa geçirilýär. Go­laý­da ÝU­NES­KO ýi­tip bar­ýan dil­le­riň tä­ze sa­na­wy­ny taý­ýar­la­dy. Sa­naw­da dil­ler bäş ug­ra bö­lü­nip­dir: gow­şak (ça­ga­la­ryň kö­pü­si bu dil­de gep­leş­ýär, em­ma çäk­li ýer­de), anyk how­pa uç­ran (howp as­tyn­da, ça­ga­lar öý­de ene dil­le­ri­ni öw­ren­me­ýär), çyn­la­kaý how­pa uç­ran (ýa­şu­ly ne­sil öz ara­la­ryn­da gep­leş­ýär, ene-ata­lar dü­şün­ýär em­ma ça­ga­la­ry bi­len gür­leş­me­ýär), ýit­mek çä­gi­ne go­laý (di­ňe ýa­şu­lu­lar kä­wagt öz ara­la­ryn­da gep­leş­ýär) we öçüg­si (in­di gep­le­şil­me­ýär). Sa­naw­da az san­ly ada­myň sözleş­ýän kä­bir di­li anyk gow­şak sa­naw­dan how­pa uç­ran sa­na­wa ge­çi­ril­di.