Ger­ma­ni­ýa­nyň ila­ty art­ýar

Ger­ma­ni­ýa­nyň ýa­şaý­jy­la­ry­nyň 23%-i ge­lip çy­ky­şy bo­ýun­ça da­şa­ry ýurt­lu­dyr. Go­laý­da bu barada Ger­ma­ni­ýa Fe­de­ra­tiw Res­pub­li­ka­sy­nyň Fe­de­ral sta­tis­ti­ka eda­ra­sy mag­lu­mat­ ýaý­ra­tdy. Baş­ga ýurt­lar­dan ge­len­le­riň ag­la­ba­sy türk­ler bo­lup, ikin­ji ýe­ri pol­ýak­lar, üçün­ji we dör­dün­ji ýe­ri bol­sa, ozal­ky So­ýu­zyň mig­rant­la­ry eýe­le­ýär.
Şeý­le­lik­de, Ger­ma­ni­ýa­nyň ila­ty­nyň dört­den bi­ri ge­lip çy­ky­şy bo­ýun­ça çet ýurt­ly. Statistika edarasynyň mag­lu­mat­la­ry­na gö­rä, 2017-nji ýy­la çen­li ýur­duň 23 %-den gow­rak ila­ty (19,3 mil­li­on adam) ýur­duň çäk­le­rin­den da­şar­da ýa-da da­şa­ry ýurt­lu­la­ryň maş­ga­la­syn­da doglupdyr. Bu görkeziji 2016-njy ýy­la ga­ra­nyň­da, 4,4 % köp­dür. Şeý­le hem GFR-iň çäk­le­rin­de ýa­şa­ýan da­şa­ry ýurt­lu­la­ryň 2,8 mil­lio­ny­nyň Tür­ki­ýe­den ge­len­ler­di­gi mä­lim edil­ýär.
Maglumatlara görä, ýurtdaky 24 million maşgalanyň iň bol­man­da bi­r agzasynyň asly da­şa­ry ýurt­ludygy bellenip geçilýär. Üs­te­si­ne-de, ola­ryň 2,5 mil­lio­ny öz ara­la­ryn­da ene dil­le­rin­de gür­leş­ýär­ler, ne­mes di­lin­de bol­sa, di­ňe öý­den da­şar­da gür­leş­ýär­ler. Şun­luk­da, şeý­le maş­ga­la­la­ryň 15 gö­te­ri­min­de türk­çe, 15 gö­te­ri­min­de rus­ça, 8 gö­te­ri­min­de bol­sa, pol­ýak­ça gür­le­şil­ýär.
2007-nji ýy­lyň ap­re­lin­de ge­çi­ri­len ilat ýa­zu­wy­nyň ne­ti­je­le­ri­ne gö­rä, GFR-de 80 mil­li­on 549 müň 17 adam ýa­şap, 2016-njy ýy­la ga­ra­nyň­da, 0,4 % köp. Şu­nuň bi­len bir­lik­de, ila­tyň te­bi­gy azal­ma­gy hem gö­ze il­ýär. Ýurt­da ça­ga dog­lu­şy­nyň de­re­je­si ila­tyň her mü­ňü­si­ne 8,6 adamdan, ölüm sa­ny­nyň de­re­je­si bol­sa, her müň ýa­şaý­ja 11,7 adamdan düş­ýär. Bu bol­sa, ýur­duň ila­ty­nyň di­ňe ­mig­rant­la­ryň ha­sa­by­na ös­ýän­di­gi­ni gör­kez­ýär.
Bi­ler­men­le­riň bel­le­me­gi­ne gö­rä, Ger­ma­ni­ýa­da ge­lip çy­ky­şy bo­ýun­ça da­şa­ry ýurt­ly ýa­şaý­jy­la­ryň art­ma­gy bir tarapdan me­de­ni­ýe­te tä­ze öwüş­gin­le­ri çaý­sa, beýleki bir tarapdan aş­pez­lik sun­ga­ty­na tä­ze­çe usul­la­ry gi­riz­ýär. Ola­ryň kö­me­gi bi­len ýurduň iri şä­her­le­rin­de ar­zan we ta­gam­ly türk, arap ýa-da hy­taý na­har­la­ry­ny edin­mek müm­kin. Iň esa­sy zat hem gö­çüp ge­len­ler zäh­met ba­za­ry­ny ös­dür­ýär­ler. Ger­ma­ni­ýa­nyň sy­ýa­sy ýol­baş­çy­la­ry ýur­duň dür­li me­de­ni­ýe­ti­ne we köp­mil­let­li­di­gi­ne buý­san­ýar­lar hem-de mu­ňa öz­le­ri­niň ga­za­nan uly üs­tün­li­gi hök­mün­de ga­ra­ýar­lar.

Ger­ma­ni­ýa­nyň yk­dy­sa­dy­ýe­ti
5 ýyl­dan bä­ri dowamly ösýär
Ne­mes­ler har­çla­ýan­la­ryn­dan köp ga­zan­ýar­lar. Fe­de­ral sta­tis­ti­ka eda­ra­sy­nyň mag­lu­mat­la­ry­na gö­rä, 2018-nji ýy­lyň bi­rin­ji ýa­ry­myn­da GFR-iň ila­ty­nyň gir­de­ji­le­ri çyk­da­jy­la­ryn­dan 48 mil­liard ýew­ro ar­tyk ge­lip­dir. Şu dö­wür­de ne­mes yk­dy­sa­dy­ýe­ti 2,9 gö­te­rim ös­di. Bu 90-njy ýyl­lar­da iki Ger­ma­ni­ýa­nyň bir­le­şen döw­rün­dä­ki­den hem has go­wy gör­ke­zi­ji­dir. Pro­fi­sit – ýag­ny gir­de­ji­le­ri­niň çyk­da­jy­la­ryn­dan köp bol­ma­gy 5 ýyl­dan bä­ri do­wam­ly ös­ýär. Sal­gyt­lar we so­si­al ga­tanç­lar oňaý­ly ösüş dep­gi­ni­niň esa­sy ka­ta­li­za­to­ry bo­lup hyz­mat ed­ýär.

Eks­porty ýokarlanýar
Yk­dy­sa­dy bar­lag­lar bo­ýun­ça Mýun­hen ins­ti­tu­ty­nyň çak­la­ma­la­ry­na gö­rä, GFR-de eks­por­tuň im­port­dan köp bol­ma­gy ne­ti­je­sin­de, da­şa­ry söw­da ba­lan­sy­nyň ar­tyk­maç­ly­gy­nyň 250 mil­liard ýew­ro ba­ra­bar­dy­gy bel­li bo­lup­dyr. Bu gör­ke­zi­ji bo­ýun­ça ikin­ji ýer­de Ýa­po­ni­ýa, üçün­ji orun­da bol­sa, Ni­der­land­lar dur­ýar.
Şeý­le hem, Ýew­ro­pa Bi­le­le­şi­gi­niň sta­tis­ti­ka eda­ra­sy­nyň mag­lu­mat­la­ry­na gö­rä, 2018-nji ýy­lyň ikin­ji çär­ýe­gin­de Ýew­ro­pa zo­la­gyn­da je­mi içer­ki önüm 0,4 gö­te­rim ösüp­dir.