Döwlet mekdepleri
Döwlet 6 ýaşdan 14 ýaş aralygyndaky ähli okuwçylaryň mugt bilim almagyna, başgaça aýdylanda, 8-nji synpa çenli kepil geçýär. Geljekde ony 10-njy synpa çenli artdyrmak meýilleşdirilýär. Döwlet mekdeplerinde okaýan okuwçylaryň ene-atalary diňe okuw kitaplary we mekdep lybaslary üçin töleýärler. Ýöne käbir ştatlarda, esasan hem, Tamil Nadu ştatynda mugt okuw gollanmalary, mekdep lybaslary we günde bir gezek nahar berilýär. Hindistanda körpeleriň oňat bilim almagy üçin ene-atalar elde baryny edýärler. Çünki ýurtda bilim çaganyň geljegine özboluşly sermaýa hasaplanýar. Hindistanly ene-atalar köplenç hususy mekdepleri has ileri tutýarlar. Şol birwagtyň özünde hususy okuw mekdepleriniň paýy umumy mukdarda 25 %-den ybarat bolsa, onda 40 % hindi okuwçylary okaýarlar. Döwlet mekdeplerinden hususy mekdeplere geçýän okuwçylaryň sany barha artýar. 2011-nji ýylyň ilat ýazuwynyň maglumatlaryna görä, okuwçylaryň 75 %-i döwlet mekdeplerinde okaýar. Ýöne 2017-nji ýylyň görkezijilerine laýyklykda, döwlet mekdeplerinde okamak isleýänleriň sany 13 million adama çenli azalyp, hususy mekdeplere barýan okuwçylaryň akymy 17 million artypdyr.
Hususy mekdeplerde
bilim almagyň bahasy
Hususy mekdeplerde bilim almagyň bahasy ýerleşýän ýerine, mekdebiň at-abraýyna, hyzmatlaryň möçberine we hiline baglylykda ýylda 500 dollardan başlap, birnäçe müň dollara çenli baryp ýetýär. Mundan başga-da, çaganyň mekdebe alynmagy üçin 1 müň dollardan 3 müň dollara çenli möçberde gatanç tölegi edilýär. Eýsem, hususy mekdepler kiçijik müşderilerine haýsy goşmaça hyzmatlary hödürleýär? Birinjiden, mekdebe ýörite awtobuslarda gatnadýarlar. Hususy mekdepleriň awtoparkynda birnäçe awtobus bolup, olar tutuş şähere aýlanyp çykýarlar. Ene-atalar mekdebi ýaşaýan ýerine görä däl-de, eýsem, at-abraýyna we okuwçylary ýetişdirişine görä saýlaýarlar. Hususy mekdepleriň köpüsinde güzerany pes maşgalalaryň çagalaryna sosial kömek hökmünde, mugt nahar berilýär.
Okuwlardan soňra okuwçylar goşmaça sapaklara we sport gurnaklaryna gatnaşýarlar. Matematika, hindi tanslary we kriket gurnaklarynyň hyrydarlary has-da köp bolýar. Mekdebiň býujetine we ene-atalaryň ýagdaýyna laýyklykda, çagalar bilen haýwanat baglaryna ýa-da şäheriň gözel ýerlerine dürli gezelençler guralýar.
Goşmaça hyzmatlar okuwyň nyrhyna girmeýär we aýratyn töleg edilýär. Çagalary ýörite awtobusda okuwa gatnatmak üçin ene-atalar ýylda 100 dollardan 300 dollara çenli serişde sarp edýärler. Hususy mekdeplerdäki goşmaça sapaklara hem tölenilýär. Mekdep awtobuslary köp ýerde ýörgünli däldir. Hindistanyň günortasynda, Kerala ştatynda köllük sebitler ýerleşip, ol ýerlerde okuwçylar katerler we gaýyklar arkaly gatnadylýar, dzýudo, karate we kriket ýaly gurnaklaryň ýerine suwda ýüzmek we küreklemek ýaly sapaklar geçilýär.
Bilime ymtylyş
Hindi çagalary okuwyň möhümdigine çagalygyndan göz ýetirýärler we ylym-bilime jogapkärli çemeleşýärler. Köp mekdepleriň okuwçylary birinji synpdan başlap, aýlyk, çärýek we ýyllyk synaglary tabşyrýarlar. Synaglaryň netijelerine görä, mekdepleriň reýtingi düzülýär. Reýtingiň birinji onlugyna düşmek her bir mekdebiň baş arzuwy. Köp çagalar ýokary netijeleri gazanmak üçin ýörite mugallym tutýarlar. Çünki her synpda 40-a golaý okuwçy bolanlygy sebäpli, mugallym olaryň her birine aýratyn üns gönükdirmekde kynçylyk çekýär. Hususy mugallymlar bir sapakdan her gün okadanlygy üçin ep-esli hak alýar. Mundan başga-da, ýurtda ene-atalar matematika, fizika, himiýa, iňlis, hindi we ştatyň dilini öwredýän hususy merkezleriň hyzmatlaryndan peýdalanýarlar.
Her bir hindi mekdebinde harby sapaklar bar. Onuň gapylary 13 ýaşdan 16 ýaş aralygyndaky oglanlar hem-de gyzlar üçin açyk. Şeýle synplarda okuwçylar we mugallymlar harby eşik geýýärler. Okuw ýylynyň dowamynda okuwçylar harby sapaklary özleşdirip, tomsuna meýdanda harby tälimleri geçýärler. Şeýle synpy tamamlamak belli bir derejede synag bahalaryny öz-özünden ýokarlandyrýar, ol bolsa, çaganyň abraýly ýokary okuw mekdebine girmek mümkinçiligini döredýär.
Şeýle synpy tamamlanlar harby institutlara girenlerinde olaryň artykmaçlyklary göz öňünde tutulýar.
Dil
Hindi mekdeplerinde adaty sapaklardan başga iňlis, hindi we ştatyň öz dili öwredilýär. Her ştatyň öz dili we özboluşly ýazuw usuly bar. Ýurduň medeni dürli-dürlüligi, taryhy aýratynlyklary, köp dilliligi – bularyň ählisi her bir halkyýeti biri-birinden tapawutlandyryp, olarda öz dogduk ştatlaryna söýgi döredýär. Eýsem, hindi maşgalasy çagalarynyň bilimi üçin näçeräk mukdarda pul harçlaýarka? Bir okuwçy üçin döwletiň mugt mekdepleriniň goşmaça çykdajylary ene-atalara bütin okuw ýylynyň dowamynda 1-2 müň dollara düşýär. Hususy orta mekdeplerde okatmak üçin 7 müň dollardan 12 müň dollara çenli serişde sarp edilýär. Çaganyň bilimi üçin doglan gününden beýläk bütin maşgala bolup, pul ýygnap ugraýarlar. Hindi hökümeti 2017-2018-nji okuw ýyllaryny maliýeleşdirmek maksady bilen, döwlet býujetinden 11,7 milliard dollar bölüp berdi. Häzirki wagtda döwletiň bilim ulgamyndaky syýasatynda synplardaky okuwçylaryň sanyny azaltmak we käbir ştatlarda çagalaryň ählisiniň mekdebe doly gatnamagyny gazanmak esasy wezipeleriň biri bolup durýar.