Azi­ýa­nyň inf­rast­ruk­tu­ra ma­ýa go­ýum­la­ry ban­ky­nyň do­lan­dy­ry­jy ge­ňe­şi (Asian Inf­rast­ructu­re Invest­ment Bank, AIIB) Lýuk­sem­burg­da ge­çi­ren dör­dün­ji mas­la­ha­tyn­da Afrika yklymynyň Be­nin, Ji­bu­ti we Ru­an­da ýurtlarynyň ma­li­ýe gu­ra­ma­sy­na ag­za­ly­gy­ny ma­kul­la­dy. Şeý­le­lik­de, ban­kyň ag­za­la­ry­nyň umu­my sa­ny 100-e ýet­di. In­di tä­ze ag­za­lar res­mi tas­syk­la­nan­dan soň­ra, ban­ka il­ki­nji ga­tanç­la­ry­ny ge­çi­rer­ler. Şon­dan soň, olar res­mi taý­dan ban­ka ag­za ýurt­la­ryň sa­na­wy­na go­şu­lar­lar.
Bu mas­la­hat­da Hy­ta­ýyň ma­li­ýe mi­nist­ri Lýu Kun AIIB-iň do­lan­dy­ry­jy ge­ňe­şi­niň baş­lyk­ly­gy­na saý­lan­dy. Şeý­le hem ban­kyň bä­şin­ji mas­la­ha­ty­ny 2020-nji ýy­lyň 2-3-nji iýu­lyn­da Pe­kin­de ge­çir­mek ha­kyn­da ka­rar ka­bul edil­di.
– Hy­ta­ýyň hö­kü­me­ti AIIB-iň ştab-kwar­ti­ra­sy ýer­leş­ýän ýur­dy hök­mün­de mun­dan beý­läk hem ban­kyň ösü­şi­ne yzy­gi­der­li ýar­dam be­rer – di­ýip, Lýu Kun bel­le­di.
Azi­ýa­nyň inf­rast­ruk­tu­ra ma­ýa go­ýum­la­ry ban­ky­na ag­za ýurt­la­ryň pa­ýy­na dün­ýä ila­ty­nyň 73%-i, äh­lu­mu­my je­mi içer­ki önü­miň hem 63%-i düş­ýär.
– Biz äh­li ag­za­la­ry­my­zyň kö­me­gi bi­len dur­nuk­ly ösü­şe ýar­dam ber­mä­ge ukyp­ly “ýa­şyl” gur­lu­şy dö­red­ýä­ris – di­ýip, AIIB-niň baş­ly­gy Szin Lis­ýun aýt­dy.
AIIB – hal­ka­ra ma­li­ýe gu­ra­ma­sy Azi­ýa­da we onuň çäk­le­rin­den da­şar­da dur­nuk­ly inf­rast­ruk­tu­ra­ny we önüm­çi­li­gi dö­ret­mek mak­sa­dy bi­len ma­li­ýe hyz­mat­la­ry­ny hö­dür­le­ýär. Bank hä­zir­ki wag­ta çen­li ag­za ýurt­la­ry­nyň iri tas­la­ma­la­ry­nyň 46-sy­na ABŞ-nyň 8,5 mil­liard dol­la­ry­na deň bo­lan karz se­riş­de­le­ri­ni bö­lüp ber­di.
HHR-iň baş­lan­gy­jy bi­len esas­lan­dy­ry­lan bu ma­li­ýe gu­ra­ma­sy köp ta­rap­la­ýyn ösü­şi bi­len ta­pa­wut­lan­ýar. Bank il­ki­baş­da Azi­ýa-Ýu­waş um­man se­bi­tin­de ma­li­ýe we öza­ra hyz­mat­daş­ly­gy ýo­la goý­mak, Azi­ýa­da iri inf­rast­ruk­tu­ra tas­la­ma­la­ry ma­li­ýe­leş­dir­mek mak­sa­dy bi­len dö­re­di­lip­di. Ştab-kwar­ti­ra­sy Pe­kin­de ýer­leş­ýän bu ma­li­ýe gu­ra­ma­sy 2014-nji ýyl­da esas­lan­dy­ry­lyp, 2016-njy ýyl­da res­mi taý­dan iş­läp baş­la­dy. Dün­ýä­niň dür­li ýurt­la­ry­na karz ber­ýän bu ban­kyň hä­zir­ki wagt­da 100 mil­liard dol­lar­dan gow­rak go­ry bar. Bi­ler­men­le­riň aýt­ma­gy­na gö­rä, Hal­ka­ra Pul Gaz­na­sy, Dün­ýä ban­ky we Azi­ýa ösüş ban­ky bu gu­ra­ma­nyň esa­sy bäs­deş­le­ri­dir.
AIIB ba­ra­da­ky il­kin­ji mag­lu­mat­lar 2013-nji ýy­lyň okt­ýab­ryn­da peý­da bol­dy. HHR-iň baş­ly­gy Si Szin­pi­niň In­do­ne­zi­ýa amala aşy­ran sa­pa­ryn­da ýur­duň Pre­zi­den­ti Su­si­lo Ban­bang Ýu­do­ýo­no bi­len ge­çi­ren gep­le­şik­le­ri­niň çäk­le­rin­de Azi­ýa se­bi­tin­de ösü­şe we yk­dy­sa­dy hyz­mat­daş­ly­ga ýar­dam ber­mä­ge ukyp­ly şeý­le ban­kyň esas­lan­dy­ryl­ma­gy­na wag­tyň ýe­ten­di­gi­ni aý­dyp­dy. Hy­taý 2014-nji ýyl­da Hin­dis­ta­ny bu tas­la­ma go­şu­lyş­ma­ga ça­gyr­ýar. 2014-nji ýy­lyň 24-nji okt­ýab­ryn­da Pe­kin­de öza­ra hyz­mat­daş­lyk ha­kyn­da­ky me­mo­ran­du­ma gol çe­kil­ýär. Oňa Hy­taý, Hin­dis­tan, Tai­land, Ma­laý­zi­ýa, Sin­ga­pur, Fi­lip­pin­ler, Pa­kis­tan, Bang­la­deş, Bru­neý, Kam­bo­ja, Ga­za­gys­tan, Ku­weýt, La­os, Mýan­ma, Mon­go­li­ýa, Ne­pal, Oman, Ka­tar, Şri-Lan­ka, Öz­be­gis­tan we Wýet­nam ýa­ly 21 döw­le­tiň we­kil­le­ri gol çek­ýär­ler.
In­di­ki tap­gyr gu­ra­ma­ny dö­ret­mek ba­ra­da­ky yla­la­şyk bo­lup, ol 2014-nji ýy­lyň 27-28-nji no­ýab­ryn­da Hy­ta­ýyň Kun­min şä­he­rin­de gat­na­şy­jy ýurt­la­ryň we­kil­le­ri­niň du­şu­şy­gyn­da ara al­nyp mas­la­hat­la­şyl­ýar. Ol 2015-nji ýy­lyň 15-16-njy ýan­wa­ryn­da ge­çir­ilen Mum­baý du­şu­şy­gyn­da do­wam et­di­ri­lip, şol ýy­lyň 30-31-nji mar­tyn­da Al­maty şäherinde ge­çi­ri­len üçün­ji du­şu­şyk­da yla­la­şy­gyň gu­tar­nyk­ly taý­ýar­la­nan­dy­gy mä­lim edil­ýär we esas­lan­dy­ry­jy ýurt­la­ra gol çek­mä­ge hö­dür­len­ýär.
Hy­taý gel­jek­ki ban­kyň ser­ma­ýa­sy­nyň deň ýa­ry­syn­dan gow­ra­gy­nyň üp­jün­çi­li­gi­ni öz üs­tü­ne al­ma­gy tek­lip edip, gu­ra­ma­çy ýurt hök­mün­de öňe saý­lan­ýar. Il­ki bi­len “Öza­ra hyz­mat­daş­lyk ha­kyn­da­ky me­mo­ran­du­ma” 21 döw­le­tiň we­kil­le­ri gol çe­kip, soň­ra oňa beý­le­ki ag­za­lar go­şul­ýar­lar. Eý­ýäm 2015-nji ýy­lyň 20-nji ap­re­li­ne çen­li me­mo­ran­du­ma 57 döw­let go­şu­l­ýar. 2015-nji ýy­lyň 29-njy iýu­nyn­da 57 ýur­duň we­kil­le­ri ban­ky dö­ret­mek ha­kyn­da­ky yla­la­şy­ga gol çek­ýär­ler. Hy­taý, (bank­da­ky paý­na­ma­sy 30,34%), Hin­dis­tan (8,52%) we Rus­si­ýa (7,5%) iri paý­dar­lar hök­mün­de öňe saý­lan­ýar­lar. Hä­zir­ki wagt­da baş­ga-da bir­nä­çe ýurt­lar bu ban­ka ag­za bol­mak me­ýil­le­ri­ni mä­lim ed­ýär­ler.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА