In­ter­net ula­ny­jy­la­ryň kö­pü­si gys­gal­dy­lan “aýpi” söz­le­ri ba­ra­da eşi­den bol­sa­lar ge­rek, ýö­ne ha­ky­kat­da, onuň nä­me­di­gi we ula­ny­ly­şy ba­ra­da köp­le­riň bil­me­ýän bol­ma­gy hem müm­kin. Komp­ýu­ter teh­no­lo­gi­ýa­sy bo­ýun­ça hü­när­men bol­ma­sa­ňyz, bu sal­gy­nyň mak­sa­dy­na dü­şün­mek aň­sat düş­mez, biz bu ýaz­gy­da müm­kin bol­du­gyn­dan ýe­ňil­räk dü­şün­dir­mä­ge sy­na­ny­şa­rys. Eý­sem, IP sal­gy­sy nä­me we ol nä­me üçin ge­rek?

IP – “aý-pi” bu in­ter­net tor­la­ry­nyň ara­syn­da­ky pro­to­kol­dyr. IP do­lu­ly­gy­na “In­ter­net Pro­tocol” diýlip at­lan­dy­ryl­ýar. Ol hä­zir­ki wagt­da dör­dün­ji we al­tyn­jy ne­sil­le­ri bi­len ýör­gün­li­dir. Ha­çan-da, in­ter­net oý­la­nyp ta­py­lan­da, in­ter­ne­te gir­ýän her bir ada­myň öz sal­gy­sy­nyň bol­ma­ly­dy­gy ba­ra­da hem ala­da edi­lip­dir. Bu sal­gy, glo­bal to­ra gir­ýän äh­li en­jam­la­ra be­ril­ýär.

Mun­dan baş­ga-da, IP sal­gy­sy ýer­li to­ra, my­sal üçin, bir­nä­çe komp­ýu­te­riň bir to­ra bi­rik­di­ri­len uly kär­ha­na­sy­na ýa-da eda­ra­la­ry­na be­ril­ýär. Bu ýag­daý­da gi­riş glo­bal to­ra gi­ri­len­de di­ňe pro­waý­der, ýag­ny üp­jün edi­ji ta­ra­pyn­dan dö­re­dil­ýär.

IP – “In­ter­net Pro­tocol” ýa-da sal­gy pro­to­ko­ly mag­lu­mat­la­ry ýol­la­ma­gyň usul­la­ry­nyň äh­li­si­niň iň esa­sy­dyr.

IP – pro­to­ko­lyň ýa-da IP sal­gy­nyň iki gör­nü­şi bo­lup, tor­da­ky her bir komp­ýu­te­riň öz sal­gy­sy bol­ýar. In­ter­ne­tiň äh­lu­mu­my to­run­da komp­ýu­te­riň öz sal­gy­sy bo­lup, ol hem IP – sal­gy (In­ter­net Pro­tocol Add­ress) diý­lip at­lan­dy­ryl­ýar. Tor bo­ýun­ça ug­ra­dy­lan mag­lu­mat komp­ýu­ter bi­len däl-de, eý­sem, oňa or­naş­dy­ry­lan prog­ram­ma ar­ka­ly ýol­lan­yl­ýar. Poç­ta ser­we­ri, web-ser­we­ri, FTP we beý­le­ki­ler şeý­le prog­ram­ma­lar­dyr.

IP sal­gy­sy di­na­mi­k (he­re­ket­li) ýa-da sta­tik (he­re­ket­siz) bo­lup bil­ýär. Sta­tik IP hiç ha­çan üýt­ge­me­ýär. Ýag­ny, in­ter­ne­te her ge­zek tä­ze­den gi­ri­len­de, se­niň sal­gyň üýt­ge­me­ýär. Ýö­ne ol di­na­mik bol­sa, her ge­zek tä­ze­den in­ter­ne­te gi­ri­len­de üýt­gäp dur­ýar. Siz­de nä­hi­li IP sal­gy­sy bar bol­sa, ol si­ziň pro­waý­de­ri­ňi­ze, ýag­ny, in­ter­net bi­len üp­jün edi­ji­ňi­ze bag­ly­dyr.

Eger-de, pro­to­ko­lyň al­tyn­jy wer­si­ýa­sy­na ge­çil­jek bol­sa, on­da pro­waý­der “IPv6”-ny gö­ter­mä­ge ukyp­ly bo­lan en­ja­my or­naş­dyr­ma­ly bo­lar. Şeý­le hem, en­jam­la­ryň ag­la­ba­sy “IPv6” ni­ýet­len­me­dik­dir. Şo­ňa gö­rä, ola­ry adat­ça, ça­lyş­ma­ly ýa-da prog­ram­ma­sy­ny üýt­get­me­li bol­ýar.

Eger-de “IPv6”-a do­ly ge­çi­len ha­la­tyn­da, on­da, di­na­mik sal­gy­nyň ge­re­gi hem bol­ma­ýar. Baş­ga bir ta­rap­dan sta­tik IP-sal­gy­la­ryň peý­da­ly ta­rap­la­ry­nyň bar­dy­gy öňe sü­rül­ýär. Şo­nuň ýa­ly hem, pro­to­ko­lyň tä­ze wer­si­ýa­sy­na en­tek saýt­la­ryň kö­pü­si ge­çip ýe­ti­şe­nok. Hä­zir­ki wagt­da “IPv4” sal­gy­syn­dan “IPv6” sal­gy­sy­na el­ýe­ter­li­li­gi üp­jün ed­ýän ara­çyl kom­pa­ni­ýa­lar bar. Her ni­çik­de bol­sa, “IPv6”-a geç­mek­de bel­li bir kyn­çy­lyk­lar bar hem bol­sa, ol ze­rur we hök­ma­ny­dyr. Ha­ky­kat­da, ol sal­gy­la­ryň ägirt uly gi­ňiş­li­gin­den baş­ga-da, köp san­ly peý­da­ly ta­rap­la­ry bi­len ta­pa­wut­lan­ýar. Eger-de äh­li zat ug­ru­na bol­sa, ada­ty ula­ny­jy­lar pro­to­ko­lyň tä­ze nus­ga­sy­na ge­çi­le­ni­ni hem duý­man ga­lar­lar.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА