Te­bi­gy ha­dy­sa­lar ta­ry­hy dö­wür­ler­den bä­ri adam­la­ryň ün­sü­ni özü­ne çe­kip­dir. Haý­sy ha­dy­sa­nyň nä­dip ýü­ze çyk­ýan­dy­gy, şol dö­wür­de peý­da bol­ýan üýt­ge­şik ýag­daý­lar, ola­ryň bir-bi­ri bi­len bag­la­ny­şy­gy yl­my taý­dan sel­je­ril­ýär. Gök güm­mür­di­si hem iň köp gy­zyk­la­nyl­ýan ha­dy­sa­la­ryň bi­ridir.
Gyş pas­lyn­da gar ýag­ýarka, gök güm­mür­de­me­gi, ýyl­dy­rym çak­ma­gy ýa­ly ha­dy­sa­lar bol­ma­ýar. Ýyl­dy­rym çak­ma­gy we gök güm­mür­de­me­gi ho­wa­nyň ma­ýyl we çyg­ly wag­tyn­da bol­ýar. Se­bä­bi şeý­le bo­la­nyn­da ho­wa ýo­ka­ry gö­te­ril­ýär. Gyş pas­lyn­da ho­wa­nyň ýer­den ýo­kar­da­ky we aşak­da­ky tem­pe­ra­tu­ra­sy­nyň ta­pa­wu­dy az bol­ýar. Şeý­le hem pes ýer­ler­de ho­wa­nyň çyg­ly­ly­gy has ýo­ka­ry bol­ýar. Ýyl­dy­rym ça­kan ma­ha­ly ho­wa­ny 30 müň de­re­jä çen­li gyz­dyr­ýar. Bu bol­sa, Gü­nüň ýü­zün­dä­ki­den üç es­se ýo­ka­ry diý­me­kdir. Bu ýag­daý se­kun­dyň mil­li­on­dan bi­ri ýa­ly wagt­da bo­lup geç­ýär. Ho­wa­da dö­rän elekt­rik ener­gi­ýa­sy ýyl­dy­ry­my eme­le ge­ti­rip, ýe­re düş­ýär ýa-da bu­lut­la­ryň ara­syn­da çak­ýar. Gök güm­mür­di­si ýyl­dy­ry­myň tö­we­re­gin­dä­ki ho­wa­ny gys­ga wagt­da gys­ma­gy ne­ti­je­sin­de eme­le gel­ýän tol­kun­lar­dyr. Şeý­le gys­ga wagt­da gy­zan ho­wa gi­ňel­ýär. Bu ho­wa ada­ty at­mos­fe­ra ba­sy­şyn­dan 100 es­se ýo­ka­ry ba­syş bi­len ses tiz­li­gin­den has çalt tol­kun­la­ry ýaý­ra­dyp baş­la­ýar. Bu tol­kun­lar uly gop­gun dö­red­ýär. Uçar­la­ryň tiz­li­gi hem se­siňkiden ge­çe­nin­de şeý­le ses çy­kar­ýar­lar.
Yz­ly-yzy­na ýyl­dy­rym ça­ka­nyn­da, bi­rin­ji ýyl­dy­ry­myň ener­gi­ýa­sy ikin­jiň­ki­den köp bol­ýar. Em­ma ikin­ji ge­zek ça­kan ýyl­dy­rym has köp ses ed­ýär. Üns be­ren bol­sa­ňyz, gök güm­mür­di­si ýyl­dy­rym çak­ma­gyn­dan sä­hel sa­lym soň eşi­dil­ýär. Onuň se­bä­bi bol­sa, şöh­lä­niň tiz­li­gi­niň se­siň tiz­li­gin­den ýokary bol­ma­gy­dyr. Adat­ça, gök güm­mür­di­si 24 ki­lo­metr uzak­lyk­dan eşi­dil­ýär. On­dan daş­da­ky “Güm­mür ma­ma­nyň” se­si bi­ze eşi­dil­me­ýär.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА