Dün­ýä­niň «atyr paý­tag­ty»

Şä­her­le­riň kö­pü­si ön­dür­ýän önü­mi, mil­li gym­mat­lyk­la­ry ýa-da ta­gam­la­ry bi­len uly meş­hur­ly­ga eýe bo­lup, dün­ýä­de şol aý­ra­tyn­ly­gy bi­len ta­nal­ýar. My­sal üçin, «mer­jen şä­her» diý­len­de Aş­ga­bat, «piz­za» diý­len­de Na­po­li, «ma­ta­dor­lar» diý­len­de Mad­rid şä­her­le­ri, «we­lo­si­ped­ler şä­he­ri» diý­len­de Ams­ter­dam göz öňüň­de jan­lan­ýar. Iň owa­dan we hoş­boý ys­ly gül­le­riň bit­ýän ýe­ri bo­lan Gras şä­he­ri hem dün­ýä­niň «atyr paý­tag­ty» hök­mün­de ta­nal­ýar.
Parf­ýu­me­ri­ýa se­riş­de­le­ri­niň ady ag­za­lan­da, il­ki bi­len Fran­si­ýa göz öňü­ňe gel­ýär. Fran­si­ýa­da atyr önüm­çi­li­gi­niň «Fra­go­nard», «Ser­ge Lu­tens», «Gu­er­la­in», «Sha­li­mar», «Cha­nel», «Lomb­re dans» ýa­ly dün­ýä bel­li brend­le­ri ön­dü­ri­lip, dür­li ýer­le­re eks­port edil­ýär. Şeý­le hem Nýu-Ýork, Sin­ga­pur, To­kio, Lon­don we Du­baý ýa­ly sy­ýa­hat­çy­lyk ba­bat­da ösen şä­her­ler­de fran­suz atyr­la­ry­nyň dü­kan­la­ry hem bar. Ýur­duň atyr önüm­çi­li­gin­de Nan­tes, Gras, Mar­sel, Kab­ri­er-d’Awi­n­on, Stras­burg ýa­ly şä­her­ler öň­de­li­gi eýe­läp, iň naý­ba­şy atyr­lar Gras şä­he­rin­dä­ki gül­ler­den alyn­ýar.

Fran­si­ýa­nyň gü­nor­ta-gün­do­ga­ryn­da, Alp dag­la­ry­nyň ge­ri­şin­de ýer­leş­ýän, 44 ine­dör­dül ki­lo­metr meý­da­ny bo­lan ki­çi­jik şä­he­riň 52 müň tö­we­re­gi ila­ty bar. Ila­tyň esa­sy kä­ri gül ös­dü­rip ýe­tiş­dir­mek hem-de atyr önüm­çi­li­gi­dir. Gras şä­he­rin­dä­ki gül­li meý­dan­lar­da maý gü­li, la­wan­da, jas­min, tu­be­ro­za, fi­al­ka ös­dü­ri­lip ýe­tiş­di­ril­ýär. Şä­he­riň öz­bo­luş­ly ho­wa­sy bu ýer­de bit­ýän gül­le­riň has hoş­boý ys­ly bol­ma­gy­na müm­kin­çi­lik ber­ýär.
Or­ta asyr­lar­da de­ri önüm­çi­li­gi bi­len ta­na­lan Gras şä­he­ri 1700-nji ýyl­lar­da atyr pu­da­gyn­da meş­hur­lyk ga­za­nyp baş­la­ýar. Şä­her­de hoş­boý ys be­ri­ji­le­ri ön­dür­ýän kär­ha­na­la­ryň gu­rul­ma­gy bi­len gül ekil­ýän meý­dan­lar peý­da bo­lýar. Gül­ler çig mal se­riş­de­si bol­mak bi­len bir ha­tar­da, şä­her te­bi­ga­ty­ny has owa­dan hem-de ýa­kym­ly gör­ke­zip, eko­lo­gi­ýa ba­bat­da hem ho­wa­ny aras­sa sak­la­ma­ga ýar­dam ber­ýär. Bu ýer­de aty­ryň dür­li gör­nüş­le­ri bi­len bir­lik­de bio­lo­gik şam­pun­dyr sa­byn hem ön­dü­ril­ýär.
Gül­ler­dir hoş­boý ys­la­ry ha­la­ýan­la­ryň ge­lim-gi­dim­li ýer­le­ri­niň bi­ri bo­lan Gras şä­he­ri­niň «Or­ta­ýer deň­zi» bo­ta­ni­ka ba­gyn­da parf­ýu­me­ri­ýa mu­ze­ýi ýer­le­şip, nus­ga­lyk atyr­la­ryň bir­nä­çe gör­nü­şi sak­lan­ýar. Bu ýer­de ys aly­jy­ly­gy ös­dür­ýän maşk­dyr sa­pak­lar hem ge­çi­ril­ýär. Bi­ler­men­le­riň bel­le­me­gi­ne gö­rä, atyr beý­le­ki ys­la­ra bo­lan duý­gur­ly­gy art­dy­ryp, beý­ni­niň iş­jeň­li­gi­ni güýç­len­dir­ýär. 2018-nji ýyl­da Gras şä­he­ri parf­ýu­me­ri­ýa önüm­çi­li­gin­de ga­za­nan üs­tün­lik­le­ri üçin ÝU­NES­KO-nyň Adam­za­dyň mad­dy däl me­de­ni mi­ra­sy­nyň sa­na­wy­na gi­ri­zil­di.