Hy­taý Halk Res­pub­li­ka­sy­nyň paý­tag­ty Pe­kin şä­he­rin­de «Ýol­lar we zo­lak­lar» at­ly hal­ka­ra hyz­mat­daş­lyk fo­ru­my ge­çi­ril­di. Hy­ta­ýyň baş­lan­gy­jy bi­len öňe sür­len “Ýol­lar we zo­lak­lar” stra­te­gi­ýa­sy “Asy­ryň tas­la­ma­sy” hök­mün­de uly meş­hur­ly­ga eýe bol­dy. Ol Hy­ta­ýyň hö­kü­me­ti­niň şu wag­ta çen­li gur­an iň ýo­ka­ry de­re­je­dä­ki da­şa­ry sy­ýa­sat çä­re­si bol­dy.
Oňa 29 ýur­duň döw­let we hö­kü­met Baş­tu­tan­la­ry­, iri hal­ka­ra gu­ra­ma­la­ryň we­kil­le­ri hem-de 130-dan gow­rak döw­let­den 1500-e go­laý we­kil­çi­lik­li to­par gat­naş­dy. Hu­su­san-da, hal­ka­ra fo­ru­ma dün­ýä­niň iri yk­dy­sa­dy­ýe­ti­ne eýe döw­let­ler – ABŞ, Be­ýik Bri­ta­ni­ýa, Fran­si­ýa, Ger­ma­ni­ýa, Ita­li­ýa, Ýa­po­ni­ýa we BRIKS ýurt­la­ry we­kil­çi­lik et­di. Hy­ta­ýyň Ge­ňe­şi­niň Baş­ly­gy Si Szin­pin bi­len bir ha­tar­da, bu hal­ka­ra fo­ru­m­da Rus­si­ýa­nyň Pre­zi­den­ti Wla­di­mir Pu­tin, Tür­ki­ýe Res­pub­li­ka­sy­nyň Pre­zi­den­ti Re­jep Ta­ýyp Är­do­gan we Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­ma­sy­nyň Baş sek­re­ta­ry An­to­niu Gu­ter­reş çy­kyş et­di.
Si Szin­pin öz çy­ky­şyn­da Ýü­pek ýo­lu­nyň ru­hu­ny hä­si­ýet­len­di­rip, onuň adam­zat si­wi­li­za­si­ýa­sy­nyň gym­mat­ly mi­ra­sy­dy­gy­ny bel­läp geç­di. Şeýle hem ol ga­dy­my Ýü­pek ýo­ly müň­ler­çe ýyl­la­ryň do­wa­myn­da Ýü­pek ýo­lu­nyň ru­hu­ny eme­le ge­tir­di. Pa­ra­hat­çy­lyk we hyz­mat­daş­lyk, açyk­lyk, bi­rek-bi­re­ge kö­mek ber­mek we öza­ra bäh­bit­li­lik – Ýü­pek ýo­lunyň ru­hu­nyň öze­nidir di­ýip, bel­le­di.
– 2013-nji ýyl­da “Ýol­lar we zo­lak­lar” baş­lan­gy­jy bi­len çy­kyş et­dik. Ol Azi­ýa, Ýew­ro­pa we Af­ri­ka ýurt­la­ry­nyň ara­syn­da­ky gat­na­şyk­la­ry pug­ta­lan­dyr­ma­ga gö­nük­di­ri­len­dir. Ýö­ne bu tas­la­ma­myz äh­li dost­la­ry­myz üçin açyk­dyr – di­ýip, Si Szin­pin nyg­tap geç­di.
Hy­taý bi­len bu ugur­da hyz­mat­daş­lyk et­mek ba­bat­da 40-dan gow­rak döw­let we hal­ka­ra gu­ra­ma­lary yla­la­şyk­la­ra gol çe­kiş­di­ler. Degişli döwürde Hy­ta­ýyň “Ýol­lar we zo­lak­lar” tas­la­ma­sy­nyň ug­run­da ýer­leş­ýän döw­let­ler bi­len ha­ryt do­la­ny­şy­gynyň möçberi 3 tril­li­on dol­la­ra deň bol­dy. Bu ýurt­lar­da Hy­ta­ýyň ma­ýa go­ýu­my 50 mil­liard dol­lar­dan geç­di.
Hy­taý bu tas­la­ma­nyň dur­mu­şa or­naş­dy­ryl­ma­gy üçin Ýü­pek ýo­ly gaz­na­sy­na goş­ma­ça 100 mil­liard ýu­an (tak­my­nan, 14,5 mil­liard dol­lar) möç­be­rin­de ma­ýa goý­mak­çy. Mun­dan baş­ga-da, Hy­ta­ýyň bank­la­ry 380 mil­liard ýu­an möç­be­rin­de (55,1 mil­liard dol­lar) ýö­ri­te karz­lar ber­me­gi me­ýil­leş­dir­ýär. Bu baş­lan­gy­jyň dur­mu­şa ge­çi­ril­me­gi­ne gat­naş­ýan ösüp gel­ýän ýurt­la­ra we hal­ka­ra gu­ra­ma­la­ra 60 mil­liard ýu­an möç­be­rin­de kö­mek ber­mek göz öňün­de tu­tul­ýar.
“Bir zo­lak-bir ugur” tas­la­ma­sy Ýü­pek ýo­lu­nyň yk­dy­sa­dy hem-de de­ňiz söw­da gat­na­şyk­la­ry­ny ber­kit­mek mak­sa­dy bi­len öňe sü­rül­di. Bu ägirt uly tas­la­ma bi­len Mer­ke­zi we Gü­nor­ta Azi­ýa ýurt­la­ry­nyň Ýew­ro­pa döw­let­le­ri bi­len bir­leş­di­ril­me­gi hem-de ola­ryň ara­syn­da ulag, ener­ge­ti­ka we söw­da ge­çel­ge­le­ri­niň gu­rul­ma­gy göz öňün­de tu­tul­ýar. Öňü­miz­dä­ki ýyl­lar­da Hy­ta­ýyň da­şa­ry ýurt­lar­da­ky ma­ýa go­ýu­my 600-800 mil­liard dol­la­ra ba­ra­bar bo­lar. Onuň ag­ram­ly bö­le­gi Ýü­pek ýo­lu­nyň yk­dy­sa­dy zo­la­gy üçin sarp edi­ler.
Hy­ta­ýyň ýol­baş­çy dü­zü­mi­niň öňe sü­ren tas­la­ma­sy 60-dan gow­rak ýur­dy öz içi­ne al­ýar. Onuň gur­şap al­ýan meý­da­ny 40 mil­li­on ine­dör­dül ki­lo­met­re ba­ra­bar bo­lup, dün­ýä­niň ila­ty­nyň 4,5 mil­li­ar­dy­na öz oňyn tä­si­ri­ni ýe­ti­rer.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА