15-nji sent­ýabr­da Tä­ji­gis­tan Res­pub­li­ka­syn­da iş sa­pa­ryn­da bol­ýan hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Ser­dar Berdimuhamedow Ara­ly ha­las et­me­giň hal­ka­ra gaz­na­sy­ny esas­lan­dy­ry­jy döw­let­le­riň Baş­tu­tan­la­ry­nyň Ge­ňe­şi­niň no­bat­da­ky mej­li­si­ne gat­naş­dy.
Ara­ly ha­las et­me­giň hal­ka­ra gaz­na­sy 1993-nji ýy­lyň ýan­wa­ryn­da dö­re­dil­di. Şon­dan bä­ri ge­çen 30 ýy­lyň do­wa­myn­da ol Aral he­läk­çi­li­gi­niň ýe­ti­ren eko­lo­gik, dur­muş-yk­dy­sa­dy hem-de yn­san­per­wer me­se­le­le­ri­ni çöz­mek bo­ýun­ça oňyn döw­le­ta­ra hyz­mat­daş­lyk üçin yg­ty­bar­ly meý­dan­ça öw­rül­di. Şol döw­rüň için­de iri hal­ka­ra gu­ra­ma­lar, il­kin­ji no­bat­da, BMG bi­len bi­le­lik­dä­ki iş­le­ri iş­jeň­leş­dir­mek hem-de ýa­kyn hyz­mat­daş­ly­gy ýo­la goý­mak bo­ýun­ça anyk çä­re­ler dur­mu­şa ge­çi­ril­di. Se­bä­bi bu me­se­le top­lum­la­ýyn çe­me­leş­me­le­ri ta­lap ed­ýär. 2008-nji ýy­lyň de­kab­ryn­da BMG-niň Baş As­samb­le­ýa­sy­nyň Ara­ly ha­las et­me­giň hal­ka­ra gaz­na­sy­na syn­çy de­re­je­si­ni ber­mek ba­ra­da Ka­rar­na­ma­ny ka­bul et­me­gi Ara­lyň dün­ýä de­re­je­li hä­si­ýe­te eýe­di­gi­ni hem-de ony tiz­den-tiz ýe­ňip geç­mek üçin hal­ka­ra ta­gal­la­la­ry bir­leş­dir­me­giň ze­rur­dy­gy­ny tas­syk­lan ta­ry­hy äh­mi­ýet­li wa­ka bol­dy.
Du­şen­be şä­he­ri­niň mer­ke­zin­de ýer­leş­ýän «Kas­ri Mil­lat» köş­gün­de ge­çi­ri­len ýo­ka­ry de­re­je­dä­ki bäş­ta­rap­la­ýyn du­şu­şy­ga hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Ser­dar Berdimuhamedow, Ga­za­gys­tan Res­pub­li­ka­sy­nyň Pre­zi­den­ti Ka­sym-Žo­mart To­ka­ýew, Öz­be­gis­tan Res­pub­li­ka­sy­nyň Pre­zi­den­ti Şaw­kat Mir­zi­ýo­ýew gel­di­ler, şeý­le hem du­şu­şy­ga Gyr­gyz Res­pub­li­ka­sy­nyň Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti­niň Baş­ly­gy­nyň bi­rin­ji orun­ba­sa­ry Adyl­bek Ka­sy­ma­li­ýew syn­çy hök­mün­de gat­naş­ýar.
Tä­ji­gis­tan Res­pub­li­ka­sy­nyň Pre­zi­den­ti Emo­ma­li Rah­mon ýo­ka­ry de­re­je­li du­şu­şy­gy açyp, mej­li­se gat­na­şy­jy­la­ry ýe­ne bir ge­zek mü­bä­rek­le­di we Ara­ly ha­las et­me­giň hal­ka­ra gaz­na­sy­ny esas­lan­dy­ry­jy döw­let­le­riň Baş­tu­tan­la­ry­nyň Ge­ňe­şi­niň şu ge­zek­ki mej­li­si­ne gat­naş­ma­ga ça­ky­ly­gy ka­bul eden­dik­le­ri üçin ho­şal­lyk bil­dir­di. Bu mej­lis gaz­na­nyň dö­re­dil­me­gi­niň 30 ýyl­ly­gy­nyň bel­le­nil­ýän ýy­lyn­da ge­çi­ril­ýär. Tä­ji­gis­ta­nyň Pre­zi­den­ti hem­me­le­ri bu se­ne bi­len gut­lap, şu ge­çen ýyl­la­ryň do­wa­myn­da Ara­ly ha­las et­me­giň hal­ka­ra gaz­na­sy­nyň suw ho­ja­lyk we eko­lo­gik me­se­le­le­ri çöz­mek­de, hyz­mat­daş döw­let­le­riň iki­ta­rap­la­ýyn we köp­ta­rap­la­ýyn gat­na­şyk­la­ry­ny pug­ta­lan­dyr­mak­da se­bi­tiň ýurt­la­ry­nyň hyz­mat­daş­ly­gy­ny has-da ös­dür­mek­de mö­hüm orun eýe­län­di­gi­ni ka­na­gat­lan­ma bi­len bel­le­di.
Soň­ra sam­mi­te gat­na­şy­jy­la­ra söz be­ril­di.
Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Ser­dar Berdimuhamedow Tä­ji­gis­tan Res­pub­li­ka­sy­nyň Pre­zi­den­ti Emo­ma­li Şa­ri­po­wiç Rah­mo­na Ara­ly ha­las et­me­giň hal­ka­ra gaz­na­sy­ny esas­lan­dy­ry­jy döw­let­le­riň Baş­tu­tan­la­ry­nyň Ge­ňe­şi­niň mej­li­si­ne gat­naş­mak üçin Du­şen­be şä­he­ri­ne gel­mä­ge ça­ky­ly­gy üçin tüýs ýü­rek­den min­net­dar­lyk bil­di­rip, myh­man­sö­ýer Tä­ji­gis­tan­da ge­çi­ril­ýän şu ge­zek­ki du­şu­şy­gyň bi­ziň gat­na­şyk­la­ry­my­zyň hem-de se­bit me­se­le­le­ri­ni bi­le­lik­de, raý­daş­lyk ýag­da­ýyn­da çöz­mä­ge öza­ra gy­zyk­lan­ma­nyň ýo­ka­ry de­re­je­si­niň aý­dyň su­but­na­ma­sy­dy­gy­ny bel­le­di.
Şu gün­ki wa­ka Ara­ly ha­las et­me­giň hal­ka­ra gaz­na­sy­ny esas­lan­dy­ry­jy­lar hök­mün­de bi­ziň ýurt­la­ry­myz üçin aý­ra­tyn äh­mi­ýe­te eýe­dir. Se­bä­bi şu ýyl biz bu gaz­na­nyň dö­re­dil­me­gi­niň 30 ýyl­ly­gy­ny bel­le­ýä­ris di­ýip, döw­let Baş­tu­ta­ny­myz nyg­ta­dy we hem­me­le­ri bu şan­ly se­ne bi­len gut­la­dy. Bel­le­ni­li­şi ýa­ly, ge­çen ýyl­la­ryň do­wa­myn­da hut Ara­ly ha­las et­me­giň hal­ka­ra gaz­na­sy Aral deň­zi­niň gu­ra­ma­gy ze­rar­ly eme­le ge­len eko­lo­gik, dur­muş-yk­dy­sa­dy me­se­le­le­ri çöz­mek mak­sa­dy bi­len, dia­log we hyz­mat­daş­lyk üçin mö­hüm se­bit meý­dan­ça­sy­na öw­rül­di.
Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Ser­dar Berdimuhamedow Tä­ji­gis­tan Res­pub­li­ka­sy­nyň bu gaz­na üs­tün­lik­li baş­lyk­lyk ed­ýän­di­gi­ni, tä­jik kär­deş­le­ri ta­ra­pyn­dan AHHG-nyň işi­ne gol­daw ber­mek hem-de onuň hal­ka­ra ab­ra­ýy­ny ýo­kar­lan­dyr­mak bo­ýun­ça uly iş­le­riň bi­ti­ri­len­di­gi­ni aý­ra­tyn bel­läp, gaz­na gel­jek­de baş­lyk­lyk et­jek Ga­za­gys­tan Res­pub­li­ka­sy­na üs­tün­lik­le­ri ar­zuw et­di.
Şol dö­wür­de ga­za­gys­tan­ly kär­deş­le­ri­mi­ziň öň­de goý­lan we­zi­pe­le­ri çöz­mek, bi­ziň ta­gal­la­la­ry­my­zy bir­leş­dir­mek, oňyn baş­lan­gyç­la­ry­ny gol­da­mak we iler­let­mek üçin äh­li ta­gal­la­la­ry et­jek­dik­le­ri­ne ynan­ýa­ryn di­ýip, döw­let Baş­tu­ta­ny­myz nyg­ta­dy.
Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Ser­dar Berdimuhamedow mej­li­se gat­na­şy­jy­la­ra ýüz­le­nip, Türk­me­nis­ta­nyň hal­ka­ra fo­rum­lar­da Aral me­se­le­si­niň bi­ziň se­bi­ti­mi­ziň çäk­le­rin­den çy­kan­dy­gy­ny we ha­ky­kat­dan-da, äh­lu­mu­my ta­gal­la­la­ry ta­lap ed­ýän dün­ýä de­re­je­li me­se­lä öw­rü­len­di­gi­ni he­mi­şe nyg­ta­ýan­dy­gy­ny bel­le­di. Bi­ziň ýur­du­myz öz baş­lan­gyç­la­ry­ny mil­li de­re­je­de, şeý­le hem dün­ýä gi­ňiş­li­gin­de ge­çir­ýän anyk iş­le­ri bi­len ber­kid­ýär.
Ba­ryp 2012-nji ýyl­da Türk­me­nis­tan­da ho­wa­nyň üýt­ge­me­gi ba­ra­da Mil­li stra­te­gi­ýa tas­syk­la­nyl­dy. On­da Aral deň­zi­niň me­se­le­le­ri, hu­su­san-da, Ara­lyň gu­ra­ma­gy ze­rar­ly daş­ky gur­şa­wa ýet­ýän oňaý­syz tä­si­ri pe­selt­mek, çöl­leş­mä we ýe­riň ýa­ra­maz­laş­ma­gy­na gar­şy gö­reş­mek, Aral se­bi­tin­de aras­sa­çy­lyk-epi­de­mio­lo­gik ýag­da­ýy go­wu­lan­dyr­mak, dur­muş, yn­san­per­wer hä­si­ýet­li bir­nä­çe me­se­le­le­ri çöz­mek bo­ýun­ça ge­çi­ril­ýän çä­re­ler öz be­ýa­ny­ny tap­dy. 2019-njy ýyl­da biz, hä­zir­ki döw­rüň ýag­daý­la­ry­ny ha­sa­ba al­mak bi­len, bu stra­te­gi­ýa­ny döw­re­bap­laş­dyr­dyk, şon­dan soň­ra bol­sa Aral bo­ýun­ça 2021 — 2025-nji ýyl­lar döw­ri üçin Mil­li mak­sat­na­ma­ny ka­bul et­dik. On­da yk­dy­sa­dy, dur­muş, eko­lo­gi­ýa, suw ul­gam­la­ryn­da 86 tas­la­ma­ny dur­mu­şa ge­çir­mek göz öňün­de tu­tul­ýar di­ýip, döw­let Baş­tu­ta­ny­myz sö­zü­ni do­wam et­di.
Şol bir wag­tyň özün­de, hal­ka­ra gi­ňiş­lik­de Türk­me­nis­ta­nyň baş­lan­gy­jy bo­ýun­ça 2018-nji we 2019-njy ýyl­lar­da BMG-niň Baş As­samb­le­ýa­sy­nyň «Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­ma­sy­nyň we Ara­ly ha­las et­me­giň hal­ka­ra gaz­na­sy­nyň ara­syn­da hyz­mat­daş­lyk» at­ly Ka­rar­na­ma­la­ry ka­bul edil­di. Olar­da, hu­su­san-da, Ara­lyň eko­lo­gi­ýa ýe­ti­ren zy­ýan­la­ry­nyň azal­dyl­ma­gy­na hem-de ara­dan aý­ryl­ma­gy­na gö­nük­di­ri­len köp­ta­rap­la­ýyn ta­gal­la­la­ryň mö­hüm­di­gi, BMG-niň ul­ga­my­nyň we bu gaz­na­nyň ara­syn­da dia­lo­gy, hyz­mat­daş­ly­gy pug­ta­lan­dyr­ma­gyň, ola­ryň ta­gal­la­la­ry­nyň öza­ra ut­gaş­dy­ryl­ma­gy­nyň äh­mi­ýe­ti nyg­tal­ýar. 2023-nji ýy­lyň 19-njy ma­ýyn­da BMG-niň Azi­ýa — Ýu­waş um­man se­bi­ti üçin Yk­dy­sa­dy we Dur­muş ko­mis­si­ýa­sy Türk­me­nis­ta­nyň öňe sü­ren baş­lan­gy­jy esa­syn­da BMG-niň Aral deň­zi­niň se­bi­ti üçin Ýö­ri­te mak­sat­na­ma­sy­ny dö­ret­mek bi­len bag­la­ny­şyk­ly Ka­rar­na­ma­ny ka­bul et­di.
Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz çy­ky­şyn­da Türk­me­nis­ta­nyň Mer­ke­zi Azi­ýa ýurt­la­ry­nyň äh­li­si bi­len bi­le­lik­de se­bit­de suw dip­lo­ma­ti­ýa­sy­nyň iler­le­dil­me­gi­ne aý­ra­tyn uly üns ber­ýän­di­gi­ni bel­le­di. Mä­lim bol­şy ýa­ly, şu mak­sat­lar bi­len, bi­ziň ýur­du­myz Ara­ly ha­las et­me­giň hal­ka­ra gaz­na­sy­na baş­lyk­lyk et­me­gi­niň do­wa­myn­da Mer­ke­zi Azi­ýa Suw stra­te­gi­ýa­sy­ny iş­läp taý­ýar­la­mak baş­lan­gy­jy­ny öňe sür­di. Bu res­mi­na­ma­da suw me­se­le­le­ri bo­ýun­ça bi­ziň döw­let­le­ri­mi­ziň öza­ra hor­mat goý­mak, deň­hu­kuk­ly hyz­mat­daş­lyk, se­bi­tiň äh­li ýurt­la­ry­nyň bäh­bit­le­ri­niň ha­sa­ba alyn­ma­gy­na esas­lan­ýan sy­ýa­sy-dip­lo­ma­tik hyz­mat­daş­ly­gyň esa­sy ýö­rel­ge­le­ri­niň we düz­gün­le­ri­niň ber­ki­dil­me­gi mak­sa­da­la­ýyk bo­lar­dy. Döw­let Baş­tu­ta­ny­my­zyň bel­leý­şi ýa­ly, Mer­ke­zi Azi­ýa Suw stra­te­gi­ýa­sy gel­jek­de BMG-niň Äh­lu­mu­my suw stra­te­gi­ýa­sy­ny iş­läp taý­ýar­la­mak üçin esas bo­lup bi­ler­di.
Şeý­le hem biz Ara­ly ha­las et­me­giň hal­ka­ra gaz­na­sy­ny dur­nuk­ly ös­dür­mek bo­ýun­ça döw­le­ta­ra to­pa­ryň çäk­le­rin­de ka­bul edi­len Mer­ke­zi Azi­ýa­nyň daş­ky gur­şa­wy­ny go­ra­mak bo­ýun­ça He­re­ket­le­riň se­bit me­ýil­na­ma­sy­ny we onuň esa­sy ka­da­la­ry­ny eko­lo­gik me­se­lä­niň dü­züm bö­le­gi hök­mün­de Aral deň­zi se­bi­ti­niň ýurt­la­ry­na kö­mek ber­mek bo­ýun­ça He­re­ket­le­riň tä­ze mak­sat­na­ma­sy­na gi­riz­mek mak­sa­dy bi­len, ony döw­re­bap­laş­dyr­mak ba­ra­da­ky me­se­lä ga­ra­ma­gy tek­lip ed­ýä­ris di­ýip, hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Ser­dar Berdimuhamedow sö­zü­ni do­wam et­di.
Be­ýan edi­len baş­lan­gyç­lar bir bi­te­wi mak­sa­da — bi­ziň se­bi­ti­mi­ziň ýurt­la­ry­nyň bäh­bit­le­ri­niň, bu ýurt­lar­da ýa­şa­ýan halk­la­ryň aba­dan­çy­ly­gy­nyň, ola­ryň sag­ly­gy­nyň, ösü­şi­niň, ro­waç­ly­gy­nyň üp­jün edil­me­gi­ne esas­lan­ýan saz­la­şyk­ly, dur­nuk­ly we uzak möh­let­le­ýin hyz­mat­daş­lyk ul­ga­my­ny dö­ret­mä­ge gö­nük­di­ri­len­dir di­ýip, döw­let Baş­tu­ta­ny­myz nyg­ta­dy we Türk­me­nis­ta­nyň öňe sü­ren tek­lip­le­ri­ne dü­şü­nil­jek­di­gi­ne hem-de gol­da­nyl­jak­dy­gy­na ynam bil­dir­di.
Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Ser­dar Berdimuhamedow çy­ky­şy­nyň ahy­ryn­da Tä­ji­gis­ta­nyň Pre­zi­den­ti Emo­ma­li Rah­mo­na Ara­ly ha­las et­me­giň hal­ka­ra gaz­na­sy­ny esas­lan­dy­ry­jy döw­let­le­riň Baş­tu­tan­la­ry­nyň Ge­ňe­şi­niň no­bat­da­ky mej­li­si­ni ýo­ka­ry de­re­je­de gu­ra­ma­ga hem-de üs­tün­lik­li ge­çir­mä­ge go­şan uly şah­sy go­şan­dy üçin ýe­ne-de bir ge­zek min­net­dar­lyk bil­dir­di.
Döw­let Baş­tu­ta­ny­myz şu gün­ki du­şu­şy­gyň bi­ziň umu­my bäh­bit­le­ri­mi­ziň iler­le­dil­me­gi­ne oňyn dep­gin ber­jek­di­gi­ne ynam bil­di­rip, Türk­me­nis­ta­nyň mu­nuň üçin äh­li ze­rur iş­le­ri dur­mu­şa ge­çir­mä­ge taý­ýar­dy­gy­ny bel­le­di.
Mej­li­siň çäk­le­rin­de oňa gat­na­şy­jy­lar soň­ky ýyl­lar­da ýe­ri­ne ýe­ti­ri­len bi­le­lik­dä­ki işiň ne­ti­je­le­ri­ni jem­le­di­ler, bäş­ta­rap­la­ýyn hyz­mat­daş­ly­gyň, şeý­le hem Ara­ly ha­las et­me­giň hal­ka­ra gaz­na­sy­nyň hal­ka­ra dü­züm­le­ri, il­kin­ji no­bat­da, Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­ma­sy bi­len hyz­mat­daş­ly­gy­nyň tä­ze, anyk ugur­la­ry­ny ara alyp mas­la­hat­laş­dy­lar. Sam­mi­te gat­na­şy­jy­la­ryň bel­le­ýiş­le­ri ýa­ly, suw se­riş­de­le­ri Mer­ke­zi Azi­ýa­nyň dur­nuk­ly ösü­şin­de esa­sy orun eýe­le­ýär, ser­he­tüs­ti suw hyz­mat­daş­ly­gy bol­sa Dur­nuk­ly ösüş mak­sat­la­ry­na ýet­me­giň, se­bit­de pa­ra­hat­çy­ly­gy, dur­nuk­ly­ly­gy we aba­dan­çy­ly­gy üp­jün et­me­giň mö­hüm bö­le­gi bo­lup dur­ýar. Şu­nuň bi­len bag­ly­lyk­da, mil­li we se­bit stra­te­gi­ýa­la­ryn­da suw me­se­le­le­ri­ne ile­ri tu­tul­ýan orun ber­mä­ge, bu wa­jyp ugur­da köp­ta­rap­la­ýyn hyz­mat­daş­ly­gy pug­ta­lan­dyr­ma­ga umu­my taý­ýar­lyk be­ýan edil­di. Şeý­le-de Ara­ly ha­las et­me­giň hal­ka­ra gaz­na­sy­nyň gu­ra­ma­çy­lyk dü­zü­mi­ni we şert­na­ma-hu­kuk bin­ýa­dy­ny mun­dan beý­läk-de kä­mil­leş­dir­mek, onuň kuw­wa­ty­ny pug­ta­lan­dyr­mak, hal­ka­ra ab­ra­ýy­ny ýo­kar­lan­dyr­mak me­se­le­le­ri­ne üns be­ril­di.

Du­şen­be Be­ýan­na­ma­sy ka­bul edil­di
Ara­ly ha­las et­me­giň hal­ka­ra gaz­na­sy­ny esas­lan­dy­ry­jy döw­let­le­riň Baş­tu­tan­la­ry­nyň ka­bul eden Du­şen­be Be­ýan­na­ma­syn­da Aral deň­zi­niň me­se­le­le­ri­ni çöz­mek bo­ýun­ça ara alyp mas­la­hat­laş­ma­la­ryň ne­ti­je­le­ri öz be­ýa­ny­ny tap­dy. Şeý­le hem Ara­ly ha­las et­me­giň hal­ka­ra gaz­na­sy­ny esas­lan­dy­ry­jy döw­let­le­riň Baş­tu­tan­la­ry­nyň Tä­ji­gis­tan Res­pub­li­ka­sy­nyň Ara­ly ha­las et­me­giň hal­ka­ra gaz­na­sy­na baş­lyk­ly­gy­nyň ne­ti­je­le­ri ha­kyn­da Çöz­gü­di­ne, AHHG-ny esas­lan­dy­ry­jy döw­let­le­riň Baş­tu­tan­la­ry­nyň Ara­ly ha­las et­me­giň hal­ka­ra gaz­na­sy­nyň gu­ra­ma­çy­lyk gur­lu­şy­ny we şert­na­ma-hu­kuk bin­ýa­dy­ny go­wu­lan­dyr­mak bo­ýun­ça iş­le­ri ha­kyn­da Çöz­gü­di­ne, Ara­ly ha­las et­me­giň hal­ka­ra gaz­na­sy­ny esas­lan­dy­ry­jy döw­let­le­riň Baş­tu­tan­la­ry­nyň AHHG-nyň Pre­zi­den­ti­niň saý­la­nyl­ma­gy ha­kyn­da Çöz­gü­di­ne gol çe­kil­di.
Tä­ji­gis­tan Res­pub­li­ka­sy­nyň Pre­zi­den­ti Emo­ma­li Rah­mon şu gün­ki ne­ti­je­li pi­kir alyş­ma­nyň gel­jek­de se­bit hyz­mat­daş­ly­gy­ny ös­dür­mek üçin esas bol­jak­dy­gy­na ynam bil­di­rip, du­şu­şy­ga gat­na­şy­jy­la­ryň äh­li­si­ne üs­tün­lik­le­ri ar­zuw et­di.
Tä­ji­gis­tan Res­pub­li­ka­sy­na iş sa­pa­ry­nyň mak­sat­na­ma­sy ta­mam­la­nan­dan soň­ra, hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Ser­dar Berdimuhamedow Du­şen­be şä­he­ri­niň Hal­ka­ra ho­wa men­zi­li­ne bar­dy we ol ýer­den Wa­ta­ny­my­za ug­ra­dy.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА