Durna tansy

Jem­gy­ýet­de adam­la­ryň öz ara­syn­da ara­gat­na­şyk sak­laý­şy ýa­ly, jan­ly-jan­dar­lar hem biri-biri bi­len ara­gat­na­şyk sak­la­mak üçin dür­li usul­la­ry ulan­ýar­lar. Olar köp­lenç ses­li ha­bar­laş­ýar­lar. Ge­çi­ri­len bar­lag­lar­da jan­ly-jan­dar­la­ryň ses­ler­den baş­ga-da iç­ki duý­gu­sy­ny be­ýan et­mek üçin dür­li he­re­ket­le­ri ýe­ri­ne ýe­tir­ýän­di­gi ýü­ze çy­ka­ryl­dy. My­sal üçin, at­la­ryň kiş­ňäp çar­pa­ýa gal­ma­gy, it­le­riň guý­ru­gy­ny bu­laý­la­ma­gy, ho­ra­zyň ga­nat kak­ma­gy…

Te­bi­gat­da biri-bi­ri bi­len ara­gat­na­şyk sak­la­mak­da öz­bo­luş­ly he­re­ket­le­ri ýe­ri­ne ýe­tir­ýän jan­dar­la­ryň bi­ri hem dur­na­lar ha­sap­lan­ýar. Guş­la­ryň bu gör­nü­şi öz­le­ri­niň iç­ki duý­gu­sy­ny tans et­mek ar­ka­ly be­ýan ed­ýär­ler. Eý­sem, dur­na­lar ni­re­de ýa­şa­ýar? Ola­ryň nä­çe­räk gör­nü­şi bar­ka?
Dur­na­lar An­tark­ti­da­dan we Gü­nor­ta Ame­ri­ka­dan baş­ga dün­ýä­niň äh­li ýe­rin­de ýa­şa­ýar­lar. Uzyn aýak­ly, uzyn bo­ýun­ly bu guş­la­ryň 15 gör­nü­şi bar. Dur­na­lar beý­le­ki guş­lar­dan bo­ýu­nyň uzyn bol­ma­gy bi­len ta­pa­wut­la­nyp, ola­ryň kä­bi­ri­niň bo­ýy 2 met­re ýet­ýär. Daş­ky gör­nü­şin­den ge­ron­la­ra we eg­ret­le­re meň­ze­ýän dur­na­lar adat­ça go­ňur, çal ýa-da ak reňk­li bol­ýar­lar. Af­ri­ka­da dur­na­la­ryň täç­li, gy­zyl pe­te­ke­li iň owa­dan gör­nü­şi hem duş gelýär. Esa­san, bat­ga­lyk­da, suw ke­nar­la­ryn­da ýa­şa­ýan bu guş­lar ösüm­lik­le­riň to­hu­my, ow­nuk jan­dar­lar we mi­we­ler bi­len iý­mit­len­ýär. Dur­na­la­ryň gu­rak se­bit­de ýa­şa­ýan gör­nüş­le­ri mör-mö­jek­ler, süý­re­ni­ji­ler bi­len oň­ňut ed­ýär­ler. Bu guş­lar ot-çö­püň ýa-da gy­rym­sy agaç­la­ryň şa­ha­la­ryn­da hö­würt­ge­läp, 2 ýu­murt­ga goý­ýar­lar. Dur­na­lar Gi­ma­laý dag­la­ry­nyň üs­tün­den ge­çip bil­mek müm­kin­çi­li­gi bo­lan güýç­li uçu­jy­lar ha­sap­lan­ýar. Guş­la­ryň bu gör­nü­şi 8 müň metr be­ýik­li­ge ga­lyp bil­ýär­ler. Dur­na­lar or­ta­ça, 20-25 ýyl ýa­şa­ýar­lar.

Nä­me üçin tans ed­ýärler?
Dur­na­lar üç se­bä­be gö­rä tans ed­ýär­ler. Ola­ryň bi­rin­ji­si jü­bü­ti­ni tap­mak üçin, ikin­ji­si bag­la­ny­şy­gy ber­kit­mek üçin, üçün­ji­si eýe­çi­li­gin­dä­ki za­dy go­ra­mak üçin. Dur­na tan­sy baş eg­mek, pyr­lan­mak, bök­mek we ga­nat­la­ry­ny ýaý­mak ýa­ly dür­li he­re­ket­le­ri öz içi­ne al­ýar. Şeý­le hem olar tans edýän wag­ty dür­li ses­le­ri çy­kar­ýar­lar. Dur­na­lar kä­te hal­ka­la­ýyn aý­la­nyp hem tans ed­ýär­ler. As­lyn­da, tans et­mek dur­na­la­ryň ho­raz­la­ry­na mah­sus bo­lup, mu­nuň se­bä­bi mä­ki­ýan­la­ry­nyň göw­nün­den tur­mak di­ýip dü­şün­di­ril­ýär. Dur­na­lar saý­lan jü­bü­ti bi­len ömür­lik ýa­şa­ýar­lar.

Dur­na tan­sy­nyň gör­nüş­le­ri
Ta­nyş­lyk tan­sy dur­na tan­sy­nyň iň köp ýaý­ran gör­nü­şi bo­lup, baş eg­mek, bök­mek we ga­nat­la­ry ýaý­mak ýa­ly he­re­ket­le­ri öz içi­ne al­ýar. Bu tans iki dur­na­nyň biri-bi­ri­ni ýa­kyn­dan ta­na­ma­gy­na müm­kin­çi­lik ber­ýär.
Go­ra­nyş tan­sy dur­na­la­ryň ho­raz­la­ry ta­ra­pyn­dan ýe­ri­ne ýe­ti­ril­ýär. Bu tans beý­le­ki dur­na­la­ra özü­ne de­giş­li däl çä­ge gir­mez­lik, ýag­ny duý­du­ryş ber­mek mak­sa­dy bi­len oý­nal­ýar. Tans kel­lä­ni ýo­ka­ry gal­dyr­mak, ga­nat­la­ry kak­mak we ga­ty ses çy­kar­mak ýa­ly he­re­ket­le­ri öz içi­ne al­ýar.
Baý­ram­çy­lyk tan­sy to­par-to­par dur­na­la­ryň ara­syn­da ýe­ri­ne ýe­ti­ril­ýär. Dur­na­lar iç­ki şat­ly­gy­ny biri-bi­ri bi­len paý­laş­mak üçin baý­ram­çy­lyk tan­sy­ny oý­na­ýar­lar.

Nä­me üçin güýz­de tans ed­ýär­ler?
Dur­na­la­ryň tans et­mek möw­sü­mi, esa­san, güýz pas­lyn­da ga­bat gel­ýär. Bi­ler­men­le­riň bel­le­me­gi­ne gö­rä dur­na­lar ýaz aý­la­ryn­da ýu­murt­ga­lap, jüý­je­le­ri­ne ideg ed­ýär­ler. Bu guş­lar to­mus pas­ly­nyň ys­sy gün­le­ri­ni suw ke­nar­la­ryn­da, to­kaý­lar­da ge­çir­ýär­ler. Dur­na­lar güýz pas­ly­nyň gel­me­gi bi­len, ýag­ny ho­wa­nyň sal­kyn­la­ýan möw­sü­mi bir ýe­re jem­len­ýär­ler. Bu guş­lar güýz pas­ly­ny köp­çü­lik­le­ýin ge­çi­rip, baý­ram­çy­lyk tans­la­ry­ny ýe­ri­ne ýe­tir­ýär­ler. Dur­na­la­ryň baý­ram­çy­lyk tans­la­ry güýz pas­ly­nyň gel­me­gi­ne, gyş­la­mak üçin ys­sy ýurt­la­ra uçup git­mä­ge ba­gyş­lan­ýar.