Te­bi­gat müň­ler­çe ýyl­lar­dan bä­ri tä­sin jan­ly-jan­dar­la­ry bi­len adam­la­ry haý­ran gal­dy­ryp gel­ýär. Gö­räý­mä­ge, jan­dar­la­ryň äh­li­si bi­ze ta­nyş ýa­ly. Em­ma şeý­le-de bol­sa, dün­ýä­niň dür­li ýe­rin­de bi­ze mä­lim bol­ma­dyk tä­sin jan­dar­la­ryň ýüz­ler­çe­si­ne duş gel­mek bol­ýar. Şeý­le jan­dar­la­ryň bi­ri hem «ta­kin» diý­lip at­lan­dy­ryl­ýan «Bu­dorcas taxicolor» ha­sap­lan­ýar.
Gi­ma­laý dag­la­ryn­da ýa­şa­ýan go­şa toý­nak­ly bu jan­dar göw­re­si­niň ulu­ly­gyn­dan çen tut­saň syg­ra, daş­ky gör­nü­şi­ne se­ret­seň ge­çä meň­ze­ýär. 1000 metr­den 4500 met­re çen­li be­lent­lik­ler­de ýa­şa­ýan bu jan­dar 150 tö­we­re­gi ösüm­lik gör­nü­şi­ni iý­ýär. Aşa so­wuk­da bol­sa agaç­la­ryň ga­by­gy­ny go­pa­ryp iýip, oň­ňut ed­ýär. Ki­çi­jik şah­ly, al­ky­myn­da ge­çi­niň­kä meň­zeş sak­ga­ly bo­lan takin Ti­be­tiň gün­do­ga­ryn­da, Bu­tan­da, As­sa­myň we Bir­ma­nyň de­mir­ga­zy­gyn­da hem-de Hy­ta­ýyň gü­nor­ta bö­le­gin­de duş gel­ýär.
16-18 ýy­la çen­li ýa­şa­ýan «äpet ge­çi­ler» da­gyň dik ga­ýa­la­ryn­da hem ýy­kyl­man, ot­lap bil­ýär­ler. Bo­ýy 70-140 san­ti­met­re, ag­ra­my 150-350 ki­log­ra­ma çen­li ýet­ýän ta­kin­ler sü­ri bo­lup gez­ýär­ler. Her sü­rü­de 20 tö­we­re­gi ag­za­sy bo­lan bu jan­dar­lar gar­ra­nyn­da ýe­ke­lik­de ýa­şa­ýar­lar. Ta­kin­ler bo­ýy ýet­me­ýän agaç­la­ryň ýap­ra­gy­ny iý­mek üçin edil ge­çi­ler ýa­ly iki aýa­gy­na ga­lyp bil­ýär­ler.
Subt­ro­pik to­kaý­lar­da mes­gen tu­tan ta­kin­le­riň sa­ny­nyň hä­zir­ki wagt­da 5 müň­den geç­me­ýän­di­gi bel­le­nil­ýär. Te­bi­ga­ty go­ra­ma­gyň hal­ka­ra bi­le­le­şi­gi (IUCN) ta­ra­pyn­dan ýi­tip git­mek how­py aban­ýan jan­dar­la­ryň sa­na­wy­na gi­ri­zi­len ta­kin haý­wa­nat bag­la­ry­dyr go­rag­ha­na­lar­da hem sak­la­nyl­ýar. Al­tyn­sow reňk­li «äpet ge­çi­ler» Bu­ta­nyň mil­li jan­da­ry ha­sap­lan­ýar.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА