5-nji iýunda paýtagtymyzdaky «Arçabil» myhmanhanasynda «Uglewodorod ýataklaryny özleşdirmekde innowasion tehnologiýalary ornaşdyrmagyň ekologik jähetleri» atly halkara ylmy-amaly maslahat geçirildi. Ol «Türkmengaz», «Türkmennebit» döwlet konsernleri we «Türkmengeologiýa» döwlet korporasiýasy tarapyndan guraldy.Fo­ru­ma pu­dak­la­ýyn do­lan­dy­ryş eda­ra­la­ry­nyň, da­şa­ry ýurt­la­ryň we hal­ka­ra gu­ra­ma­la­ryň Türk­me­nis­tan­da­ky dip­lo­ma­tik we­kil­ha­na­la­ry­nyň ýol­baş­çy­la­ry, ne­bit­gaz ugur­ly işe­wür dü­züm­le­ri­niň, ma­li­ýe ins­ti­tut­la­ry­nyň hü­när­men­le­ri, bu ul­gam­da iş­le­ýän kom­pa­ni­ýa­la­ryň bi­ler­men­le­ri, jem­gy­ýet­çi­lik gu­ra­ma­la­ry­nyň, köp­çü­lik­le­ýin ha­bar be­riş se­riş­de­le­ri­niň we­kil­le­ri, da­şa­ry ýurt­ly myh­man­lar we beý­le­ki­ler gat­naş­dy­lar. Şu ge­zek­ki mas­la­hat bu ul­gam­da iş­le­ýän dür­li mil­li hem-de da­şa­ry ýurt kom­pa­ni­ýa­la­ry­nyň we­kil­le­ri­ni bir ýe­re jem­le­di. Olar hal­ka­ra, se­bit we ýurt de­re­je­sin­dä­ki ýan­gyç-ener­ge­ti­ka top­lu­my­nyň gel­je­gi bi­len bag­la­ny­şyk­ly stra­te­gi­ýa­ny iş­läp düz­mek me­se­le­si bo­ýun­ça çy­kyş et­di­ler. Şeý­le hem dün­ýä­niň ne­bit ba­za­ryn­da­ky iş­le­riň ýag­da­ýy, bu ugur­da­ky mar­ke­ting stra­te­gi­ýa­la­ry ba­ra­da­ky sel­jer­me-syn mag­lu­mat­la­ry bi­len ta­nyş­dyr­dy­lar, top­lan tej­ri­be­le­ri­ni, tä­ze iş­läp taý­ýar­la­ma­la­ry paý­laş­dy­lar. Mas­la­ha­tyň mak­sa­dy Türk­me­nis­ta­nyň daş­ky gur­şa­wy go­ra­ma­ga hem-de iri ener­ge­ti­ka kom­pa­ni­ýa­la­ry­nyň, hal­ka­ra gu­ra­ma­la­ryň, yl­my jem­gy­ýet­le­riň we ma­li­ýe ins­ti­tut­la­ry­nyň ara­syn­da «ýa­şyl» gel­je­ge gö­nük­di­ri­len hal­ka­ra hyz­mat­daş­ly­gy pug­ta­lan­dyr­mak­dan yba­rat­dyr.
«Ener­ge­ti­ka müm­kin­çi­lik­le­ri, ug­le­wo­do­rod ýa­tak­la­ry­ny öz­leş­dir­me­giň tä­ze teh­no­lo­gi­ýa­la­ry we jä­het­le­ri» at­ly umu­my mej­li­siň do­wa­myn­da bi­ler­men­ler bu mas­la­ha­tyň ener­ge­ti­ka dip­lo­ma­ti­ýa­sy­ny ös­dür­me­giň gel­je­gi­ne ba­ha ber­mä­ge müm­kin­çi­lik ber­ýän­di­gi­ni aý­dyp, tä­ze teh­no­lo­gi­ýa­la­ry dö­ret­me­giň we aras­sa ener­gi­ýa geç­me­giň, ile­ri tu­tul­ýan ugur­la­ry göz­den ge­çir­me­giň, ener­ge­ti­ka howp­suz­ly­gy­nyň, daş­ky gur­şa­wy go­ra­mak me­se­le­le­ri­ni çöz­me­giň ze­rur­dy­gy­ny nyg­ta­dy­lar.
Mej­li­siň do­wa­myn­da hü­när­men­ler ne­bit se­na­ga­ty­nyň işi­niň eko­lo­gik taý­dan aras­sa­ly­gy­ny üp­jün et­me­giň ze­rur­dy­gy bi­len bag­ly­lyk­da, ula­nyl­ýan teh­no­lo­gi­ýa­la­ryň ada­myň daş­ky gur­şa­wy go­ra­mak iş­jeň­li­gi­ne go­şant goş­ma­ly­dy­gy­ny nyg­ta­dy­lar.
Şo­nuň üçin ne­bit­gaz ýa­tak­la­ry­ny re­je­li öz­leş­dir­mek üçin tä­sir­li we eko­lo­gik taý­dan aras­sa usul­la­ryň iş­le­nip taý­ýar­la­nyl­ma­gy daş­ky gur­şa­wy ha­pa­lan­mak­dan go­ra­mak­da wa­jyp äh­mi­ýe­te eýe­dir.
Soň­ra mas­la­ha­tyň işi «Tä­ze teh­no­lo­gi­ýa­lar we ener­gi­ýa ge­çi­şi bo­ýun­ça gel­je­ge bo­lan ga­ra­ýyş», «Ug­le­wo­do­rod önüm­çi­li­gin­de me­ta­nyň we kö­mür­tur­şy ga­zy­nyň zy­ňyn­dy­la­ry­ny azalt­mak», «Ýa­şyl» ener­ge­ti­ka­ny ös­dür­mek ug­run­da baş­lan­gyç­lar we ma­li­ýe­leş­dir­me­giň tä­ze müm­kin­çi­lik­le­ri» at­ly mow­zuk­la­ýyn mej­lis­ler­de do­wam et­di.
Ara alyp mas­la­hat­laş­ma­la­ra wi­deoa­ra­gat­na­şyk ar­ka­ly iri hal­ka­ra gu­ra­ma­la­ryň we ma­li­ýe ins­ti­tut­la­ry­nyň – BMG-niň, ÝHHG-niň, Bü­tin­dün­ýä ban­ky­nyň, Azi­ýa ösüş ban­ky­nyň, Ýew­ro­pa­nyň Tä­ze­le­niş we ösüş ban­ky­nyň, Ýa­po­ni­ýa­nyň hal­ka­ra hyz­mat­daş­lyk ban­ky­nyň we­kil­le­ri hem go­şul­dy­lar. Mej­lis­le­riň do­wa­myn­da ýur­du­my­zyň ne­bit­gaz pu­da­gy­nyň we da­şa­ry ýurt kom­pa­ni­ýa­la­ry­nyň ýol­baş­çy­la­ry, öň­de­ba­ry­jy hü­när­men­ler çy­kyş et­di­ler. Bel­le­ni­li­şi ýa­ly, ho­wa­nyň üýt­ge­me­gi­ne gar­şy gö­reş dün­ýä­niň ýurt­la­ryn­da ener­ge­ti­ka sy­ýa­sa­ty­nyň esa­sy ýö­rel­ge­le­ri­niň bi­ri­ne öw­rül­ýär. Ener­ge­ti­ka pu­da­gy­nyň gel­je­gi, esa­san, ho­wa­nyň üýt­ge­me­gi­niň nä­hi­li çö­zül­jek­di­gi­ne we bel­li bir ýurt­da hem-de dün­ýä­de Dur­nuk­ly ösüş mak­sat­la­ry­na ýe­til­me­gi­ne bag­ly bo­lar.
Şeý­le hem yl­my-ama­ly mas­la­ha­ta gat­na­şy­jy­lar ener­gi­ýa­nyň gaý­ta­dan di­kel­dil­ýän çeş­me­le­ri, il­kin­ji no­bat­da, Gün we ýel ener­ge­ti­ka­sy ýa­ly ýur­du­myz üçin mö­hüm bo­lan me­se­le­ler bo­ýun­ça çy­kyş et­di­ler. Şu­nuň bi­len bag­ly­lyk­da, daş­ky gur­şa­wa zy­ýan ýe­tir­mez­den, «ýa­şyl» teh­no­lo­gi­ýa­la­ra geç­mek göz öňün­de tu­tul­ýar. Ener­gi­ýa­nyň ar­zan, yg­ty­bar­ly, döw­re­bap çeş­me­le­ri­ne giň el­ýe­ter­li­li­giň bol­ma­gy äh­li ýurt­la­ryň dep­gin­li ös­me­gi, ola­ryň halk­la­ry­nyň aba­dan­çy­ly­gy üçin aý­gyt­laý­jy äh­mi­ýe­te eýe­dir. Zy­ňyn­dy­la­ry öl­çe­mek­de teh­no­lo­gik in­no­wa­si­ýa­la­ryň äh­mi­ýe­ti­ne, san­ly se­riş­de­le­riň we ha­sap­la­ýyş hyz­mat­la­ry­nyň ne­ti­je­li­li­gi­ne üns çe­kil­di. Ola­ryň kö­me­gi bi­len ne­bit­gaz se­na­ga­ty par­nik gaz­la­ry­nyň, kö­mür­tur­şy ga­zy­nyň zy­ňyn­dy­la­ry­ny azal­dyp bi­ler we ýa­kyn gel­jek­de eko­lo­gik taý­dan aras­sa ener­gi­ýa bi­len üp­jün eder.
Mas­la­hat­da Türk­me­nis­ta­nyň 2030-njy ýy­la çen­li par­nik gaz­la­ry­nyň zy­ňyn­dy­la­ry­nyň nol de­re­je­de ösü­şi­ni ga­zan­ma­gy me­ýil­leş­dir­ýän­di­gi, uzak möh­let­le­ýin gel­jek­de bol­sa hem öz se­riş­de­le­ri­niň ha­sa­by­na, hem hal­ka­ra gu­ra­ma­la­ryň teh­ni­ki we ma­li­ýe taý­dan gol­da­ma­gyn­da her ýyl­da zy­ňyn­dy­la­ry ep-es­li azalt­jak­dy­gy bel­le­nil­di. Türk­me­nis­ta­nyň Aş­ga­bat şä­he­rin­de Mer­ke­zi Azi­ýa­da ho­wa­nyň üýt­ge­me­gi bi­len bag­ly teh­no­lo­gi­ýa­lar bo­ýun­ça se­bit mer­ke­zi­ni aç­ma­ga taý­ýar­dy­gy, BMG-niň Suw stra­te­gi­ýa­sy­ny we BMG-niň Aral deň­zi­niň se­bi­ti bo­ýun­ça Ýö­ri­te mak­sat­na­ma­sy­ny iş­läp düz­mek, Ha­zar deň­zi­niň de­ňiz gur­şa­wy­ny go­ra­mak ba­ra­da­ky öňe sü­ren baş­lan­gyç­la­ry aý­ra­tyn nyg­tal­dy. Ýur­du­myz­da eko­lo­gik me­se­le­le­riň döw­let de­re­je­sin­de üs­tün­lik­li çö­zül­ýän­di­gi, şol san­da to­kaý zo­lak­la­ry­nyň dö­re­dil­ýän­di­gi, top­ra­gyň şor­laş­ma­gy­na we çöl­leş­mä gar­şy gö­re­şil­ýän­di­gi, her ýyl mil­li­on­lar­ça agaç na­hal­la­ry­nyň ekil­ýän­di­gi bel­le­nil­di. 6-njy iýun­da Hal­ka­ra mas­la­ha­ta gat­na­şy­jy­lar «Ener­ge­ti­ki in­teg­ra­si­ýa we söw­da ar­ka­ly ener­ge­ti­ka howp­suz­ly­gy­ny we ener­gi­ýa ul­gam­la­ry­nyň dur­nuk­ly­ly­gy­ny ýo­kar­lan­dyr­mak» at­ly mas­la­hat­da me­se­le­le­riň giň top­lu­my­ny ara alyp mas­la­hat­laş­dy­lar.
Mas­la­ha­tyň çäk­le­rin­de ýur­du­my­zyň ýan­gyç-ener­ge­ti­ka top­lu­my­nyň dü­zü­min­dä­ki kär­ha­na­la­ryň ýol­baş­çy­la­ry bi­len ola­ryň da­şa­ry ýurt­ly hyz­mat­daş­la­ry­nyň ara­syn­da öza­ra gat­na­şyk­la­ryň stra­te­gik ugur­la­ry­ny ara alyp mas­la­hat­laş­mak üçin on­laýn du­şu­şyk­lar ge­çi­ril­di.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА