Hä­zir­ki wagt­da hor­mat­ly Prezidentimiziň tab­şy­ryk­la­ry­na la­ýyk­lyk­da ÝU­NES­KO-nyň iş­le­ri ba­ra­da Türk­me­nis­ta­nyň Mil­li to­pa­ry ta­ry­hy we me­de­ni ýa­dy­gär­lik­le­ri­mi­zi di­kelt­mek, şo­nuň ýa­ly-da, ÝU­NES­KO-nyň Adam­za­dyň ma­ddy däl me­de­ni mi­ra­sy­nyň sa­na­wy­na gi­riz­mek üçin bu des­ga­la­ryň sa­ny­ny art­dyr­mak ba­ba­tyn­da we­la­ýat­la­ryň çäk­le­rin­de de­giş­li wa­gyz-ne­si­hat iş­le­ri­ni yzy­gi­der­li gu­ra­ma­gy do­wam et­dir­ýär. Şu­ňa la­ýyk­lyk­da, ÝU­NES­KO-nyň iş­le­ri ba­ra­da Türk­me­nis­ta­nyň Mil­li to­pa­ry­nyň Sek­re­ta­ria­ty ta­ra­pyn­dan 2022-nji ýy­lyň 8-10-njy sent­ýab­ryn­da Türk­me­nis­ta­nyň Me­de­ni­ýet mi­nis­tir­li­gi, Türk­me­nis­ta­nyň Ze­nan­lar bir­le­şi­gi­niň Mer­ke­zi ge­ňe­şi, Türk­me­nis­ta­nyň Kär­deş­ler ar­ka­la­şyk­la­ry­nyň Mil­li mer­ke­zi, Mag­tym­gu­ly adyn­da­ky Ýaş­lar gu­ra­ma­sy­nyň Mer­ke­zi ge­ňe­şi we Da­şo­guz we­la­ýat hä­kim­li­gi bi­len bi­le­lik­de «Kö­ne­ür­genç – türk­men ta­ry­hy­nyň aja­ýyp dür dä­nesi­dir» at­ly mas­la­ha­t ge­çi­ril­ýär. Mas­la­hat­da we­la­ýa­ty­my­zyň çäk­le­rin­de ýer­le­şen ta­ry­hy ýa­dy­gär­lik­le­riň tä­ze tap­gy­ry­ny ÝU­NES­KO-nyň Adam­za­dyň ma­ddy däl me­de­ni mi­ra­sy­nyň sa­na­wy­na gi­riz­mek ba­ra­da­ky müm­kin­çi­lik­le­ri öw­ren­mek göz öňün­de tu­tu­ldy.
Maslahata gatnaşyjylar Be­ýik Ýü­pek ýo­lu­nyň mö­hüm çat­ry­gyn­da ýer­le­şen, türk­men me­de­ni­ýe­ti­niň dö­rän ojak­la­ry­nyň bi­ri bo­lan, hal­ky­my­zyň be­ýik geç­mi­şi­niň yz­la­ry ýa­tan ga­dy­my Gür­gen­jiň ta­ry­hy we me­de­ni döw­let go­rag­ha­na­sy­nyň ýa­dy­gär­lik­ler top­lu­my­na zy­ýa­rat eder­ler.
Ber­ka­rar döw­le­tiň tä­ze eý­ýa­my­nyň Gal­ky­ny­şy döw­rün­de hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň baş­da dur­ma­gyn­da ýurdumyz sy­ýa­sy-jem­gy­ýet­çi­lik, dur­muş-yk­dy­sa­dy we me­de­ni-ru­hy ösü­şiň tä­ze be­lent­lik­le­ri­ni na­zar­la­ýar. Bu gün türk­men jem­gy­ýe­tin­de äh­li ugur­lar bi­len bir­lik­de hal­ky­my­zyň me­de­ni geç­mi­şi, ta­ry­hy-ru­hy mu­kad­des­lik­le­ri hem tä­ze öwüş­gi­ne eýe bol­ýar. Ga­raş­syz Türk­me­nis­tan ga­dy­my si­wi­li­za­si­ýa­la­ryň mi­ras­dü­şe­ri bol­mak bi­len BMG-niň Bi­lim, ylym we me­de­ni­ýet me­se­le­le­ri bo­ýun­ça gurama­sy (ÝU­NES­KO), Tür­ki halk­la­ryň Hal­ka­ra me­de­ni­ýet we sun­gat gu­ra­ma­sy (TÜRK­SOÝ), GDA ýa­ly iri hal­ka­ra gu­ra­ma­la­ry bi­len me­de­ni­ýet ug­run­da ne­ti­je­li hyz­mat­daş­lyk ed­ýär. Türk­me­nis­ta­nyň ta­ry­hy-me­de­ni mi­ra­sy­nyň bi­na­la­ry hal­ky­myz üçin bahasyz gym­mat­lyk­dyr we bü­tin­dün­ýä me­de­ni mi­ra­sy­nyň aý­ryl­maz bö­le­gi­dir.
Türk­me­nis­tanyň ta­ry­hy-me­de­ni ýa­dy­gär­lik­le­ri has ga­dy­my dö­wür­le­re de­giş­li bo­lup, ol bi­na­lar öz­bo­luş­ly gur­luş ähe­ňi, bi­na­gär­lik aý­ra­tyn­ly­gy bi­len ta­pa­wut­lan­ýar. De­his­tan, Nu­saý, Kö­ne­ür­genç, Amul, Merw ýa­dy­gär­lik­ler top­lum­la­ryn­da bi­na gur­ma­gyň tä­sin nus­ga­la­ry­ny gör­mek bol­ýar. Aý­ra­tyn hem Ma­şat ata, To­ga­lak­de­pe, Go­ňur­de­pe, Man­sur­de­pe, Na­maz­ga­de­pe, Ulug­de­pe, Al­tyn­de­pe, Yz­myk­şir, Ys­ma­myt ata, Se­ýit­je­ma­led­din met­ji­di, Sa­rahs ga­la­sy, Sol­tan San­ja­ryň küm­me­ti ýa­ly ta­ry­hy-me­de­ni ýa­dy­gär­lik­ler­den ta­py­lan ta­ry­hy ta­pyn­dy­lar özü­niň täsin gur­lu­şy bi­len haý­ran galdyrýar.

Her bir ta­ry­hy ýa­dy­gär­lik bi­len bag­la­ny­şyk­ly ne­sil­den-nes­le ge­çip ge­len ro­wa­ýat­lar gel­je­gi­miz bo­lan ýaş­la­ry ter­bi­ýe­le­mek­de uly äh­mi­ýe­te eýe­dir. Ol ro­wa­ýat­lar Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­my­zyň «Türk­me­nis­tan – Be­ýik Ýü­pek ýo­lu­nyň ýü­re­gi», «Türk­me­niň döw­let­li­lik ýö­rel­ge­si», «Öm­rü­miň ma­ny­sy» at­ly aja­ýyp ki­tap­la­ryn­da örän täsirli be­ýan edil­ýär.
Türk­me­nis­ta­nyň ta­ry­hy ýer­le­re baý kün­jek­le­ri­niň bi­ri hem ga­dy­my Da­şo­guz top­ra­gy­dyr. Da­şo­guz we­la­ýa­ty ýur­du­my­zyň ag­rar taý­dan ösen se­bi­ti bol­mak bi­len çäk­len­män, Di­ýa­ry­my­zyň ga­dy­my we baý mi­ra­sy­nyň gen­ji-ha­zy­na­sy­ny gur­sa­gyn­da sak­lap otu­ran, Ho­ja Ah­met Ýa­sa­wy­nyň, Aşyk Aý­dyň pi­riň, Ibn Si­na­nyň, Bi­ru­ni­niň, Za­mah­şa­ry­nyň, Nej­med­din Kub­ra­nyň… yzlary ga­lan, ga­dy­my ýaz­gy­lar­da «Müň­läp şä­he­riň ýur­dy», «Ýe­riň gö­be­gi» diý­lip wasp edi­len aja­ýyp me­kan­dyr. Ho­rez­miň ga­dy­my ýa­dy­gär­lik­le­ri­, Yz­myk­şir, Döw­ke­sen, Di­ýar­be­kir ýa­ly ta­ry­hy ýer­le­r bu ga­dy­my top­ra­gyň sy­ýa­hat­çy­lyk gym­ma­ty­ny art­dyr­ýar. Mer­ke­zi Azi­ýa­nyň halk­la­ry­nyň ba­ha­sy­na ýe­tip bol­ma­jak gym­mat­lyk­la­ry ha­saplanýan ta­ry­hy we ar­heo­lo­gik ýa­dy­gär­lik­le­riň jem­le­nen ýeri bolan Daşoguzda sa­zy­ň pi­ri Aşyk Aý­dyň pi­riň aram­gä­hi, Şa­se­ne­miň ga­la­sy, Ak­ja ga­la, Yb­ra­ýym Ed­hem ga­la­lar top­lu­my da­şa­ry ýurt­lu­la­ryň, öz il­deş­le­ri­mi­ziň iň ge­lim-gi­dim­li ýe­ri­ne öw­rül­di. Bu ga­dy­my top­rak­da Abu Reý­han Bi­ru­ni, Mah­myt Za­mah­şa­ry, Nej­med­din Kub­ra, Mah­myt Päl­wan, Aşyk Aý­dyň Pir, Nur­mu­ham­met An­da­lyp, Ab­dyl­la Şa­ben­de, Gur­ba­na­ly Mag­ru­py ýa­ly Gün­do­ga­ryň be­ýik alym­la­ry we meş­hur şa­hyr­la­ry ýa­şap­dyr. Bu ýer­de yl­my-bar­lag iş­le­ri­ni alyp bar­ma­ga giň müm­kin­çi­lik­ler dö­re­di­lip­dir. Olar dün­ýä yl­my­nyň hem-de me­de­ni­ýe­ti­niň ösü­şi­ne ba­ha­sy­na ýe­tip bol­ma­jak go­şant go­şup­dyr­lar.
Ylym-bi­li­miň mes­ge­ni hök­mün­de tanalýan Kö­ne­ür­genç­ aja­ýyp bi­na­gär­­lik sun­ga­ty bi­len hem meş­hur­ly­ga eýe­dir. Nej­med­din Kub­ra­nyň, Pirýar Weliniň hem-de Sol­tan Aly­nyň küm­met­le­ri­niň bi­na­gär­lik top­lum­la­ry, «Daş met­jit» mu­ze­ýi we Tö­re­beg ha­ny­myň küm­me­ti, Daş­ga­la ýa­dy­gär­lik­le­ri­niň – «Ker­wen­sa­raý gi­rel­ge­si», Il Ars­la­nyň, Te­ke­şiň küm­met­le­ri, Gut­lug Ti­mu­ryň Mer­ke­zi Azi­ýa­da­ky iň be­lent mi­na­ra­sy bi­na­gär­lik sun­ga­ty­nyň aja­ýyp gym­mat­lyk­la­ry­ny dö­re­den hal­ky­my­zyň gaý­ta­lan­ma­jak eser­le­ri­dir.
Ta­ry­hy we me­de­ni ýa­dy­gär­lik­le­ri aýaw­ly sak­la­makda we öw­ren­mekde ýurdumyz bilen hal­ka­ra gu­ra­ma­la­ryň hem-de esa­sy yl­my mer­kez­le­riň ara­syn­da­ky hyz­mat­daş­lyk yzygiderli ösdüril­ýär. Tä­ze ar­heo­lo­gik we bi­na­gär­lik ýa­dy­gär­lik­le­ri ýü­ze çy­kar­mak iş­le­ri do­wam et­di­ril­ýär. «Türk­me­nis­tan – ÝUNESKO: Di­ýar­dan ýaý­ran ýol­lar» at­ly şy­gar as­tyn­da ge­çi­ril­ýän «Kö­ne­ür­genç – türk­men ta­ry­hy­nyň ajaýyp dür dä­nesidir­» at­ly mas­la­hat ÝUNESKO bi­len hyz­mat­daş­ly­gyň çäk­le­rin­de ta­ry­hy ýa­dy­gär­lik­le­ri­mi­ziň äh­mi­ýe­ti­ni ýo­kar­lan­dy­ryp, ola­ry tä­ze usul­lar­da halk köp­çü­li­gi­ne ýe­tir­mek bi­len, türk­men hal­ky­nyň mu­kad­des­li­gi­ne öw­rü­lip gi­den me­de­ni we ta­ry­hy gym­mat­lyk­la­ry­my­zy dün­ýä jem­gy­ýet­çi­li­gi­ne ýaý­mak ýa­ly asyl­ly mak­sat­la­ry na­zar­la­ýar.
Ga­dy­my si­wi­li­za­si­ýa­nyň esa­sy mer­kez­le­ri­niň bi­ri ha­sap­lan­ýan Kö­ne­ür­gen­jiň ýa­dy­gär­lik­ler top­lu­my­nyň 2005-nji ýylda ÝU­NES­KO-nyň Bü­tin­dün­ýä mi­ra­sy­nyň sa­na­wy­na gi­ri­zil­me­gi buý­sanç­ly ba­şy­my­zy ýe­ne bir ge­zek beý­gelt­di.
Wa­ta­ny­ny söý­ýän, oňa buý­san­ma­gy ba­şar­ýan adam ru­hy taý­dan baý­dyr. Türk­men hal­ky üçin Wa­tan, ene top­rak hem­me zat­dan eziz hem mu­kad­des­dir. Her bir ra­ýa­ty­ň yk­ba­ly Watanyň ykbaly bi­len berk bag­la­ny­şyk­ly­dyr. Şo­nuň üçin Wa­tan hak­da, Wa­ta­nyň mu­kad­des­li­gi hem eziz­li­gi hak­da oýa ba­ta­nyň­da Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­my­zyň jöw­her paý­ha­syn­dan ke­mal ta­pan «Wa­ta­na söý­gi iň be­ýik söý­gü­dir», Ar­ka­dag­ly Ser­da­ry­my­zyň «Wa­tan di­ňe hal­ky bi­len Wa­tan­dyr! Döw­let di­ňe hal­ky bi­len döw­let­dir!» di­ýen pa­ra­sat­ly söz­le­ri­ni buý­sanç bi­len ýat­la­ýar­syň.
Ata-ba­ba­la­ry­my­zyň yh­la­sy­na eý­le­nen me­de­ni mi­ra­sy­my­zy, ru­hy we ah­lak gym­mat­lyk­la­ry­my­zy dün­ýä ýaý­mak­da, ýaş ne­sil­le­ri­mi­zi yn­san­per­wer­li­ge, wa­tan­sö­ýü­ji­li­ge bar­ýan mil­li ru­huň be­lent bas­gan­çak­la­ry­na ýe­tir­mek­de uly işleri alyp barýan Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­my­zyň, Arkadagly Ser­da­ry­my­zyň jan­la­ry sag, ömür­le­ri uzak bolsun, alyp bar­ýan iş­le­ri ro­waç­lyk­la­ra bes­len­sin.

Aşyr­dur­dy Al­la­ýew,
Türk­me­nis­ta­nyň Kär­deş­ler ar­ka­la­şyk­la­ry­nyň Da­şo­guz we­la­ýat
bir­leş­me­si­niň baş­ly­gy, Türk­me­nis­ta­nyň Mil­li Ge­ňe­şi­niň Mej­li­si­niň de­pu­ta­ty.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА