Ýur­du­myz­da ga­dam go­ýul­ýan her bir ýy­ly döw­re­bap at­lan­dyr­mak in­di dä­be öw­rül­di. 2023-nji ýy­lyň “Ar­ka­dag Ser­dar­ly bag­ty­ýar ýaş­lar” diý­lip at­lan­dy­ryl­ma­gy şeý­le-de gün­do­gar se­ne­na­ma­sy­na gö­rä bo­ýun­ça üs­tü­miz­dä­ki ýy­lyň Tow­şan ýy­ly bol­ma­gy yn­san kalp­la­ry­ny joş­dur­ýar. Pa­ra­hat­çy­ly­gyň we ag­zy­bir­li­giň, yrs­gal be­re­ke­diň, sa­ha­wat­ly­ly­gyň, ugur­ta­py­jy­ly­gyň, çak­gan­ly­gyň ny­şa­ny bo­lan Tow­şan ýy­ly­nyň ze­mi­ne myh­man bo­lup gel­me­gi my­na­sy­bet­li tow­şan­lar ha­kyn­da­ky gy­zyk­ly mag­lu­mat­la­ra göz aý­la­lyň!
Daş gör­nü­şi beý­le­ki haý­wan­lar­dan ta­pa­wut­lan­ýan tow­şan­la­ryň dün­ýä­de 60-dan gow­rak gör­nü­şi­ne ga­bat ge­lin­ýär. Ru­sak tow­şan­la­ry­nyň göw­re­le­ri­niň uzyn­ly­gy 57-68 san­ti­metr, ag­ra­my 4-6 ki­log­ram, iň ýo­ka­ry ag­ra­my 7 ki­log­ram bol­ýar­lar. Olar Ýew­ro­pa­da, Gü­nor­ta-gün­do­gar Azi­ýa, De­mir­ga­zyk Af­ri­ka se­bit­le­rin­de duş ge­lin­ýär. Karsk tow­şan­la­ry­nyň uzyn­ly­gy bol­sa 50-55 san­ti­metr, or­ta­ça ag­ra­my 1-1,5-2,5 ki­log­ram çen­li bo­lup ýy­lyň do­wa­myn­da 4-6 sa­ny tow­şan­jyk­la­ry dün­ýä in­der­ýär­ler. Göw­re­li­lik möh­le­ti 42 gün do­wam ed­ýär. Çä­ge tow­şan­la­ry­nyň uzyn­ly­gy 40-48 san­ti­metr, guý­ru­gy­nyň uzyn­ly­gy 5-7,5 san­ti­metr, or­ta­ça ag­ra­my 1,6-2,5 ki­log­ram bol­ýar. Ola­ra Mon­go­li­ýa, Hy­taý, Pa­kis­tan we Ow­ga­nys­tan ýa­ly ýurt­la­ryň çöl­lük se­bit­le­rin­de duş ge­lin­ýär. Ýy­lyň do­wa­myn­da 10-a go­laý ça­ga dün­ýä in­der­ýär.
Te­bi­ga­ty Go­ra­ma­gyň Hal­ka­ra Bi­le­le­şi­gi­niň sa­na­wy­na gi­ri­zi­len gy­şyk diş­li tow­şan­lar ýy­lyň do­wa­myn­da bir ge­zek kö­pe­lip 5-12 sa­ny ça­ga dün­ýä in­der­ýär­ler. Çeb­şek­ler 10 gün­läp, göz­le­ri açyl­ýan­ça hin­le­rin­den çyk­ma­ýar. Te­bi­ga­ty Go­ra­ma­gyň Hal­ka­ra Bi­le­le­şi­gi­niň sa­na­wy­na gi­ri­zi­len zo­lak­ly tow­şan­la­ryň uzyn­ly­gy 36-40 san­ti­metr, or­ta­ça ag­ra­my 1 ki­log­ra­ma ba­ra­bar bol­ýar. Ýyl­lyk 2-4 çeb­şek guz­la­ýar­lar. Olar gün­diz­le­ri­ne hin­le­rin­den çyk­man, gi­je­le­ri­ne bol­sa ge­ze­len­je çyk­ýar­lar. Bu sa­na­wa gi­ri­zi­len sa­rym­tyl tow­şan­la­ryň uzyn­ly­gy 59,5 san­ti­metr, or­ta­ça ag­ra­my 3,5-4 ki­log­ram bol­ýar. Olar, esa­san, Mek­si­ka­da duş gel­nip her ýy­lyň maý we okt­ýabr aý­la­ryn­da 2 sa­ny tow­şan ça­ga­sy­ny dün­ýä in­der­mä­ge ukyp­ly­dyr. Olar gi­je­le­ri­ne he­re­ket­de bo­lup esa­sy iý­mit çeş­me­si ýa­şyl ösünt­gi­ler­dir. Tä­ze Ang­li­ýa tow­şan­la­ry­nyň göw­re­le­ri­niň uzyn­ly­gy 38-42 san­ti­metr, or­ta­ça ag­ra­my 1,6 ki­log­ra­ma ba­ra­bar bo­lup, ýyl­da 3 ge­zek 3-8 sa­ny çeb­şek do­gur­ma­ga ukyp­ly­dyr­lar. Tow­şan­la­ryň bu gör­nüş­le­ri Ang­li­ýa­da şeý­le-de ABŞ-da duş ge­lin­ýär. Ada tow­şan­la­ry­nyň göw­re­le­ri­niň uzyn­ly­gy 47 san­ti­metr, or­ta­ça ag­ram­la­ry 960 gram ba­ra­bar bo­lup, ýy­lyň do­wa­myn­da 1-6 çeb­şek dün­ýä in­der­ýär­ler. Buş­man tow­şan­la­ry­nyň göw­re­le­ri­niň uzyn­ly­gy 33-47 san­ti­metr, or­ta­ça ag­ra­my 1,5-1,8 ki­log­ram bo­lup, ýyl­da 2-4 ça­ga dün­ýä in­der­ýär­ler. Bu tow­şan­lar ot­lar, şa­ha­jyk­lar we gül­ler bi­len iý­mit­len­ýär. Ola­ryň gu­lak­la­ry uzyn bo­lup, guý­ru­gy hüž­žük we goň­rum­tyl bol­ýar. Tow­şan­la­ryň ömür­le­ri tak­my­nan 10-12 ýyl bo­lup, gu­lak­la­ry we yz­ky aýak­la­ry­nyň uzyn­ly­gy bi­len se­se bo­lan duý­gur­ly­gy örän ýo­ka­ry­dyr. Tow­şan­lar, esa­san, ýy­ly ho­wa­ly ýer­ler­de ýa­şa­ýar­lar.

Çe­per Ju­ma­ýe­wa, Türk­me­nis­ta­nyň Te­bi­ga­ty Go­ra­mak jem­gy­ýe­ti­niň Le­bap we­la­ýat bö­lü­mi­niň iş­gär­ler bö­lü­mi­niň hü­när­me­ni.

Gyzykly bolup bilerЕЩЕ ОТ АВТОРА