Iň kiçi ulaglar

XIX asy­ryň ahy­ryn­da «at­syz ara­ba» ady bi­len peý­da bo­lan aw­tou­lag­lar hä­zir­ki wagt­da adam­zat dur­mu­şy­na giň­den or­naş­dy. Se­na­ga­tyň iň gir­de­ji­li pu­dak­la­ry­nyň bi­ri ha­sap­lan­ýan aw­tou­lag önüm­çi­li­gi bi­len meş­gul­lan­ýan­la­ryň sa­ny bar­ha art­ýar. Aw­tou­lag diý­len­de, adat­ça, dört ti­gir­li, 5 orun­lyk ýe­ňil aw­tou­lag göz öňü­ne gel­ýär, ýö­ne dün­ýä­de bu gör­ke­zi­ji­den has ki­çi aw­tou­lag­lar hem ön­dü­ril­ýär. Aw­tou­la­gyň şeý­le gör­nüş­le­ri­niň az san­ly­sy ön­dü­ri­lip­dir. Şu wag­ta çen­li ön­dü­ri­len iň ki­çi aw­tou­lag­lar­dan kä­bir­le­ri ba­ra­da­ky mag­lu­mat­la­ry si­ze ýe­tir­ýä­ris:

«Brütsch Mopetta». Egon Brýuç 1956-njy ýyl­da ge­çi­ri­len hal­ka­ra we­lo­si­ped we mo­to­sikl ser­gi­sin­de gör­kez­mek üçin ki­çi­jik aw­tou­lag ge­rek­di. 1958-nji ýyl­da ýu­murt­ga şe­kil­li, bir otur­gyç­ly, üç ti­gir­li aw­tou­la­gyň soň­ky nus­ga­sy taý­ýar­lan­dy. Onuň uzyn­ly­gy 1,70 met­re, ini 0,88 met­re, ag­ra­my bol­sa ba­ry-ýo­gy 78 ki­log­ra­ma ba­ra­bar­dy. Bu ulag­dan ba­ry-ýo­gy 14 sa­ny­sy ön­dü­ri­lip­dir. Hä­zir­ki wagt­da «Brütsch Mo­pet­ta» aw­tou­la­gy­nyň 5-si abat sak­la­nyp ga­lyp­dyr.
«Isetta». Ulaglary di­zaýn et­mek­de ital­ýan in­že­ner­le­ri­niň baý tej­ri­be­si­niň bar­dy­gy hem­mä mä­lim­dir. Ge­çen asy­ryň ikin­ji ýa­ry­myn­da dün­ýä­de çig mal ýet­mez­çi­li­gi­niň ýü­ze çyk­ma­gy bi­len aw­tou­lag önüm­çi­li­gin­de de­mi­riň ýe­ri­ne beý­le­ki ma­te­ri­al­lar ula­ny­lyp baş­lan­ýar. Şol dö­wür has ki­çi ulag­lar hem ýoň bol­ýar. Ita­li­ýa­nyň «Iso Autoveicoli» kom­pa­ni­ýa­sy iň ki­çi aw­tou­la­gy iş­läp taý­ýar­la­ýar. Bir orun­lyk we bir ga­py­ly bu aw­tou­lag Ar­gen­ti­na­da, Is­pa­ni­ýa­da, Bel­gi­ýa­da, Fran­si­ýa­da, Bra­zi­li­ýa­da, Ger­ma­ni­ýa­da we Bir­le­şen Pa­ty­şa­lyk­da köp­çü­lik­le­ýin sa­tu­wa hö­dür­len­ýär. 1955-nji ýyl­da BMW kom­pa­ni­ýa­sy hem öz «Iset­ta»-sy­nyň önüm­çi­li­gi­ni ýo­la goý­ýar. Bu aw­tou­lag dün­ýä­de köp­çü­lik­le­ýin önüm­çi­li­gi ýo­la goý­lan, ada­ty ýan­gyç­ly ulag bol­ýar. 100 ki­lo­metr ýol üçin 3 litr ýan­gyç sarp ed­ýän bu aw­tou­lag dün­ýä­de iň köp sa­ty­lan bir si­lindr­li aw­tou­lag bol­ýar.
«Peel P50». Merkezi eda­ra­sy Beýik Britaniýanyň Man ada­syn­da ýer­leş­ýän «Pe­el En­gi­nee­ring» kom­pa­ni­ýa­sy ta­ra­pyn­dan ön­dü­ri­len bu ki­çi­jik aw­tou­lag 1962-nji ýyl­dan 1965-nji ýy­la çen­li ara­lyk­da ön­dü­ril­ýär. Şä­her ula­gy hök­mün­de di­zaýn edi­len kin­di­wan­ja ulag aw­tou­lag mi­ni­ma­liz­mi­niň ny­şa­ny ha­sap­lan­ýar. Bir ga­py we bir çy­ra­sy bo­lan «Pe­el En­gi­nee­ring» 2010-njy ýyl­da iň ki­çi aw­tou­lag hök­mün­de Gin­ne­siň re­kord­lar ki­ta­by­na gi­ri­zil­ýär. Aw­tou­lag kol­lek­si­on­çy­la­ry­nyň iň ar­zy­ly ulag­la­ry­nyň bi­ri­ne öw­rü­len ulag­dan je­mi 50 sa­ny­sy ön­dü­ri­lip­dir. Hä­zir­ki wagt­da 27 sa­ny­sy sak­la­nyp ga­lan ulag 2016-njy ýyl­da 176 müň dol­la­ra sa­tyl­dy.
«Elva MK VI». «Elva MK VI» at­ly bu ki­çi­jik aw­tou­la­gyň bo­ýy 660 mm, uzyn­ly­gy 3581 mm we ini 1448 mm-e ba­ra­bar. Ýa­ryş aw­tou­la­gy hök­mün­de dö­re­di­len aw­tou­lag­da göw­rü­mi 1.1 litr, 4 si­lindr­li, 8 kla­pan­ly «Convent­ry Cli­max» he­re­ket­len­di­rijiler otur­dy­lyp­dyr. 28 bö­lek­den yba­rat şas­si­si­niň kö­pü­si iň­lis ýa­ryş aw­tou­la­gyn­dan al­nan «Elva» El­wis Pres­li we Ann-Marg­re­tiň baş keş­bi­ni jan­lan­dy­ran «Wiva Las We­gas» fil­min­de-de su­ra­ta dü­şü­ril­di.
«Autobianchi Bianchina Transformable». «Autobianchi» ta­ra­pyn­dan ön­dü­ri­len bu ki­çi­jik ital­ýan aw­tou­la­gy 1955-nji we 1995-nji ýyl­lar ara­ly­gyn­da «Fi­at», «Bi­anchi» we «Pi­rel­li» ta­ra­pyn­dan dö­re­dil­di. «Fi­at 500» bi­len uly meň­zeş­li­gi bo­lan «Bi­anchi­na Trans­for­mab­le» «Au­to­bi­anchi»-niň iň ki­çi aw­tou­la­gy­dyr. Uzyn­ly­gy 2985 mm, ini 1349 mm we be­ýik­li­gi 1320 mm bo­lan ga­ty ki­çi ulag «Bi­anchi­na Trans­for­mab­le»-yň ag­ra­my 510 kg deň­dir. Il­ki­baş­da kuw­wa­ty 15 at güý­jü­ne ba­ra­bar bo­lan «Fi­at» he­re­ket­len­di­ri­ji­si otur­dy­lan bu mo­del­de soň­ra 21 at güýç­li he­re­ket­len­di­ri­ji otur­dyl­dy.
«Piaggio Vespa 400». Agramy 360 kg bo­lan «Pi­ag­gio Ves­pa 400» ula­gyň uzyn­ly­gy 2855 mm, ini 1270 mm we be­ýik­li­gi 1270 mm bo­lan dün­ýä­de iň ki­çi aw­tou­lag­dyr. Di­zaý­ny ital­ýan «Pi­ag­gio» kom­pa­ni­ýa­sy ta­ra­pyn­dan ýe­ri­ne ýe­ti­ri­len ula­gyň önüm­çi­li­gi­ni Fran­si­ýa­nyň ACMA kom­pa­ni­ýa­sy ýo­la goý­ýar. Tiz­li­gi sa­gat­da 90 ki­lo­met­re ýet­ýän iki orun­lyk ula­gyň kuw­wa­ty 14 at güý­jü­ne ýet­ýär. 1957-1961-nji ýyl­lar ara­ly­gyn­da ön­dü­ri­len ula­gyň he­re­ket­len­di­ri­ji­le­ri yz ta­ra­pyn­da ýer­leş­di­ri­lip­dir. Ula­gyň «Luxe», «Tou­ris­me» we «GT» at­ly je­mi üç nus­ga­sy bo­lup­dyr.
«Tango T600». Rik Wud­be­ri ta­ra­pyn­dan esas­lan­dy­ry­lan «Com­mu­ters Cars» ta­ra­pyn­dan ön­dü­ri­len bu elekt­rou­la­gy şä­her ýa­ka­syn­da ýa­şa­ýan­lar üçin ni­ýet­le­nip­dir. Sa­na­wy­myz­da­ky köp mo­del­ler bi­len de­ňeş­di­ri­len­de ga­ty agyr ulag bo­lan «Tan­go T600», ag­ra­my 1508 kg, uzyn­ly­gy 2591 mm we be­ýik­li­gi 1549 mm-dir. Şeý­le hem, ini 991 mil­li­metr bo­lan dün­ýä­dä­ki iň in­siz aw­tou­lag­la­ryň bi­ri­dir. Mult­film­ler­dä­ki aw­tou­lag­la­ry ýa­da sal­ýan «Tan­go T600» mo­de­li, bir ge­zek­ki zar­ýa­dy bi­len 160 ki­lo­metr ýol ge­çip bil­ýär. Ula­gyň iň ýo­ka­ry tiz­li­gi 110 ki­lo­met­re ýet­ýär.
«Mirai». Ýaponiýanyň «Okaya­ma Sa­nyo» or­ta mek­de­bi­niň okuw­çy­la­ry ta­ra­pyn­dan iş­le­nip dü­zü­len «Mi­rai» at­ly bu elekt­ro­ka­ryň be­ýik­li­gi ba­ry-ýo­gy 45,2 san­ti­met­re ýet­ýär. 2010-njy ýyl­da dö­re­di­len bir orun­lyk aw­tou­lag bir ge­zek­ki zar­ýa­dy bi­len 80 ki­lo­metr ýol geç­ýär. Sa­gat­da­ky tiz­li­gi 50 ki­lo­met­re ýet­ýän ula­gyň ag­ra­my 280 ki­log­ra­ma ýet­ýär. Aw­tou­la­gyň uzyn­ly­gy 2480 mm-e we ini 1254 mm-e ýet­ýär.
«Corbin Sparrow». Üç tigirli «Mor­gan EV3» ula­gy­na meň­zeş bo­lan «Cor­bin Spar­row» 1999-njy ýyl­da «Cor­bin Mo­tors» kom­pa­ni­ýa­sy ta­ra­pyn­dan iş­le­nip dü­zül­di. Üç ti­gir­li aw­tou­la­gyň ag­ra­my 610 ki­log­ram bo­lup, uzyn­ly­gy 2438 mm-e, ini 1219 mm-e we be­ýik­li­gi 1448 mm-e ýet­ýär. Bir ge­zek­ki zar­ýa­dy bi­len 64 ki­lo­metr ýol geç­ýän ula­gyň ýo­ka­ry tiz­li­gi sa­gat­da 112 ki­lo­met­re ba­ra­bar.